Gerraren hasiera
-
Gerra hasierako oroitzapenak
Manuel Etxezarreta Sudupe (1931) Zumarraga
Gerra hasi zenean, Manuelek bost urte zituen. Gogoan du soldaduak menditik etorri zirenekoa. Beste batean, tiro egin zieten beraiei, soroan lanean ari zirela. Manuelen osaba gazteek ihes egin zuten, soldadu joan behar ez izateko.
-
Gerra hasi zenean udaletxearen jabe egin ziren
Akelino Elosua Zubimendi (1913) Zumaia
Borroka handia zegoen UGT, sozialista eta beste alderdien artean; ikusten zen gerra bazetorrela. Gerra hasi zela jakin zutenean, udaletxearen jabe egin ziren eta herriko karlista guztiak atxilotu zituzten, 31 guztira. Udaletxeko goiko saloian eduki zituzten preso. Anarkistak etortzen zitzaizkien bila eta beraiek gogor hartzen zituzten.
-
Bakailaoa eta artoa hustu zituzten biltegietatik, tropak zetozela eta
Angel Osa Arrizabalaga (1922) Xanti Osa Arrizabalaga (1926) Zumaia
Gerra garaiko oroitzapenak. Tropak herrira sartu aurretik biltegietatik bakailaoa eta artoa hustu zuten herritarrek, soldaduei ezer ez uztearren. Beraiek bakailaorik ez, baina arto-zakuak nola kargatu zituzten gurdira gogoan du Angelek. Etxean zituzten hainbat gauza lur azpian ezkutatu zituzten eta Angelek etxean zegoen pistola bat sasi artera bota omen zuen.