Ekonomia gerraostean

  • Dolores Egues2 Errazionamendu garaia; errotara ezkutuan

    Dolores Egues Saizar (1928) Lucia Egues Saizar (1925) Berastegi

    Errazionamendu garaian ez zegoen ogirik. Euren etxean ez zegoen taloa jateko ohiturarik, baina errazionamendu garaian hasi ziren egiten. Garai batean ezkutuan joan behar izaten ziren errotetara irina egitera. Aresoko errotara joaten ziren. Inguruko asto batek errotarako bidea omen zekien eta denek asto hura nahi izaten zuten.

  • Dolores Egues2 Etxean bildu ezindako besteko "kupoa"

    Dolores Egues Saizar (1928) Lucia Egues Saizar (1925) Berastegi

    Kalekoek okerrago pasa zuten gerra ostean, errazionamendu garaian; baserrian beti izaten zen zerbait jateko. Sasoi batean etxeko jeneroa entregatu ere egin behar izaten zen eta bildu ezindako baino kupo handiagoa jarri zietela gogoan dute.

  • Florentzia Azpiroz Errazionamenduan nola moldatu ziren

    Florentzia Azpiroz Nazabal (1924) Berastegi

    Gerraostean errazionamendua egoten zen. Dendara joaten ziren tokatzen zitzaien janaria jasotzera. Errazionamenduko ogia, hala ere, ez zuten denek jasotzen eta nola-hala moldatzen ziren hura lortzeko. Beraiek ez zuten goserik pasa, lurrak ematen zien janariarekin nahikoa baitzuten. Lurra lehen garbiagoa eta osasun hobekoa zen. Etxeko janaria entregatu egin behar izaten zuten.

  • Florentzia Azpiroz Errotak itxita zeudeneko garaia

    Florentzia Azpiroz Nazabal (1924) Berastegi

    Gerra ostean zer errotatara joaten ziren azaltzen du. Errotari batzuei buruz hitz egiten du. Errotak zigilatuta egoten ziren gauez, inork han lanik egin ez zezan.

  • 897 Gerra garaian jenero ugari kendu zieten; errazionamendua

    Sebastiana Atorrasagasti Arana (1921) Elgeta

    Artoa, garia... denetarik izaten zuten etxean. 15 urte zituenean hasi zen Gerra Zibila. Gerra garaian, jenero asko kendu zieten; besteak beste, ganbaran zituzten 700 kilo patata eta zuten baba guztia. Estraperloa. Errazionamendua. Frontea izan zuten bertan; eta Asentzio inguruan pasatzean, kontuz ibili behar izaten zen tiroek ez jotzeko.

  • 905 Gerra garaiko bizipenak

    Antoni Elkorobarrutia Gallastegi (1924) Elgeta

    Gerra hasi zenean, Antonik 11 urte zituen. 7 hilabete iraun zuen fronteak inguruetan. Antoniren baserrian ez zen txikiziorik izan. Anaia frontean egon zen boluntario lehengusu batzuekin. Gerra garaian ganaduak kendu zizkieten. Ogia gauez eta ezkutuan egin behar izaten zuten. Eibartik emakumeak esne eta jatekoaren bila joaten ziren Elgetara.

  • 1414 Baserria ordaintzen lanak

    Justa Madinabeitia Urrutia (1924) Arrasate

    Baserria erosita baina zatika ordaintzeko zegoen. Justa ezkondu zenean bukatu zituzten ordainketok. Justa etxera ezkondu zen, Elorrioko Iguria auzoko Uhalde baserriko Maximorekin.

  • 1414 Garia ehotzera Elorriora

    Justa Madinabeitia Urrutia (1924) Arrasate

    Justa ezkondu zenean hiru behi zituzten etxean, txerri eta enparauekin. Garia eta artoa ehotzera Elorriora eramaten zuten estraperloan, Arrasatera eramanez gero, erdiarekin errotaria geratzen baitzen. Gari, arto, patata eta arrautza kupoa eman behar izaten zitzaion Udalari.

  • esteban olaizola mitxelena Gerra ondorenean goserik ez, baina falta bai

    Esteban Olaizola Mitxelena (1944) Lezo

    Esne-hautsak eta gurina eskaintzen zizkieten eskolan. Garai hartan etorkinek miseria handiagoa pairatu zuten.

  • esteban olaizola mitxelena Kanpotarren etorrera

    Esteban Olaizola Mitxelena (1944) Lezo

    Normaltasunez bizi izan zuten kanpotarren etorrera, baina hizkuntza kontuetan talka handi samarra izaten zen.

  • Antonio Etxeberria Soldadutzako gidabaimena eta kontrabandoko gasolina

    Antonio Etxeberria Olano (1919) Astigarraga

    Soldadu zegoela atera zuen kamioiko gidabaimena. Lagun batek animatu zuen gidabaimena ateratzeko. Gasolina kontrabandoan erosten zuten; orduko anekdotak kontatzen ditu.

  • Andoni Arzallus Sagardotegiak ixten eta berreskuratzen

    Andoni Arzallus Aristi (1932) Astigarraga

    Gerra ondorenean, sagardotegiak ixten hasi ziren, jendeak ez baitzeukan dirurik. Sagastiak ere kendu egin zituzten. 50. hamarkadan berriz ere ekin zioten sagardogintzari. Anekdota bat kontatzen du.

  • 216 Kontrabandistei buruzko istorioa

    Felipe Altuna Egidazu (1929) Bergara

    "Lapurzulo" izeneko kobazuloa. Toponimia. Kontrabandisten inguruko istorioa. Mikeleteek asaltadoreak harrapatu eta zuhaitzetatik esegi zituzten beste batzuen eskarmenturako.

  • 1005 Estraperloan etxe ondotik Madarixa aldera

    Juan Jose Errasti Juaristi (1922) Azkoitia

    Mendian egon zen garaian estraperloa ezagutu zuen. Estraperloan aritzen zirenak Joseren etxe ingurutik pasatzen ziren Madarixa aldera mendiz, artean ez baitzegoen biderik.

  • Albina Arregi Soldaduak etxea errebisatzera pasatzen

    Albina Arregi Urbieta (1910) Azpeitia

    Soldaduak etxera sartu zitzaizkien etxea errebisatzeko. Xaboia etxean egiten zuten, eta ezkutatu egiten zuten soldaduak etortzen zirenerako.

  • Juliana Olaizola Errazionamendu garaiko debekuak, zigorrak eta trikimailuak

    Juliana Olaizola Gurrutxaga (1928) Azpeitia

    Estraperloa zerekin egiten zen azaltzen du. Errotara gauez joan behar izaten zuten, garia ehotzea debekatuta baitzegoen. Errotariei nola ordaintzen zitzaien aipatzen du. Inoiz ez zieten harrapatu beraiei, baina bai beste batzuei. Baserrietan janaria ez entregatzeagatik kartzelara eramandako jendea bazegoen.

  • Juliana Olaizola Gerra eta kartzelak vs gerraostea eta gosea

    Juliana Olaizola Gurrutxaga (1928) Azpeitia

    Azpeitiko kartzela non zegoen azaltzen du. Txikizio handirik ez zen izan orduan, baina egoera zaila izan zen. Goserik ez zuen pasa gerraostean. Baserrian beti zuten zerbait prestatzeko, baina ezkutatu egin behar izaten zuten, bestela entregatu egin behar izaten zuten eta.

  • Joxe Goñi Koipeztatzaile, kontrabando garaian

    Joxe Goñi Urreaga (1928) Astigarraga

    14 urte zituela hasi zen lanean Grosen, koipeztatzaile-lanetan. Garai hartako jornala amari ematen zion. Eskupekoen bidez, diru asko lortzen zuen. Kontrabando garaia zen orduan, eta ibilgailuetan trikimailuak zituztenek Joxerengana jotzen zuten. Ibilgailuetako tranpa batzuk aipatzen ditu.

  • Joxe Goñi Errazionamenduko janaria jasotzeko lekuak eta ilarak

    Joxe Goñi Urreaga (1928) Astigarraga

    Errazionamendu garaian, askotan, ilara egin behar izaten zuten janaria jasotzeko. Beraiek nora joan behar izaten zuten haragi bila.

  • Joxe Goñi Gerra ostean, ogia nola lortzen zuten

    Joxe Goñi Urreaga (1928) Astigarraga

    Ogiaren faltarik ez zuten izan. Etxean errota txiki bat zeukaten. Eta kontrabandoko ogia lortzeko, bazekiten nora jo. Ogia nondik ekartzen zuten azaltzen du.