Ekonomia gerraostean

  • Pablito Olalde Landetako fundizioa eta beste lantoki batzuk

    Pablito Olalde Etxabe (1922) Azkoitia

    Soldadutzan lizentziatu eta etxera itzuli zenean, Azpeitiko Landetako lantegi batean hasi zen fundizioan lanean. Hura gustatu ez eta beste zenbait lanetan ibili zen gerora.

  • Pablito Olalde Estraperloko irina

    Pablito Olalde Etxabe (1922) Azkoitia

    1941ean ez zegoen ogirik eta arto-zopa, morokila eta artoa jaten zituzten.Taloa nola egiten zen azaltzen du. Irina estraperloan eramaten zuten eta honen inguruko pasadizo bat kontatzen du. Azkoitiko errotak aipatzen ditu.

  • 1293 Aita preso

    Juana Okina Zeziaga (1922) Arrasate

    Etxea konpondu beharrean zegoela eta soro eta ortuak artean hutsik, aita, nazionalista izateagatik, espetxeratu egin zuten. Ondarretan egon zen sei hilabetez preso. Beste senide bi ere hil zizkioten Juanari.

  • 1293 Senideen elkartasuna

    Juana Okina Zeziaga (1922) Arrasate

    Añorgako osaba batek asko lagundu zien. Aitak, espetxean gaixorik zegoela, ospitalera joatea errefusatu zuen, espetxe-zigorra luzatuko ziotelako ospitaleratutako egunek.

  • 1314 Goseak ostera bultzatu zuen jendea

    Joxe Bixente Etxabe Arregi (1922) Arrasate

    Gose handia izan zen gerra ostean. Jendeak bildotsak osten zizkieten artzainei. Estraperloan aritu zen Joxe Bixente. Arabatik garia ekartzen zuten Deguriara, gero herrian saltzeko. Errotak prezintatu zituztenean, eurena ez zuten erabat geratu.

  • 1317 Errazionamendua eta estraperloa

    Juanita Lizarralde Eskibel (1926) Antzuola

    Gerra ostean, gosea. Ogia falta zen. Errotan ez zuten uzten ehotzen. Kalabazak jaten zituzten, ganaduarentzat izan arren. Estraperloa: Aizpurutxotik goizaldean joan zen anaia hirina egitera. Olioa, azukrea, kafea. Errazionamenduko ogia txarra zen. Lenteja, harriz beteta.

  • 1317 Garia eta babarruna entregatu behar

    Juanita Lizarralde Eskibel (1926) Antzuola

    Garia eta babarruna entregatu behar izaten zuten. Urte batean babarrunik ez zen egon, eta erosi egin behar izan zuen aitak, entregatzeko. 20 kilo edo. Errazionamendua dendetan egoten zen. Txerria hazten zuten, eta ardiak ere hiltzen zituzten. Txerriak urte guztia irauten zuen. Ogi-falta zen okerrena. Senitarteko asko joan ziren baserrira; sei hilabetean, 17 egon ziren.

  • 1364 Gosetea eta kupoa

    Andoni Azkarate Larrañaga (1932) Antzuola

    Gerraren ostean gosetea etorri zen. 1940. urtetik aurrera urte gogorrak etorri ziren. Baserrietan bazuten zer jan, baina kaletik senide eta senide ez zirenak ere eskean etortzen ziren. Diruak baliorik ez eta Legazpiko Patriziok belarra ebagitzeko segak ematen zien bere langileei, segen truke janariak lortu ahal izateko. Azkaratera etorri omen ziren, truke hori eskaintzen. Gero gari, arto, patata eta babarrun kupoak eman beharra etorri zen.

  • 1364 Kupo bidegabea

    Andoni Azkarate Larrañaga (1932) Antzuola

    Urte batzuetan, kupoa eman eta gero etxerako gauza bera estraperloan erosi behar izaten zuten. Kupoa ez zen izaten berdina herri denetan. Etxeko babarrun kupoa emateko, lehorte urte batean babarrunok erosi egin behar izan zituzten. Errotak prezintatu zituztenean, eskuzko errota txikiekin ehotzen zuten. Gero gauez euren errotan ehotzen hasi ziren, prezintoa askatzen ikasi zutenean.

  • 1364 Olio litro bat ehun pezetatan

    Andoni Azkarate Larrañaga (1932) Antzuola

    Babarruna urdaiarekin zen garai haietako jatordua. Olio gutxi zegoen, eta amonari medikuak janari garbiak agindu zionean, ehun pezeta ordaindu zuten estraperloko olio litro bategatik. 1940 eta 1941 urteetan haizetea eta uholdeak izan zituzten Antzuolak. Uholdeak kalera atera zuen dendariak gordeta zuten estraperloa.

  • 1339 Errazionamendua

    Florentino Lamariano Agirre (1933) Antzuola

    Zubipean nola ezkutatzen ziren. Hegazkin bat nola erori zen. Errazionamenduaren ilaran egoten zen. Osaba alkate zen gerra aurretik, eta etxea errekisatu zioten. Ogia txarra. Ogi faltarik ez zuten izan, errota izanda.

  • 1339 Astoaren azpian, ezkutalekua

    Florentino Lamariano Agirre (1933) Antzuola

    Garia eta arto zati bat entregatzen zen. Baserri batzuetan gorde egiten zuten. Astoaren azpian gordetzen zuten beraiek, gurdiaren gurpilaren azpian. Miaketekin ez da gogoratzen, baina ibiltzen ziren horretan. Batzuek erosi egiten zuten, entregatzeko.

  • 1339 Kupoa noiz kendu zuten

    Florentino Lamariano Agirre (1933) Antzuola

    Soldadu joan baino lehen kendu zuten kupoa, 1945-1950 urte inguruan. Hornidurakoak lotsagabeak ziren. Madariaga baserrikoek eskopeta zeukaten etxean.

  • 596 Gerraosteko egoera; kalean gosea

    Isabel Jauregi Mendizabal (1926) Antzuola

    Familia kontuak. Senide asko etxe bakoitzean; bai baserri inguruan eta baita kalean ere. Gerraostean kaleko jendea baserrira joaten zen lanera "tripa-truke".

  • Jose Antonio Amuategi Uholdeek ekarritako hegaztiak, jan

    Jose Antonio Amuategi Casero (1933) Soraluze

    Baltegietan, Orbeaneko etxean bizi zen Jose Antonio. Ondoko etxeak bazuen kunbo bat eta han igerian eta arrantzan aritzen ziren. Ufalak ekartzen zituen hegaztiak ere jan egiten zituzten, gose garaia baitzen.

  • Jesus Furundarena Soldaduekin ikasi erretzen

    Jesus Furundarena Goenaga (1924) Mutriku

    Gerra denborako oroitzapenak. Mutrikuko Beheko Plazan 800 eta 1000 soldadu italiar artean egon ziren. Herriko mutikoak zigarro eskean joaten ziren soldaduengana. Tabakoa errazionamenduan zegoen garai hartan, eta bakarren bat ematen zien. "Gizon plantak egiten" erretzen zuten zigarroa.

  • Lorea Furundarena Maria errekadista eta osabaren ogia

    Lorea Furundarena Kalzakorta (1926) Mutriku

    Gerra denborako kontuak. Lorearen osaba bi Bilbon bizi ziren; haietako bat apopilo mutrikuar batzuen taberna batean, eta ogi goseak egoten omen zen. Baserrian ogia egin, eta Maria "rekadistia"rekin bidaltzen zioten ogia osabari.

  • Martzelina Kalzakorta Estraperloan

    Martzelina Kalzakorta Zenarruzabeitia (1931) Mutriku

    Martzelina umea zela, estraperloan ibiltzen zen. Ondarroatik Mutrikurako bidea oinez egiten zuen.

  • Maria Luisa Arzallus Baserriko otorduak

    Maria Luisa Arzallus Mitxelena (1940) Donostia

    Eguneko otordua. Goizean esne-zopak, hamaiketakorik ez. Merienda, txokolatea eta ogia. Ogi beltza eta zuria. Taloa. Baserritar gutxi zebilen Antiguako lantegietan lanean. Amak esnea eta berdura Benta Berriko denda batera eramaten zituen. Tranbia.

  • Elias Atutxa Ogi barik gosea ezin kendu

    Elias Atutxa Orobiobasterra (1920) Amorebieta-Etxano

    Ogiz eskas ibili omen ziren, eta ogi barik gosea kentzea zaila dela dio Eliasek. Errotak itxita egon ziren, eta irin falta zegoen. Guardia Zibilek zaintzen zituzten errota inguruak. Oromiñoko Erdiko errotara eramaten zuten alea ehotzera.