Gerratik itzulera

  • 1011 Nuarbeko errotara oinez

    Maria Hipolita Aldai Eizagirre (1929) Azkoitia

    Gerra denboran, gose handia pasa zuten etxean. Errotara Nuarbera joaten zen gauez, astoa hartuta. Errotara behin joan zeneko anekdota kontatzen du.

  • Danel Zenarruzabeitia Arraindi kalea erreta

    Danel Zenarrutzabeitia Badiola (1927) Eibar

    Gerratik bueltatu zenean, Eibar nola aurkitu zuten kontatzen du Danelek. Arraindi kalea guztiz erre zuten eta komentua ere aipatzen du.

  • 1033 Gerrak herria apurtuta utzi zuen

    Juanita Beretxinaga Garitaonandia (1924) Elgeta

    Gerrak herri osoa apurtu zuen eta herritarrek konpondu zuten ondoren.

  • 588 Eskoriatzarako itzulera gerra ostean

    Cipriano Zubizarreta Zubia (1918) Eskoriatza

    Gerra zibila amaitu zenean, nondik nora ibili zen soldadu. Melillan 16 hilabete egin zituen. Eskoriatzara itzulera; herria nola aurkitu zuen.

  • 588 Lan merkatua gerra ostean

    Cipriano Zubizarreta Zubia (1918) Eskoriatza

    Herrira itzuli ondoren, erraz aurkitu zuen lana. TESAn lan egin zuen; zer fabrikatzen zuten. Lan-baldintzak.

  • 1571 Otoio eta Kalbarioko banderak ikusterakoan ezkutatu

    Jesusa Akarregi Aboitiz (1920) Lekeitio

    Lekeitioko herriari eraso egin zioten hegazkinak itsaso aldetik sartu ziren. Otoion eta Kalbarion banderak altxatzen zirenean, jendea ezkutatzen hasten zen. Lekeitiora heldu zirenean, bertako askok txarto hartu zituzten.

  • 1556 Antiguo eta Matia kalea

    Imanol Larrea Aranguren (1934) Donostia

    Gerratik bueltan, etxea galduta zuten (maizterrak ziren). Pareko etxera joan ziren bizitzera, Matia kalean bertan. 21 urterekin ezkondu zen; seme zaharrenak 52 urte ditu. Antiguon kale ia bakarra zen Matia. Nolakoa zen. Tranbiaren ibilbidea. Zaldi-karroak bai, kargarako, autoak gutxi. Jendea oinez ibiltzen zen, bestela tranbian. Donostia tuneletik bestaldera da: bi herrixka balira bezala.

  • 1321 Bueltan, ilea moztu zioten bati

    Benita Gallastegi Galartza (1923) Soraluze

    Plazentzian karlista asko zegoen. Haiek han geratu ziren. Beraiek Frantzian zeudela, batzuk bueltatu ziren, eta bati ilea moztu zioten, plazan. Olioa ere edanarazi zioten. Hark esaten zuena, zuen pezeta bakarra eman ziola ilea moztu zionari. Propina bezala, lotsarazteko. Nork moztu zion ilea.

  • Inus Etxeberria Aita, Ondarretako kartzelan

    Inus Etxeberria Iraola (1928) Donostia

    Aitaren lagun bat falangista zen, eta jakin zuenean kartzelan zegoela ateratzera joan zen. Gimnasiako irakaslea zen.

  • Martina Gallastegi Durango suntsituta aurkitu zuten

    Martina Gallastegi Mendia (1921) Durango

    Durangoko etxe asko, Andra Mariko eliza eta Santa Susanako komentua apurtuta zeuden. Komentuan, bonbek moja asko hil zituzten, eta motorrez ihesi zihoan jendea abioietatik metrailatu zuten. Bideak beltzak ziren, kamioiak ibiltzeko modukoak.

  • Pepa Bikandi Burtzeñatik itzuli eta Zornotza erreta

    Pepa Bikandi Ibarretxebea (1922) Amorebieta-Etxano

    Zorrotza inguruan dagoen Burtzeñatik itzuli ziren etxera. Zornotza erreta ikusita pena handia sentitu zuen Pepak. Aldekoena baserria ondo zegoen.

  • Tomasa Urien Andra Mariko eliza gerran apurtu zuten

    Tomasa Urien Intxausti (1926) Durango

    Gerraostean mezak erdaraz izaten ziren. Gerra denboran, Andra Mariko eliza apurtu egin zuten. Baserritarrek ekarri zituzten konpontzeko behar ziren egurrak basotik. Frantsesen etxean andrazko eta gizonezkoen kartzela egon zen.

  • 1690 Maistra erdaldunak

    Abelintxu Olano Olibares (1932) Ubide

    Maistra eta maisua eskolaren gainean bizi ziren. Maistra erdaldunak izan zituen beti. Doña Petra maistra gogoratzen du. Herritar bat kartzelan sartu zuten Espainiako bandera ez agurtzeagatik.

  • Fermin Larrarte Irun sutan ikusi zuen, etxetik

    Fermin Larrarte Zuzaia (1927) Hondarribia

    Bost urte egin zituen La Sallen, gerra ondoan. Irun kiskalita zegoen. Etxetik ikusten zuten sua. Berria egin zuten dena. Tranbiak geratu egin ziren. Amuteko zubia bota egin zuten, dinamitaz.

  • Niceta Zabala 2 Etxera itzulitakoan, dena hondatuta

    Niceta Zabala Zamakona (1937) Berriz

    Beraien etxea nolakoa zen kontatzen du. Etxea hondatuta topatu zuten. Etxejabeek ez zuten bota.

  • Niceta Zabala 2 Aitaren Frantziako egonaldia eta itzulera

    Niceta Zabala Zamakona (1937) Berriz

    Lau seme-alabarekin geratu zen ama. Aita etorri zenean, bere lanera bueltatu zen, baina dinamita behar zuenez lanerako, bere izenean ezin izaten zuen lortu. Frantziatik osasun txarrarekin etorri zen eta gazte hil zen. Frantzian arratoiak jateko nola harrapatzen zituzten kontatzen zien aitak.

  • Gregorio Milikua Etxera itzuli zirenean

    Gregorio Milikua Isundegi (1926) Berriz

    Etxera itzuli zirenean, babak prestatuta zeudela ikusi zuten baina bota egin zituzten, pozoituta egon zitezkeela esaten zutelako. Aita etorri zenerako, denbora asko pasatu zela gogoan dauka Gregoriok, abererik gabe lanean aritu behar izan zuelako. Aita abere guztiekin bueltatu zen etxera.

  • Jabier Urkijo Gerratik itzuli eta etxerik ez

    Jabier Urkijo Juaristi (1932) Berriz

    Gerratik itzulitakoan, ez zieten etxera sartzen laga, eta baserri batera joan ziren.

  • Jabier Urkijo Amak alarguntasunik kobratu ez eta lanera

    Jabier Urkijo Juaristi (1932) Berriz

    Amak ez zuen alarguntasunik kobratu inoiz. Baserrietan lan egiten zuen amak, familia aurrera ateratzeko. Arakaldora bidali zuten bera, aitaren etxera, eta gero Elgoibarrera. Ama Katalina Juaristi zen.

  • Markaida Barrenetxea ahizpak Etxera bueltan zubia apurtuta eta gurdia eta behiak uretara

    Ana Mari Markaida Barrenetxea (1932) Sopela

    Gerratean Gallartan ebakuatuta egon ostean, Portugaletetik Areetara zihoan zubia apurtuta aurkitu zuten; ondorioz gabarra edo pontoi baten modukoan pasatu zuten erreka. Ana Mari gurdi gainean nahi izan zuten joatea, baina berak oso burugogor ezetz esan zuen eta oinez bueltatu zen. Horri eskerrak ez zitzaion ezer gertatu dena irauli baitzen errekara.