Gerraren hasiera

  • Jesus Mari Unanue Gerra hasieran udaletxea erre zuten

    Jesus Mari Unanue Arzelus (1927) Zarautz

    Gerra hasieran udaletxea nola erre zuten gogoratzen da, irailaren 20an. Hegazkin bat hondartzan nola geratu zen gogoratzen da eta bertakoak preso hartu zituztela. Zarauztik jende asko joan zen baina herrian ez zen iskanbila handirik izan.

  • Inazio Madinabeitia Irizar Gerra garaian Bergaran geratu ziren

    Inazio Madinabeitia Irizar (1922) Bergara

    Eskola bukatu ostean gerra hasi zen. Solfeora joaten zen; saxofoiarekin ibiltzen zen bera. Gerrarekin utzi egin behar izan zuen. Etxean egon ziren. Osabaren etxera joaten ziren. Basalgoko Izarralde baserria.

  • Bartolo Sagasti Hormaetxe Soldadutzako eta gerrate hasierako bizipenak

    Bartolo Sagasti Hormaetxe (1914) Fruiz

    18 urterekin soldadu joan zen. Ferrolen egon zen. Gero Cadizko kuartel batera boluntario joanez gero sei hilabete kenduko zizkietela eta hara joan zen. Hamahiru hilabete etxera etorri barik. Uztail hasieran lizentziatu eta berehala gerra hasi zen. Gerra hasierako bizipenak.

  • Francisco Igartua Gabiriara meriendatzera gerra denboran

    Francisco Igartua Urkiola (1921) Zumarraga

    Bi taberna, eliza, frontoia... ziren orduan Eitzagan. Gutxigatik ez zuen kintak harrapatu gerrara joateko. Bera baino zaharragoak soldadu zeuden. Ormaiztegiko zubia botata zegoen. Bizikletan joaten ziren Gabiriara eta han askari goxoak egiten zituzten.

  • Felix Olasagasti Gerra atera zen egunean, Donostian esnea saltzen

    Felix Olasagasti Mujika (1923) Usurbil

    Gerra aterako zen beldurra egon arren, ez zuten espero. Gerra atera zenean, bera Donostiara joan zen esnea saltzera. Han zegoela, tiroak hasi ziren eta Hotel Vizcaínon babestu zen. Etxera oinez itzultzea lortu zuen.

  • Teodoro Aranburu Gerra hasi zen eguneko oroitzapenak

    Teodoro Aranburu Otaegi (1928) Usurbil

    Gerra hasi zen eguna gogoan du. Herriko defentsa eratu zen orduan, eta errepublikaren alde azaldu ziren herritar batzuk.

  • Angeles, Joseba eta Rosario Soldaduak Ordizian

    Angeles Lasa Garmendia (1923) Ordizia

    Gerra hasi zeneko oroitzapenak. Garai hartan, Angeles neskame zegoen izebaren 'La Amistad' tabernen (eliza ondoan). Lagun baten etxean zegoen soldaduak, kamioietan, herrian sartu zirenean. Taberna aurrean metralladoreak jarri zituztenean, taberna itxi eta Oiangu baserrira joan ziren. Oiangun zeudela, nafarrak sartu ziren Lazkao aldetik. Itsasondoko baserri batetik kanoikadak botatzen zituzten Oiangu aldera. Gauzka horrela, Angeles eta ahizpa zaharrena Oiangu Txikira joan ziren aitona eta osabarekin.

  • Pilar Goiburu Beloki Mutila izan banintz, gerrara

    Pilar Garaiburu Beloki (1914) Amasa-Villabona

    Gerra hasi zenean 21 urte zituen. Asteasun zegoen amarekin. Hiru egun baino ez zituzten egin kanpoan. Bizilagun bati gertatutakoa kontatzen du. Hura bezala, beste asko izan ziren erailak.

  • Pilar Goiburu Beloki "¡Chicas milicianas con pantalones!"

    Pilar Garaiburu Beloki (1914) Amasa-Villabona

    Emakumezko milizianoek galtzak erabiltzen zituztelako harritu ziren. Nafarroa aldetik etorri ziren.

  • Joxe Mari Yurramendi Gerra hasiera Urnietan

    Joxe Mari Yurramendi Larburu (1922) Urnieta

    Gogoan du Urnietara gerra heldu zen eguna; jaiegun batez herri aldetik soldadu talde bat sartu zen. Etxera etorri, sabaiko belarra ukuilura ekarri eta haren gainean egin zuten lo: ofizialek logeletan; eta baserrikoek, ahal zen bezala, lurrean. Zortzi egun pasatu zituzten. Arrantxoa nola prestatzen zuten. Hildakoak eta bonbak.

  • Julian Arruti 2 Gerra aurreko giroa eta joera politikoak

    Julian Arruti Ezenarro (1926) Azpeitia

    Gerra aurreko giroa Azpeitian. Berdura plazan hitzaldi politikoak izan ziren. Nazionalisten, karlisten eta sozialisten arteko giroa eta harremanak nolakoak ziren aipatzen du.

  • Gregori Ajuriagojeaskoa Franco ez zen palioaren azpian eramateko gizona

    Gregori Ajuriagojeaskoa Loroño (1913) Muxika

    Primo de Rivera ostean etorri zen Franco. Zornotzako (Amorebieta-Etxano) jaietan egon ziren Francok agintea hartu zuela enteratu zirenean eta gerra etor zitekeela pentsatu zutenean. Antzina, Gorpuzti egunez-eta, gure Jauna palioaren azpian eramaten zen; Franco ere palioaren azpian joaten zen. Bere ustez Franco ez zen palioaren azpian eramateko gizona.

  • Joxe Mari Gorrotxategi Gerra garaia umeen ikuspegitik

    Joxe Mari Gorrotxategi Pikasarri (1929) Tolosa

    Gerra hasi baino aste batzuk lehenago, Jaunartzea egin zuen. Gerra aurreko garaietan izandako manifestaldiak gogoratzen ditu. Gerra hasi zenean, umea zen eta ez zen gehiegi ohartu. Familietan tragedia handiak bizitu ziren; haietako batzuk gogoratzen ditu.

  • Javier Gerra hasiera

    Jabier Goenaga Aiestaran (1925) Maria Eugenia Uriarte Urretabizkaia (1925) Tolosa

    Gerra hasierako oroitzapenak. Maria Eugeniaren etxean gizonak mendira joan ziren mendira eta umeak amarekin gelditu ziren. Kanoikadak paper-lantegira botatzen zituzten. Aireplanoei begira egoten ziren. Gauza asko ikusi zituzten.

  • Maria Jauregi Zabala Soldaduak pastela kendu zionekoa

    Maria Jauregi Zabala (1921) Tolosa

    Mariak ikusi zuen nola etorri ziren soldaduak gerrako lehenengo egunean. Soldaduetako batek pastela kendu zion Mariari.

  • Santos Ezeiza Otamendi Gerrako oroitzapenak

    Santos Ezeiza Otamendi (1928) Tolosa

    Gerra hasi aurretik, esaten zen gerra zetorrela. Borroka non izan zen aipatzen du. Munizioa astoekin ekartzen zuten garai hartan. "Pakun!" zen tiro-hotsa.

  • Martin Balerdi Gorostegi Gerra hasiera Bedaion

    Martin Balerdi Gorostegi (1924) Tolosa

    Gerra sortu zenean, soldadu joandako herriko hiru mutil baimenarekin zeuden etxean. Gerra hasiera kontatzen du. Bedaio Nafarroako mugan dago, eta atzeko mendian zuten frontea gerra hasieratik.

  • Salbador Anakabe Pasai San Pedron gerra aurretxoan

    Salbador Anakabe Mendieta (1925) Lekeitio

    Gerra aurretxoan, aitak Pasaia San Pedron egiten zuen lan, eta hara joan zen bera ere. Han ibili zen eskolan denboraldi batez. Gero, umetan egindako hainbat lagun pasaitar aurkitu zuen soldadutzan.

  • Jose Eiguren Gerra hasierako oroitzapenak

    Jose Eiguren Mendiguren (1927) Lekeitio

    Nazionalak sartu zirenekoa zelan gomutatzen duen kontatzen du. Etxe batzuk erre zituzten. Centro Republicano eta EAE-ANVren egoitzak edo batzeko tokiak egon ziren herrian.

  • 1605 Gerra nola hasi zen

    Karmen Iraola Idiakez (1922) Donostia

    Beti izan da errepublikanoa, errebelde samarra, baina gurasoak ez ziren ezertan sartzen. Gerra nola hasi zen. Aita Gaztelupeko kidea zen, eta etxerakoan komentatu zuen CNTn mugimendua zegoela. Hurrengo egunean, tiro-hotsak.