Gerraren hasiera

  • Pepita Larrañaga Errepublikanoak, Osinalde gaineko etxean

    Pepita Larrañaga Mendizabal (1923) Mutriku

    Nazionalak Mutrikura sartu aurretik, mutil-taldeak sortzen hasi ziren borrokara joateko. Karlistak preso mantentzeko kartzela zabaldu zen Erdiko Kalean. Errepublikanoen egoitza Osinalde gaineko etxean egon zen.

  • Ramon Irastorza Erreketeak Irunen sartzea

    Ramon Irastorza Artola (1927) Irun

    Frankistak Irunen sartu ziren gerra hasi eta egun gutxira. Katean banatu egin ziren, batzuk Oiartzun aldera, beste batzuk Irunera eta besteak Donostiara. Indarrez eta armatuta sartu ziren.

  • Markos Kortabarria Lete Gerra hasieran oihalgintzako lantegi guztiak martxan

    Markos Kortabarria Lete (1917) Bergara

    Gerra sasoian ahal ziren oihal-lantegi guztiak martxan ipini zituzten, armadarako oihalak behar zituzten eta. Hasieran gudarientzako oihalak egin zituzten eta gero nazionalentzat.

  • Flora Gauba Lete Gerrateko bizipen gogorrak; aita ihesi

    Flora Gauba Lete (1922) Bergara

    Gerra hasi zenean, ama lau seme-alabak hartuta bere jaiotetxera abiatu zen eta milizianoekin topo egin zuten bidean. Ordurako aita ihes eginda zegoen. Itzuli zenean, etxean kartzelan bezala egon zen denbora batez eta lanik ere ezin zuen egin. Sasoi gogorrak bizi izan zituzten. Militarrek ahizpa zaharragoa dantzaldietara joatea nahi izaten zuten, baina amak gogor egin zien.

  • 182 Gerra sartu zenekoa eta batailoiak

    Luis Aranzabal Gabilondo (1922) Bergara

    Gerra nondik sartu zen azaltzen du. Gerra sartu zenean, ardiak segituan ekarri zituzten menditik; baina hori oso arriskutsua zen. Bergaran egondako batailoiei buruz hitz egiten du.

  • lucia farras Santa Marina egunez hasi zen gerra

    Lucia Farras Laskurain (1926) Bergara

    Gerraren hasiera kontatzen du. Santa marina eguna zen, festan zeuden. Berria jakin zutenean etxera etorri ziren arin. Aita, errepublikanoen buruzagia, berehala hasi zen mugitzen. San Antonion "kontrol" berezia jarri zuten.

  • Migel Okina Salsamendi Antzuolako sakristaua hil zuten Bergaran

    Migel Okina Salsamendi (1924) Bergara

    Gerrako oroitzapenak. Tropak sartu zirenean, kasinoa sakeatu zuten, eta gauzak plazan erre zituzten. Milizianoek Antzuolako sakristaua kartzelatik atera eta hil egin zuten; asturiarrak izan ote ziren. Labaderoan bota zuten gorpua, eta mutikoak ikustera joan ziren.

  • Maria Luisa Arabiourrutia Gerraren hasiera; miliziano jantzitako emakume taldea

    Maria Luisa Arabiourrutia Gorroño (1927) Bergara

    Gerraren hasiera oso ondo gogoratzen du. Santa Marina jaiak ospatzen ziren. Emakume talde bat ikusi zuten miliziano jantzita "Viva Rusia" oihukatzen.

  • Benedikta Olazabal Zumaian eskolan gerra hasi zenean

    Benedikta Olazabal Bastida (1921) Mutriku

    Gerra hasi zenean, Benedikta Zumaian zegoen ikasten. Mojei abitua kendu zieten. Eskola non zegoen. Madriletik ikasle batzuk eraman zituzten eskolara. Ikaskideei buruz hitz egiten du.

  • Benedikta Olazabal Emakumeak eta haurrak kamioietan eramaten zituzten gerra hasi zenean

    Benedikta Olazabal Bastida (1921) Mutriku

    Eskolatik prozesioak egiten zituzten. Uniforme marroia erabiltzen zuten. Gerra eskolan pasatu zuen, ez Mutrikun. Emakumeak kamioietan nola eramaten zituzten ikusten zuten.

  • Juanita Lejarreta Gerra hasierako oroitzapenak

    Juanita Lejarreta Garro (1920) Berriz

    Gerra zibila hasi zeneko oroitzapenak kontatzen dituzte Juanitak eta Pilarrek. Lehenengo milizianoak etorri ziren eta gero nazionalistak. Kanoiak jarri zizkieten baserri inguruan. Gerra sasoiko kanta abesten du Juanitak: "Los rojos corren como conejos caminito a Santander".

  • Gerra zibilaren hasiera

    Gloria Ansuategi Aldekoa (1918) Berriz

    Gerra hasi bezperan, neskame zegoen etxeko nagusiaren sendiak Gernikara ihes egin zuenean, etxera itzuli zen Gloria. Gipuzkoatik zetozen iheslariz bete zen Berriz lehen egunetan. Nazionalak sartu ostean jarri omen zuten babeslekua mojetan, ez aurretik. Markesen etxean kuartela egon zen, bere ustez, alemanena.

  • Soldadu zauritu eta hildakoak gurdietan eramate zituzten

    Gloria Ansuategi Aldekoa (1918) Berriz

    Berrizera tropak nondik sartu ziren eta etxe ondotik pasatu ziren. Soldadu euskaldun batzuk izan zituzten etxean. Zaurituak komentura nola eramaten zituzten gogoratzen da. Peña Lemona.

  • Iñaki Gorritxategi Gerraren hasieran soldaduak herrian

    Iñaki Gorritxategi Alberdi (1931) Berriz

    Hegazkina jausi zenean, ikusi egin zuen berak ere. Gogoan du nazionalek lurralderen bat hartzen zutenean, kanpaiak jotzen zituztela. Gerra hasi zenean, berehala herritar batzuk soldaduz janzten hasi zirela dio. Hasierako kontuak aipatzen ditu. Amabirjina bat margotu egin zuten.

  • Pepita Larrañaga Martin Txitxarro ontzian, karlistak Mutrikutik Donostiara eramaten

    Pepita Larrañaga Mendizabal (1923) Mutriku

    Erdiko kaleko kartzela. Hasieran karlistak bakarrik zeuden preso eta nazionalak sartu aurretik, Martin Txitxarro ontzian Mutrikutik Donostiara bidali zituzten. Bi apaiz hil zituzten, Jose Maria Lazkibar eta Eulogio Ulazia.

  • Markesak herriari eman zion laguntza

    Mari Tere Alberdi Olabegoia (1944) Antonio Barajuen Oregi (1942) Berriz

    Gerra zibila hasi zenean markesak Berrizen zeuden. Senarra Madrilerantzat abiatu zen zer gertatzen ote zen ikustera eta bidean hil egin zuten. Emazteak, kontra egin beharrean, jendeari laguntzea erabaki zuen. Mari Tereren osaba bati ere kartzelatik irteten lagundu zion. Herrian hainbat familiari laguntza ekonomikoa ere eman zien.

  • Rosario Felipe `Txarri´ren emaztea eta markesa gordeta

    Rosario Barrainkua (1925) Berriz

    Felipe `Txarri´ edo `Berdugoa´ esaten ziotenaren alabekin ibili zen eskolan bera. Gerra garaian, Feliperen emaztea eta markesa gordeta egon zirela dio.

  • Matilde Gereñu Elorza Gerra hasi zeneko gorabeherak

    Matilde Gereñu Elorza (1925) Segura

    Eskolan zebilen azken urteetan, gerra hasi zen. Anaia gerrara eraman zuten soldadu. Beraien baserritik norabait joan behar zuten bakoitzean, soldaduek galdetu egiten zieten ea nora zihoazen. Orduko bizipenak kontatzen ditu.

  • Itziar Andonegi CNT-koak indarrez komentura sartu nahian

    Itziar Andonegi Sustaeta (1920) Mutriku

    CNT-koek Mutrikuko komentura sartu nahi izan zuten, lo egiteko. Mojak kanpaiak jotzen hasi ziren eta Joakin Txiki laguntzera joan zen, tornutik sartuta.

  • Itziar Andonegi Nazionalen tropak herrira sartzen

    Itziar Andonegi Sustaeta (1920) Mutriku

    Nazionalak oso prestatuak zeuden eta tropetan sartzen ziren, ilaretan, banderekin, musikarekin... Astebetez musika egon zen herrian eta garaileen papera hartu zuten. Haietako batek Itziarri dantza eskatu zioneko istorioa.