Gerratik itzulera

  • Markaida Barrenetxea ahizpak Etxera bueltan zubia apurtuta eta gurdia eta behiak uretara

    Ana Mari Markaida Barrenetxea (1932) Sopela

    Gerratean Gallartan ebakuatuta egon ostean, Portugaletetik Areetara zihoan zubia apurtuta aurkitu zuten; ondorioz gabarra edo pontoi baten modukoan pasatu zuten erreka. Ana Mari gurdi gainean nahi izan zuten joatea, baina berak oso burugogor ezetz esan zuen eta oinez bueltatu zen. Horri eskerrak ez zitzaion ezer gertatu dena irauli baitzen errekara.

  • 324 Gose-urte gogorrak; errazionamenduko janaria

    Juan Arizaga Larreategi (1927) Jose Luis Unamuno Gorrotxategi (1928) Soraluze

    Gose-urte gogorrak pasa zituzten. Baserritarrak, hala ere, moldatzen ziren jatekoarekin, baina kaletarrak gaizki ibili ziren. Errazionamenduan jasotzen zuten ogia, azukrea eta "boniatoa" (batata); ganaduak ere nahi ez zuen jana izan ohi zen.

  • 322 Limonada naturala egiten zen azukre eta "Orange"-arekin

    Pastora Iraola Larrañaga (1916) Soraluze

    Sakarina erabiltzea debekatuta zegoen eta behin sustoa pasatu zuen inspektorearekin. Azukrearekin eta "Orange" limoiarekin egiten zen limonada. Kanpotik ekartzen zuten "Orange"-a eta gerra aurretik 50 pezeta balio zituen. Lehengo limonada natural-naturala eta askoz goxoagoa zen.

  • 398 Patata esandako tasatik gora saltzearren udaletik abisua

    Maria Urizar Murua (1919) Soraluze

    Patatarekin gertatutakoa. Patata gorri ederra zuten etxean maiatzerako heltzen zena. Errazionamendua zegoen garaian patatak bi pezetako tasa zuen, baina berak 2,50ean saldu zuen, estimazio handia zuen eta. Udaletik abisua eman zioten ez deskuidatzeko berriz tasatik gora kobratzen, hori Francoren aurka egitea zela eta. Bi emakume goizean patatarik gabe geratu zirela eta baserrira joan zitzaizkien bila.

  • 398 Errazionamenduko jateko eskasa; oliorik ez

    Maria Urizar Murua (1919) Soraluze

    Gerra-denboran eta razionamendu denboran jendeak gosea pasa zuen kalean. Emakume bati arto-irina eta ogirina saldu zizkioten eta hurrengo egunean esker modura anis botila eta txokolatea eman zizkion Mariari. Errazionamenduan ematen ziren ogia eta boniatoa (patata) nolakoak ziren. Oliorik ez zegoen eta seboarekin moldatzen ziren. Azukre beltza egoten zen; inguruko emakume batek Frantziatik ekartzen zuen azukre zuria eta hari erosten zioten. Baserrian izaten zuten jatekoa, hala ere.

  • 1321 Bueltan, ilea moztu zioten bati

    Benita Gallastegi Galartza (1923) Soraluze

    Plazentzian karlista asko zegoen. Haiek han geratu ziren. Beraiek Frantzian zeudela, batzuk bueltatu ziren, eta bati ilea moztu zioten, plazan. Olioa ere edanarazi zioten. Hark esaten zuena, zuen pezeta bakarra eman ziola ilea moztu zionari. Propina bezala, lotsarazteko. Nork moztu zion ilea.

  • Inazio Ernabide Gerratik itzulera

    Inazio Ernabide Goiaga (1917) Soraluze

    Osintxu auzoan ez, baina Soraluzen jasan zituzten bonbardaketak. Ama gerra denboran umeekin bakarrik geratu zen etxean. Inazio etxera itzuli zenean lanean hasi zen Soraluzen. Armagintza ikasi eta bere lantegia sortu zuen.

  • Manuel Galarraga Herriaren aldaketak

    Manuel Galarraga Aldai (1924) Soraluze

    Azken eskopetagileak jubilatu ziren, eta gaur ez da inolako armarik ekoizten Soraluzen. Herriaren fisonomia trenbide zaharraren inguruan aldatu da gehien. Etxe berriak ere asko eraiki dira. Ezkondu zen arte ez zuen dutxa etxean eduki. Etxe berrira igotzeko 144 eskailera maila igo behar izaten zituen. Lehen galdategi bat zegoen lekuan bizi da orain.

  • Manuel Galarraga Gerraostean janaririk ez; kanoi lantegiko ekonomatoa

    Manuel Galarraga Aldai (1924) Soraluze

    Gerraostean baserrietara joaten ziren arto eta gari eske. Gero errotan irinagatik trukatzen zuten. Kanoi lantegiak ekonomatoa jarri zuen bertako langileentzako. Errazionamenduko ogia oso txarra zen jateko.

  • Manuel Galarraga Hildako txerri bat ekarri zuten estraperloan Arabatik

    Manuel Galarraga Aldai (1924) Soraluze

    Ekonomatotik aparte, bizpahiru denda zeuden herrian. Errazionamenduko txartelarekin joaten ziren erostera. Ehiztari soraluzetar batzuek txerria ekarri zuten estraperloan Arabatik. Hil, garbitu eta gero txaketa eta prakak jantzi zizkioten autoaren atzeko aulkian jartzeko, belarriak txapel batekin estalita. Patata eta garia ere ahal zuten moduan ekartzen zuten estraperloan.

  • Abertzaleak iraindu eta mehatxatu egiten zituzten

    Lucia Etxabe Zubizarreta (1927) Soraluze

    Abertzaleei mehatxuak eta irainak egiten zizkieten. Emakumeei ilea moztu eta kalean erabiltzearena entzunda dauka.

  • Herrira itzultzean, etxeetan lapurretak eta irainak

    Lucia Etxabe Zubizarreta (1927) Soraluze

    Aita frontean eta kartzelan egon zen. Familia herrira bueltatu zenean, etxe askotan lapurretan egin zituztela konturatu ziren. Karlistak tente ibiltzen ziren. Berak ez zeukan gorrotorik.

  • Estraperloko gantza erosten zuten, olioa garestia zen

    Lucia Etxabe Zubizarreta (1927) Soraluze

    Eguneroko gauzen prezioak esaten ditu. Olio botilaren prezioa hilabete guztiko soldata beste zen. Gantza erosten zuten gehienek, estraperlokoa.

  • Maria Luisa Tolosako batzokia

    Maria Luisa Sancho Olareaga (1929) Tolosa

    Gerra aurretik, Tolosako batzokiak Euskal Jaiak antolatzen zituen. Gerra denboran, batzokia itxita egon zen; "PNV-ri kenduta zeukaten". Gaur egungo toki berean zegoen batzokia.

  • 1690 Maistra erdaldunak

    Abelintxu Olano Olibares (1932) Ubide

    Maistra eta maisua eskolaren gainean bizi ziren. Maistra erdaldunak izan zituen beti. Doña Petra maistra gogoratzen du. Herritar bat kartzelan sartu zuten Espainiako bandera ez agurtzeagatik.

  • 1690 Aita kartzelatik bueltan

    Abelintxu Olano Olibares (1932) Ubide

    San Pedro egun batean bueltatu zen aita kartzelatik etxera. Bera nola agurtu zuen gogoan du, baita herriak eman zion harrera ere. Amak manta bat bidali zion senarrari kartzelara, bi zatitan erdibituta, osorik handiegia zelako.

  • Kontxita Igerategi Ikaragarri aldatu da Urnieta

    Kontxita Igerategi Santa Cruz (1931) Urnieta

    Dena belazeak ziren Kontxitaren etxe inguruan. Belarra biltzen laguntzen zien auzoko emakume batek. Gorde-gordeka pozik ibiltzen ziren jolasean. Orain dena etxez bete da. Ikaragarri aldatu da Urnieta. Ia ez zegoen saltokirik Urnietan. Farmazia ere gerora jarri zen.

  • David Barandiaran Frantsesak laguntzera joaten ziren

    David Barandiaran Iturriotz (1927) Amasa-Villabona

    Eskuineko jende asko zegoen Frantzian. Elizara zapia eta txanoa jantzita joaten ziren. Herrira bueltatzean, txapelgorriak ezagutu zituzten, eta falangistek euskaraz ez hitz egiteko esan zieten.

  • David Barandiaran Erbestetik bueltan, arazorik bai?

    David Barandiaran Iturriotz (1927) Amasa-Villabona

    Etxea zigilatu egin zieten, dirudik ez baitzuten. Hortaz, senide baten etxean egon ziren bizitzen. Senideei eskerrak biziraun zuen familiak.

  • 351 Gose denborako lapurretak.

    Inaxio Lertxundi Ameztoi (1932) Zarautz

    44 urte inguruan errazionamendua eta gosea ziren nagusi. Aldapetan zain egoten ziren kamioietatik janaria lapurtzeko.