Ekonomia gerraostean

  • Laura Arrizabalaga Kaminorik zapaldu barik errotara

    Laura Arrizabalaga Zarraonaindia (1929) Ibarrangelu

    Omako irina Ibarrangelukoa baino hobea zen, finagoa. Errazionamendu garaian ezin zen nahi beste erosi eta kaminotik joan beharrean mendirik mendi joaten ziren.

  • Laura Arrizabalaga Etxekoa baino gusturago kanpoko ogia

    Laura Arrizabalaga Zarraonaindia (1929) Ibarrangelu

    Nazionalak sartu zirenean, frontea izan zuten hurbilean, Arbolizen, eta alemanek ogi zuria eman zietenez, pozik. Errazionamenduko ogia ezberdina zenez, etxekoa baino nahiago zuten.

  • Laura Arrizabalaga Esnearen kipurra amaren dultzea baino nahiago

    Laura Arrizabalaga Zarraonaindia (1929) Ibarrangelu

    Errazionamenduan dena zen liburuarekin. Ibarrangeluko denda batera joaten ziren eta liburutik kentzen zizkieten kupoiak. Geroagoko kontua da ogia txokolatearekin jatea. Eurek etxeko dultzea eta ogia zuten, baina nahiago zuten galdarako esne egosiaren kipurra (esne-gaina).

  • 1018 Estraperloaren inguruko azalpenak

    Blas Aramendi Aranberri (1927) Azkoitia

    Estraperloa ezagutu zuen, aita eta baita bera ere Aizpurutxora eta emaztearen baserrira (Martiteko Monte baserrira) joaten ziren eta. Lasai ibiltzen ziren, Guardia Zibilen beldurra izaten zuten soilik. Irina garesti izaten zen, 10 pezeta balio zuen kiloak.

  • Feliza Izagirre Gerra garaian ez ziren konturatzen zer ari zen gertatzen

    Felixa Izagirre Agirregabiria (1929) Astigarraga

    Gerra etorri zenean, ez zuten asko jarraitu. Portaleko koltxoia, gordeta egon zirela momenturen batean... baina ez du asko gogoan. Ez ziren ikaratu. Gose garaia gogoan du.

  • 1020 Estraperloa gauez

    Jose Osinalde Arrizabalaga (1923) Azkoitia

    Gerra ondorenean estraperloa ezagutu zuen; ezin zen toki guztietan egin, baina etxe batzuetan Guardia zibilak lagun egin eta janaren trukean barkatzen zuten. Goizaldera egiten zen estraperloa. Artoa eta garia saldu egin ohi zuten, jendea etxera etortzen zen erostera.

  • 1029 Mancisidor-enean mekanikari

    Carmelo Alberdi Arizmendi (1926) Azkoitia

    Azkoitian Olinpia zinea zegoen eta garestia zelako ez ziren askotan joaten. 16 urterekin hasi zen lanean mekanikari lanetan Mancisidor Larra� y C�lantegian. Hasieran pintxe lanetan eta gero ajustadore gisa aritu zen. Gosete garaia zen eta jateko adina ere ez zuen irabazten.

  • Pablito Olalde Landetako fundizioa eta beste lantoki batzuk

    Pablito Olalde Etxabe (1922) Azkoitia

    Soldadutzan lizentziatu eta etxera itzuli zenean, Azpeitiko Landetako lantegi batean hasi zen fundizioan lanean. Hura gustatu ez eta beste zenbait lanetan ibili zen gerora.

  • Pablito Olalde Estraperloko irina

    Pablito Olalde Etxabe (1922) Azkoitia

    1941ean ez zegoen ogirik eta arto-zopa, morokila eta artoa jaten zituzten.Taloa nola egiten zen azaltzen du. Irina estraperloan eramaten zuten eta honen inguruko pasadizo bat kontatzen du. Azkoitiko errotak aipatzen ditu.

  • 1293 Aita preso

    Juana Okina Zeziaga (1922) Arrasate

    Etxea konpondu beharrean zegoela eta soro eta ortuak artean hutsik, aita, nazionalista izateagatik, espetxeratu egin zuten. Ondarretan egon zen sei hilabetez preso. Beste senide bi ere hil zizkioten Juanari.

  • 1293 Senideen elkartasuna

    Juana Okina Zeziaga (1922) Arrasate

    Añorgako osaba batek asko lagundu zien. Aitak, espetxean gaixorik zegoela, ospitalera joatea errefusatu zuen, espetxe-zigorra luzatuko ziotelako ospitaleratutako egunek.

  • 1314 Goseak ostera bultzatu zuen jendea

    Joxe Bixente Etxabe Arregi (1922) Arrasate

    Gose handia izan zen gerra ostean. Jendeak bildotsak osten zizkieten artzainei. Estraperloan aritu zen Joxe Bixente. Arabatik garia ekartzen zuten Deguriara, gero herrian saltzeko. Errotak prezintatu zituztenean, eurena ez zuten erabat geratu.

  • 1317 Errazionamendua eta estraperloa

    Juanita Lizarralde Eskibel (1926) Antzuola

    Gerra ostean, gosea. Ogia falta zen. Errotan ez zuten uzten ehotzen. Kalabazak jaten zituzten, ganaduarentzat izan arren. Estraperloa: Aizpurutxotik goizaldean joan zen anaia hirina egitera. Olioa, azukrea, kafea. Errazionamenduko ogia txarra zen. Lenteja, harriz beteta.

  • 1317 Garia eta babarruna entregatu behar

    Juanita Lizarralde Eskibel (1926) Antzuola

    Garia eta babarruna entregatu behar izaten zuten. Urte batean babarrunik ez zen egon, eta erosi egin behar izan zuen aitak, entregatzeko. 20 kilo edo. Errazionamendua dendetan egoten zen. Txerria hazten zuten, eta ardiak ere hiltzen zituzten. Txerriak urte guztia irauten zuen. Ogi-falta zen okerrena. Senitarteko asko joan ziren baserrira; sei hilabetean, 17 egon ziren.

  • 1364 Gosetea eta kupoa

    Andoni Azkarate Larrañaga (1932) Antzuola

    Gerraren ostean gosetea etorri zen. 1940. urtetik aurrera urte gogorrak etorri ziren. Baserrietan bazuten zer jan, baina kaletik senide eta senide ez zirenak ere eskean etortzen ziren. Diruak baliorik ez eta Legazpiko Patriziok belarra ebagitzeko segak ematen zien bere langileei, segen truke janariak lortu ahal izateko. Azkaratera etorri omen ziren, truke hori eskaintzen. Gero gari, arto, patata eta babarrun kupoak eman beharra etorri zen.

  • 1364 Kupo bidegabea

    Andoni Azkarate Larrañaga (1932) Antzuola

    Urte batzuetan, kupoa eman eta gero etxerako gauza bera estraperloan erosi behar izaten zuten. Kupoa ez zen izaten berdina herri denetan. Etxeko babarrun kupoa emateko, lehorte urte batean babarrunok erosi egin behar izan zituzten. Errotak prezintatu zituztenean, eskuzko errota txikiekin ehotzen zuten. Gero gauez euren errotan ehotzen hasi ziren, prezintoa askatzen ikasi zutenean.

  • 1364 Olio litro bat ehun pezetatan

    Andoni Azkarate Larrañaga (1932) Antzuola

    Babarruna urdaiarekin zen garai haietako jatordua. Olio gutxi zegoen, eta amonari medikuak janari garbiak agindu zionean, ehun pezeta ordaindu zuten estraperloko olio litro bategatik. 1940 eta 1941 urteetan haizetea eta uholdeak izan zituzten Antzuolak. Uholdeak kalera atera zuen dendariak gordeta zuten estraperloa.

  • 1339 Errazionamendua

    Florentino Lamariano Agirre (1933) Antzuola

    Zubipean nola ezkutatzen ziren. Hegazkin bat nola erori zen. Errazionamenduaren ilaran egoten zen. Osaba alkate zen gerra aurretik, eta etxea errekisatu zioten. Ogia txarra. Ogi faltarik ez zuten izan, errota izanda.

  • 1339 Astoaren azpian, ezkutalekua

    Florentino Lamariano Agirre (1933) Antzuola

    Garia eta arto zati bat entregatzen zen. Baserri batzuetan gorde egiten zuten. Astoaren azpian gordetzen zuten beraiek, gurdiaren gurpilaren azpian. Miaketekin ez da gogoratzen, baina ibiltzen ziren horretan. Batzuek erosi egiten zuten, entregatzeko.

  • 1339 Kupoa noiz kendu zuten

    Florentino Lamariano Agirre (1933) Antzuola

    Soldadu joan baino lehen kendu zuten kupoa, 1945-1950 urte inguruan. Hornidurakoak lotsagabeak ziren. Madariaga baserrikoek eskopeta zeukaten etxean.