Gerratik itzulera
-
Gerra bukaera eta etxera
Daniel Legorburu Uriarte (1914) Amorebieta-Etxano
Gerra bukatu zenean, Madrilen egon zen soldadu eta handik Asturiasera joan ziren. Uztailaren 4 batean, Santanderrera joan eta zer bazkaldu zuten gogoan du. Balde handi batean garbitu ziren. Bertatik etorri ziren etxera lizentziatuta.
-
Izeko lapurtzat hartu zuten gerra ostean
Emilio Iturriondobeitia Larruzea (1924) Amorebieta-Etxano
Gerratik bueltatu zirenean, izekoren taberna apurtuta topatu zuten. Istilu asko zegoen orduan. Izekok, esaterako, jertse bat aurkitu eta mutiko bati eman zion. Izeko lapurtzat hartu zuten orduan eta beste lapurreta batzuk egotzi zizkioten. Kartzelara eraman zuten eta hiru hilabetean hil zen, disgustuaren disgustuaz.
-
Gerratik bueltan etxea hutsik
Emilio Iturriondobeitia Larruzea (1924) Amorebieta-Etxano
Artzentalesetik bueltatu zirenean, etxean erlojua eta kaxa bat baino ez zuten topatu. Bizimodua hutsetik hasi behar izan zuten. Urrian eskolara hasi zen Emilio, baina hilabete bi baino ez zituen egin.
-
CNTkoak eta soldaduak etxean
Josebe Ibaibarriaga Sarrionandia (1936) Mila Ibaibarriaga Sarrionandia (1930) Amorebieta-Etxano
Gerra garaian etxetik kanpo egon ziren ebakuatuta. CNTkoak egon ziren beraien etxean eta hainbat soldadu egon ziren. etxera bueltatu zirenean ere han jarraitu zuten oraindik.
-
Baserrira bueltatu zirenean gerrako arrastoak
Emilio Esturo Altuna (1937) Kontxi Esturo Altuna (1945) Idoia Esturo Lauzirika (1962) Julen Guttadauro Esturo (1998) Amorebieta-Etxano
-
Arkotxera itzulera eta gerraostea
Bixente Agorria Gurtubai (1933) Jose Antonio Agorria Gurtubai () Amorebieta-Etxano
-
Boroara itzulera
Maria Teresa Larruzea Uriguen (1928) Amorebieta-Etxano
-
Berangotik bueltan aita kartzelara
Juanita Olariaga Esturo (1928) Amorebieta-Etxano
-
Zallatik etxera oinez itzuli
Florencio Ugalde Agirre (1929) Amorebieta-Etxano
-
Zamudiora ebakuatuta, itzulera eta "Larrako bitxiak"
Elena Zubero Ormaetxe () Esther Zubero Ormaetxe () Kepa Zubero Ormaetxe () Amorebieta-Etxano
-
Izebei ilea "zerora" moztu zietenekoa
Iñaki Arregi Moraza (1927) Andoain
Gerra garaian, Oriora joan ziren egoera pixka bat lasaitu arte. Itzuli zirenean, etxea prezintatuta aurkitu zuten. Komandantziara joan behar zutela esan zieten eta halaxe joan ziren bere bi izeba. Han ilea "zerora" moztu zieten, abertzaleak izatearren. Gero txapela jantzita ibiltzen ziren. Izebetako bat oso ausarta omen zen eta behin erreketeekin joan zen kotxean Donostiara autostop eginda.
-
Mantila, mezarako
Xalbadora Roldan Iturrioz (1922) Andoain
Bata erabiltzen zuten kalerako. Mezarako, iganderako soinekoa. Beti izan da apaina. Gona motzik ez zen erabiltzen. Klasikoa zen bera. Mantila, mezarako; gerra ostean kendu zuten. Galtzerdi gabe ere ezin zen joan mezara.
-
Gerra ondoren industria indartu egin zen; inmigrazioa
Xalbadora Roldan Iturrioz (1922) Andoain
Gerra ondoren lana sortu zen lantegietan: inmigrazioa. Gerra garaiko industria: bonba fabrika, Laborde... Dirua egin zuten batzuek eta etxea erosi zuten. Lehen ez zegoen erosteko ohiturarik: gehienak maizterrak ziren.
-
Bueltan, altzaririk ez: errekisatuta
Delia Huizi Zuñiga (1928) Andoain
Irunera eta handik Donostiara. Handik tranbian, aitonaren etxera: Karrikara. Altzariak kendu egin zizkieten; bizilagunak hainbat gauza gorde zizkien. Harreman ona zuten bizilagunarekin. Donostiako osabak errenta ordaintzen jarraitu zuen urtebetean, baina etxean beste familia bat sartu zuten nagusiek.
-
Bueltan, eskolara berriro; doktrina
Delia Huizi Zuñiga (1928) Andoain
Gerra ondoko urteak. Ondo hartu zituzten. Osabaren etxera joaten zen lotara. Eskolan hasi zen berriro. Jaunartzea ezin egin, doktrina ez zekielako. 11 urterekin egin zuen, 10ekin egin ordez. Doktrina etxean ere ikasten zuten batzuek; arrosarioa, gauero.
-
Andoaina itzuli eta etxea hustuta topatu
Ramon Huizi Zuñiga (1931) Andoain
Gerra garaian batetik bestera ibili ziren, eta hizkuntzekin nahasketa handia izan zuen. 8 urte zituela itzuli ziren Andoaina; aitonarekin bizitzera joan ziren orduan, beraien etxean zegoen dena lapurtu egin baitzieten. Gerora ikusitakoarekin, konturatu ziren bizilagunak izan zirela lapurrak.
-
Herrira itzulitakoan, panorama gogorra
Juan Bautista Barandiaran Iturriotz (1928) Andoain
Gerra bukatutakoan, Frantziatik itzuli ziren eta aitari ez zioten harrera ona egin lehengo lanean; beraien etxea oso hondatuta zegoen, lapurretan ibiliak ziren herriko batzuk.
-
Larru-ontze lantegiak Antzuolan
Maria Aranguren Alberdi (1922) Antzuola
Larru-ontze lantegiak Antzuolan. Larruari ematen zitzaion tratamendua. Emakumeak larrutegian hartzen zituzten lan egiteko. Maisu bat etorri zitzaien Gasteiztik, egin behar zuten lana azaltzeko. Lan-baldintzak; soldatak. Gerra Zibila amaitu zenean, poliki-poliki lantegi guztiak itxi zituzten.
-
Gerraosteko egoera; kalean gosea
Isabel Jauregi Mendizabal (1926) Antzuola
Familia kontuak. Senide asko etxe bakoitzean; bai baserri inguruan eta baita kalean ere. Gerraostean kaleko jendea baserrira joaten zen lanera "tripa-truke".
-
Goian jaio eta behean lan
Begoña Olabarria Zabalo (1928) Antzuola
Ahizpa denak egin zuten tabernan lan, baina Begoñak bakarrik jarraitu zuen amaren ogibidearekin. Anai-arreba denak logela berberean jaio ziren. Ondarre taberna ospetsua izan zen, eta Begoñaren ama oso maitea Antzuolan.