Gerraren hasiera

  • Angel Nabea Baserritarrek presoei jatekoa eramaten zieten

    Angel Nabea Arriola (1930) Gernika-Lumo

    Nazionalak Gernikan sartu zirenean, tankeak-eta Tilosetan izan zituzten. Presoak agustindarretan egon ziren, institutua dagoen lekuan, eta baserritarrek jatekoa eramaten zien. Baserritarrek heladeriara eramaten zuten esnea. Etxe askotan argoia egoten zen, astoa lotzeko uztaia. Umeak argoiekin jolasten aritzen ziren.

  • Hirune Etxebarria Bonbardaketa aurretik baserria jendez lepo

    Hirune Etxebarria Bastegieta (1923) Gernika-Lumo

    Foruko Jauregizar "Jauzar" baserrian bonbardaketa aurreko egunetan egon ziren. 8 gudari ere egon ziren bertan. Horrenbeste pertsona zeuden etxean, bazkaltzeko 3 mahai jarri behar izaten zituztela. Ostean, beste hiru lekutan egon ziren Foruan bertan, Gernikara bueltatu aurretik.

  • 523 Gerrako lehen egunetako bizipenak

    Sebastian Aranguren Ulazia (1922) Paulo Argibe Uraola (1922) Getaria

    Gerra denborako bizipenak. Gerra hasi zen hasierako egunetan, une txarrak pasa zituzten. CNTkoek gasolinari su eman nahi zioten eta herriko batek geldiarazi zituen. Gero San Roke aldera joan eta kotxe bati su eman zioten gasolina potera tiro eginda.

  • 591 Gerra hasierako bizipenak hotelean

    Martina Olaizola Balerdi (1912) Getaria

    Irail bukaeran baserrira itzuli zen hoteletik. Izeba bati umeak zaintzen laguntzera joan zen hilabete batzuetarako, eta josten ikasten ere ibili zen. Hurrengo apirilean, berriz hotelera. Gerra hasiera nola bizi izan zuten hotelean zeudela. Etxekoandreak eta familiak alde egin behar izan zuten eta eurak kamioian etxera bidali zituzten.

  • Begoña Zaldibar Herritarrak bonben biktima

    Begoña Zaldibar Oianguren (1926) Eibar

    Bonbardaketa baino lehenago, Otxandion giroa nahastuta zegoen. Dirudienez milizianoek dinamitaz betetako kamioi bat zuten eta alemanek bazuten horren berri. Bonbek milizianoak eta herriko jende asko hil zuten. Bere lehengusu batek gizona eta bost haur galdu zituen.

  • La vida imposible a la República

    Juan De los Toyos Garay (1923) Eibar

    Del año 34 al 36 la situación en España era imposible por los enemigos de la República. La vida política era imposible, había crisis y los militares ya estaban conspirando, hasta que estalló la guerra el 18 de julio de 1936.

  • La traición de Queipo de Llanos

    Juan De los Toyos Garay (1923) Eibar

    También hubo militares que apoyaban la república y estaban en contra del golpe de Estado. El general Queipo de Llanos, Unamuno y el alcalde Tellería habían jurado fidelidad a la bandera republicana en el balcón del ayuntamiento. Posteriormente, el general traicionó a la República.

  • extefana irastorza Gerra zibila lehertu zenean, jendea Hondarribitik Hendaiara ihesi

    Extefana Irastorza (1925) Hendaia

    Hamaika urte zituen Extefanak Espainiako gerra zibila lehertu zenean. Kanetako portura joan zen Extefana, eskolara joan aitzin ohitura zuen gisan, eta hara non ikusi zuen Hondarribia sutan. Barku txikiak zebiltzan joan-etorrian, Hondarribitik Hendaiara jendea ekarriz. Negarra begian egon omen zen begira. Denbora airean joan zitzaion ordea, eta etxeratzean ahizpa haserre zuen zain, eskolara joateko garaia aspaldi pasa zela eta.

  • extefana irastorza Hegoaldeko Gerra Zibileko errefuxiatuak Hendaian

    Extefana Irastorza (1925) Hendaia

    Hendaiarrek eta Hendaian lehendik ziren hegoaldekoek ere jendea hartu omen zuten haien etxeetan. Extefanaren etxean bi gazte hartu zituzten. Pilip eta Koxe. Koxe, Behobiakoa zen, errepublikarra, eta gogoan du Extefanak haren amorrua, eta nola egiten zien oihu "Viva la república!" pasatzen ziren hegazkinei.

  • Lorentxo Lizeaga Gerra etorri zenean, Askatxura

    Lorentxo Lizeaga Aranburu (1932) Hernani

    Etxea oso zaharra zen, erre zenean. "Kiskur zaharra", aitona, hila zen ordurako. Gerra etorri zenean, Askatxura joan ziren bizitzera.

  • Telesforo Oiarbide Gerra denboran beldurrez

    Telesforo Oiarbide Zabaleta (1923) Hernani

    Gerrako lehen egunak. Onddi mendiko tiroak etxeraino heltzen zitzaizkien. Beldurra pasatu zuten, erreketeek jendea hil egiten zutela esaten zuten eta. Ugaldetxoko zubia bota egin zuten dinamitarekin.

  • Juanita Izagirre Gerra hasi zenean

    Juanita Izagirre Loiarte (1921) Hernani

    Gauetik goizera jakin zuten gerra zetorrela. Aranotik tiroka hasi ziren. Gaua etxetik kanpo pasatu zuten.

  • Ebaristo Genbelzu Gerra hasiera eta fusilatuak

    Ebaristo Genbelzu Sansinenea (1925) Hernani

    Nafarroatik erreketeak eta falangistak sartu ziren. Hernanikoak denak ezagutu zituen. Fusilatutakoak Galarretan sartzen omen zituzten.

  • Hipolito Arregi Gerraren hasiera amoarrainetan zebilela

    Hipolito Arregi Iraola (1916) Hernani

    Hogei urte betetzear zela hasi zen gerra. Gerra zer zen ere ez zekiten. Amoarrainak harrapatzeko sareari txinga esaten zaio. Txanelan joan eta txingak zabaldu zituen hurrengo goizean batzeko. Amoarrainak batzen ari zela, Donostiatik tiroak entzuten ziren, gerra hasi baitzen.

  • Hipolito Arregi Erreketeak Hernanin

    Hipolito Arregi Iraola (1916) Hernani

    Irailean sartu ziren erreketeak Hernanira. Eulako semea hil zuten erreketeek, Loiolako kuarteletik zetorrela. Onddi menditik Hernanirako bidean etxe ondotik pasatzen ziren.

  • Hipolito Arregi Herritarrak gerrazaleei aurre egiten

    Hipolito Arregi Iraola (1916) Hernani

    Herriko eta inguruko jendea zen Onddi mendian zegoena, gerrazaleei aurre egiteko. Berehala errenditu ziren.

  • Migel Imaz Bueltan, nazionalak sartu zireneko giroa

    Migel Imaz Arruabarrena (1927) Hondarribia

    Bueltan, portuko elizako atean bi arrantzale zeuden, zaintzen. Autoak itsasora botatzen zituzten. Hotel batera joan zen bera; soldaduak zeuden han, eta dena hankaz gora. Taka-taka bat ikusi, eta hartu egin zuen. Nola elkartu zen familia guztia. Nazionalak herrira sartu ziren.

  • Migel Imaz Hondarribia lehertzeko plana

    Migel Imaz Arruabarrena (1927) Hondarribia

    Hondarribia lehertzeko asmoa ei zuten batzuek, kable bidez bonbak botata: artzain bati esker ez zuen funtzionatu. Autoak zergatik botatzen zituzten itsasora. Tiragomak egiteko, kamioiei goma kentzen zieten mutikoek.

  • Mertxe Sagarzazu Nazionalen sarrera Hondarribian

    Mertxe Sagarzazu Iriarte (1921) Hondarribia

    Errepublika garaian, batzokia zegoen, baina ez zen inoiz joan. Tropak nola sartu ziren Hondarribira. Bonbak. Izebaren etxera joan ziren lotara. Guadalupeko gotorlekuan fusilatutakoak eraman zituzten kamioietan. Cervera itsasontzia. Elgorriaga lehengusuak.

  • Mertxe Sagarzazu Aita eramango ote zuten beldur ziren

    Mertxe Sagarzazu Iriarte (1921) Hondarribia

    Aitarekin beldurrez egon ziren, karlistentzako botoa biltzen ibilia zelako. Guadalupera eramango zutela uste zuten. Miramarren egoten ziren erreketeak. Jostun hasi zenean, lan asko izaten zuen; lutoa.