Gerratik itzulera

  • Asun Anguera Illarramendi Gerraostean Eibarrera itzulera

    Asun Anguera Illarramendi (1928) Eibar

    Gerraostean Eibarrera iritsi zenean Asunek bizi izandakoa kontatzen du. Izebaren etxera joan behar izan ziren beraien etxea sutan zegoelako.

  • Asun Anguera Illarramendi Eibar berreraikitzen

    Asun Anguera Illarramendi (1928) Jose Sarasua Gorrochategui (1923) Eibar

    Gerra bukatu eta Eibar suntsituta zegoen. Presoak egon ziren La Salle eskola dagoen tokian. Etxeak egiten egoten ziren eta desekonbroa ere egin zuten Ipurua futbol zelaia dagoen tokian.

  • Gaspar Alvarez Lucio Gerraosteko Eibar

    Gaspar Alvarez Lucio (1918) Eibar

    Gerra bukatzean Eibarrera itzuli zen Gaspar. Karlisten boluntarioak zeuden herrian zehar eta konfiantza gutxi zuen haiekin, jende asko fusilatzen baitzuten. Eibarko Guardia Zibilekin bizi izandako anekdota bat kontatzen du. Sinatzera joan behar izaten zen eta hasieran kartzelara joatetik libratu zela kontatzen du.

  • Gaspar Alvarez Lucio Gerraostean kartzela zigorra

    Gaspar Alvarez Lucio (1918) Eibar

    Gasparri hogei urteko kartzela zigorra ezarri zioten eta azkenean bederatzi urte pasa zituen kartzelan. Emaztea gerraostean ezagutu eta ezkondu egin ziren Santanderren. Emaztearen bi anai gerran hil eta bat Frantzian erbestean egon zen.

  • David Barandiaran Frantsesak laguntzera joaten ziren

    David Barandiaran Iturriotz (1927) Amasa-Villabona

    Eskuineko jende asko zegoen Frantzian. Elizara zapia eta txanoa jantzita joaten ziren. Herrira bueltatzean, txapelgorriak ezagutu zituzten, eta falangistek euskaraz ez hitz egiteko esan zieten.

  • 1110 Txikiteoa, lagun arteko ohitura

    Pedro Urretagoiena Murgiondo (1924) Ordizia

    Lagunekin ateratakoan txikiteoa eta zurruta egiten zutela-eta eskopeta erosi zuen parranda utzi eta mendira joateko. Ardoa edaten zen txikiteoan; taberna asko zeuden Ordizian. Neskek debekatua zuten tabernara sartzea.

  • 1230 Errazionamendua eta estraperloa

    Felipe Korta Gurrutxaga (1928) Ordizia

    Estraperlotik jende asko aberastu zen. Caf lantegian 15 urterekin zuen soldatarekin ezin zen litro bat olio erosi. Estraperloko jakiak Nafarroa aldetik ekartzen zituzten gauez. Tabakoa ere errazionamenduan hartzen zen; estraperlokoa, bestalde, oso garestia izaten zen.

  • 1111 Soraluzetik etxera bueltan gertatutakoak

    Iñaki Ormazabal Garmendia (1927) Ordizia

    Etxera bueltan etorri zirenean, Zumarragan geratu behar izan zuten eta orduko kontuak kontatzen ditu. Soldaduekin gertatutako anekdota bat.

  • 1111 Errazionamenduaren inguruko kontuak

    Iñaki Ormazabal Garmendia (1927) Ordizia

    Dendetan kupoiak ematen zituzten errazionamendurako. Ogi txarra izaten zen errazionamendukoa.

  • 1115 Xaboia, olioa, azukrea eta abar errazionamenduan

    Alejandro Ormazabal Garmendia (1934) Ordizia

    Errazionamendua xaboi, olio, azukre eta abarrekin egiten zen. Ogia eta olioa oso kalitate txarrekoak ziren. Alejandro etxe onekoa zen eta ez zuen sekula goserik pasa, baina lagunek bai. Estraperloa dendariek eta gutxien uste zenak egiten zuen: komeriak izaten ziren ezkutuan jana eramaten.

  • 1230 Eguneroko jakiak; angulak merke-merke

    Felipe Korta Gurrutxaga (1928) Ordizia

    11-12 urte zituela gerra amaitu zen eta gosetea etorri zen orduan. Etxean behiak izaten zituzten, baina maizterrak ziren. Ekonomikan ogia egiten zuen amak. 12-14 lagun elkartzen ziren etxean eta gaztaina, talo eta sagardo nahikoa izaten zuten. Otorduetan barazkiak eta potajea jaten zuten eta igandeetan garbantzuak ziren jaki berezi. Arrain ugari izaten zen eta kalitate onekoa. Angulak merke izaten ziren; arrainen bat erosiz gero, eskukada angula oparitzen zuten.

  • Faustino Urbieta Boniatoa patataren ordez

    Faustino Urbieta Zinkunegi (1924) Zumaia

    Boniatoa ezagutu zuteneko anekdota kontatzen du. Olioa, ogia etab. izaten ziren errazionamenduan eta kartila bat izaten zuten .

  • 387 Lehengoa beste bizimodu bat zen, auzotarren artean beti elkarri laguntzen

    Pio Illarramendi Arizaga (1942) Zarautz

    Gose garaian jaio zen, gerraostean. Berak ez zuen goserik pasa. Umetako kontua ondo gogoratzen du, oso garai zoriontsua. Etxeak ez ziren ixten, sekula ere ez, ezta ezkatzak ere. Hori ez da berriro itzuliko. Etxean zerbait apurtzen bazen ere, auzokoek beti laguntzen zuten edozer gauza konpontzen. Beste bizimodu bat, auzotarren artean beti elkarri laguntzen.

  • 913 Sagarrak eta errazionamentuko boniatoak okindegira eramaten ziren erretzera

    Joseba Garate Elosua (1936) Zumaia

    Sagardoa ere edaten zen, baina gehienbat txotxeko sagardoa, sagardo gozoa, "muztioa" esaten zitzaiona. Parrokiatik behera egiten zen sagardoa. Udazken-negu aldean izaten zen hori eta garai horretan sagar-erreak jateko ohitura zegoen. Sagarrak okindegira eramaten ziren erretzeko. Errazionamenduan ematen ziren boniatoak ere halaxe erretzen zituzten. Errazionamendua 50era arte egon zen.

  • Faustino Urbieta Errazionamenduko jakiak

    Faustino Urbieta Zinkunegi (1924) Zumaia

    Ez zuten goserik pasa etxean. Errazionamenduan ogia, boniatoa, etab. izaten ziren.

  • 1147 Estraperloa eta errazionamendua

    Fermin Sukia Goikoetxea (1929) Victor Sukia Goikoetxea (1924) Zaldibia

    Estraperloa eta errazionamendua ezagutu zituzten. Etxean behiak zituzten eta etxeko lanetan morroiek laguntzen zieten. Aitaren inguruko kontuak aipatzen dituzte.

  • Reme Gaztelumendi Gerratik itzultzean, etxera sartzeko baimena behar

    Reme Gaztelumendi Goikoetxea (1925) Pasaia

    Gerratik itzuli zirenean, baimena behar izan zuten sartzeko. Lagun karlista bati esker, azkenean, lortu zuten baimen hori; lortu bitartean, amonaren etxean egon ziren. Garai hartan, oraindik gerra ez zen bukatu, eta jende asko falta zen herrian, ihes eginda baitzeuden.

  • 1147 Lotuan dantza egitea bekatu!

    Fermin Sukia Goikoetxea (1929) Victor Sukia Goikoetxea (1924) Zaldibia

    Ez zuten tabernarako eta txikiteorako ohiturarik. Neskak tabernara sartuz gero gaizki ikusiak izaten ziren. Lotuan dantza egitea bekatu zen eta harrapatuz gero kongregaziotik botatzen zituzten. Lehenbiziko festara Donostiara joan zenekoa kontatzen du Victorrek.

  • 1218 Senide ugari kartzelara berriro

    Kontxa Intxausti Peña (1919) Ormaiztegi

    Egun batean polizia etorri zen etxera, eta bertan zeuden lau senideak atxilotu zituen. Zumarragan bizi zen anaia ere atxilotu zuten. Baina osaba eta berak egunero udaletxera joan behar izaten zuten. Egun batean gutuna iritsi zitzaien Donostiako auzitegira joateko esanez, eta harrezkero ez zuten presentatu beharrik izan. Baina beste guztiek kartzelan jarraitu zuten oraindik. Haiek bisitatzeko nola egiten zuten azaltzen du.

  • 1218 Pistolaren istorioa

    Kontxa Intxausti Peña (1919) Ormaiztegi

    Ezagun batzuk etxe paretik pasa ziren, eta pistola bat utzi zuten etxean, bueltakoan hartuko zutela esanez. Gerora, poliziak harrapatu egin zituen haiek biak, eta Kontxiren anaia deklaratzera eraman zuten. Pistola non zegoen esan behar izan zien.