Gerraren hasiera

  • auribesalgo Angiozarren zegoen gerra hasi zenean

    Asuntxi Uribesalgo Bengoa (1928) Bergara

    Gerra garaian ez ziren kanpora joan. Angiozarren zegoen, amaren baserrian, gerra hasi zenean. Tiro hotsak entzuten zituzten. Gogoan du soldaduak ate joka joan zirela.

  • Ebaristo Genbelzu Gerra hasiera eta fusilatuak

    Ebaristo Genbelzu Sansinenea (1925) Hernani

    Nafarroatik erreketeak eta falangistak sartu ziren. Hernanikoak denak ezagutu zituen. Fusilatutakoak Galarretan sartzen omen zituzten.

  • joxe perez Gerra hasiera eta gerra ostea

    Joxe Perez Otegi (1932) Hondarribia

    Gerra nola hasi zen. Hegazkinak Nafarroa aldetik etortzen ziren. Baserrian dirurik ez zen, baina goserik ere ez. Ogia, harria baino gogorragoa. Nahiago zuen taloa, esnearekin.

  • Migel Imaz Bueltan, nazionalak sartu zireneko giroa

    Migel Imaz Arruabarrena (1927) Hondarribia

    Bueltan, portuko elizako atean bi arrantzale zeuden, zaintzen. Autoak itsasora botatzen zituzten. Hotel batera joan zen bera; soldaduak zeuden han, eta dena hankaz gora. Taka-taka bat ikusi, eta hartu egin zuen. Nola elkartu zen familia guztia. Nazionalak herrira sartu ziren.

  • Migel Imaz Hondarribia lehertzeko plana

    Migel Imaz Arruabarrena (1927) Hondarribia

    Hondarribia lehertzeko asmoa ei zuten batzuek, kable bidez bonbak botata: artzain bati esker ez zuen funtzionatu. Autoak zergatik botatzen zituzten itsasora. Tiragomak egiteko, kamioiei goma kentzen zieten mutikoek.

  • Joxe Mari Zapirain Gerra hasi zeneko beldurrak

    Joxe Mari Zapirain Etxeberria (1933) Errenteria

    Gerra hasi zenean, Joxe Marik 3 urte zituen, baina gogoan du amaren beldur-aurpegia: bonbek nahi gabe baserri baten kontra joko ote zuten beldur zen.

  • Pilar Beriain Soldaduen otorduak Ibarrako plazan

    Pilar Beriain Taberna (1934) Errenteria

    Txikia zen Pilar gerra zibila piztu zenean, baina ongi gogoan ditu soldaduen otorduak, herriko plazan.

  • Joxe Mari Zuloaga Gerra hasi zeneko oroitzapenak

    Joxe Mari Zuloaga Etxebeste (1932) Errenteria

    Gerra hasi zenean, Joxe Marik 4 urte zituen. Aita gerrara joan zen. Gerra hasi zeneko oroitzapenak baditu oraindik: topotik etorri ziren tiro asko, gizon bat garbitokian ikusi zuten pistola bat eskuan zuela...

  • 320 Gerra hasiera nola bizi izan zuten

    Jaio Ezenarro Alberdi (1919) Iñaki Iñurrieta Goikoetxea (1918) Soraluze

    Gerra hasiera nola gogoratzen duten; hegazkinak etortzen hasi ziren. Lehenbizi, Afrika inguruan mugimenduak zeudela jakin zuten, eta gero gerra hasiera etorri zen. Gerra zetorrela antzemandakoan, neurriak hartu zituzten: kotxeak blindatu, kuartelak babestu...

  • Julen Iñurrieta Goikoetxea Aita espetxeratu zuten gerra hasieran

    Julen Iñurrieta Goikoetxea (1925) Nikanor Iñurrieta Goikoetxea (1920) Soraluze

    Udalerako errolda jasotzen jardun zuen etxerik etxe beste hiru lagunekin. Gerra hasi zenean ama haurdun zegoen; eta aita, garaian EAJko zinegotzia, etxean geratu zen. Tropak Soraluzen sartu zirenean, irailaren 22an, aita atxilotu zuten. Lau urte eman zituen espetxean; Soraluze, Tolosa, Donostia, Iruñea, Isla de San Simón eta Upomendi itsasontziko kartzelak ezagutu zituen.

  • Arantxa Jauregi Tiroak Alamedan; gerra heldu da.

    Arantxa Jauregi Burutaran (1926) Pepi Mitxelena Aiestaran (1926) Errenteria

    Pepik gogoan du milizianoak Errenterian sartu zirenekoa, eta baita Irun erre zuteneko suak zerua gorritu zuenekoa ere. Arantxa eta Pepiren familiek ez zuten Errenteriatik alde egin. Bertan geratu ziren.

  • Laxaro Iparragirre Tiro artean perretxikotan

    Laxaro Iparragirre Perurena (1929) Errenteria

    Gurasoek perretxikotara bidaltzen omen zituzten Laxaro eta anaiak, baina gerra piztua zen orduz gero, eta mendian gora abiatu eta tiro hotsik entzuten bazuten, segituan itzultzen omen ziren baserrira, perretxikorik ez zela esanez.

  • 591 Gerra hasierako bizipenak hotelean

    Martina Olaizola Balerdi (1912) Getaria

    Irail bukaeran baserrira itzuli zen hoteletik. Izeba bati umeak zaintzen laguntzera joan zen hilabete batzuetarako, eta josten ikasten ere ibili zen. Hurrengo apirilean, berriz hotelera. Gerra hasiera nola bizi izan zuten hotelean zeudela. Etxekoandreak eta familiak alde egin behar izan zuten eta eurak kamioian etxera bidali zituzten.

  • Joxe Arrieta Etxaniz Tropak herrian sartu ziren eguneko giroa

    Jose Antonio Arrieta Etxaniz (1924) Jose Zuatzubizkar Goenaga (1922) Elgoibar

    Gerra denborako kontuak. Tropak Elgoibarren sartu ziren egunean Trenbide kalean eta herrian zer mugimendu gogoratzen dituen kontatzen du Josek. Jendeak trenean ihes egin zuen Bilbo aldera.

  • 695 Soldaduak etxean hartu beharra

    Bittor Arrieta Etxaniz (1926) Jose Antonio Arrieta Etxaniz (1924) Jose Zuatzubizkar Goenaga (1922) Elgoibar

    Tropak herrian sartu zirenean, Díez de Rivera teniente koronelaren bandoa jo zuten. Arrietatarrenean lau errekete egon ziren lo egitera.

  • FELIX ETXEBERRIA Eibarren eraikuntzako peoi

    Felix Etxeberria Larrañaga (1926) Elgoibar

    Gerra hasi zen egunean, Tolosako Elosegi txapel-lantegia ikusten egon zen Felix, eskolako txango batean. Bazkaria oinetako kaxa batean sartuta joaten ziren txangoetara. 1941. urteko haizeteagatik, Felix lanean hasi zen, 14 urte zituela. Aita etxea konpontzen geratu zen, eta Felixek ordezkatu zuen bere lanean. Gero eraikuntzan jarraitu zuen, peoi gisa. "Batallón de Trabajadores"eko preso ugarik ziharduen lanean Eibarren.

  • JOSE GURRUTXAGA Lanean hasi eta berehala irten zen gerra

    Jose Gurrutxaga Ondartza (1921) Elgoibar

    Eskola amaitutakoan, Eibarren hasi zen lanean inprenta batean; Irasuegui y Maruri izena, baina berehala etorri zen gerra.

  • FERMIN RUIZ DE GAUNA Mutikoak errekete batekin lo egin behar

    Fermin Ruiz de Gauna Ibañez de Garayo (1923) Elgoibar

    Babes-etxeko leiho batetik ikusi zituen tropak Elgoibarren sartzen. Soldaduek elgoibartarren etxeetan egiten zuten lo. Ferminek errekete batekin egin behar izaten zuen lo derrigortuta.

  • 1342 Gerra nola hasi zen

    Jose Pagalday Garro (1927) Eskoriatza

    Etxearen aldamenean bonba bat erori zen, baina txikia; elizan beste bat. Gerra nola hasi zen. Aita saltzailea zen, eta ikusi zuen Madrilen komentuak erre eta apaizak hiltzen zituztela; zerbait gertatuko zela esaten zuen. Urriko matxinada eta hildakoak. Gerra aurreko egoera. Calvo Soteloren heriotzaren ondoren militarrak altxatu egin ziren.

  • 523 Gerrako lehen egunetako bizipenak

    Sebastian Aranguren Ulazia (1922) Paulo Argibe Uraola (1922) Getaria

    Gerra denborako bizipenak. Gerra hasi zen hasierako egunetan, une txarrak pasa zituzten. CNTkoek gasolinari su eman nahi zioten eta herriko batek geldiarazi zituen. Gero San Roke aldera joan eta kotxe bati su eman zioten gasolina potera tiro eginda.