Gerratik itzulera

  • Reme Gaztelumendi Kartzelan egon izanagatik, lana bilatzeko zailtasunak

    Reme Gaztelumendi Goikoetxea (1925) Pasaia

    Gerra garaian, senarra 3 urtez egon zen atxilotuta. Handik herrira itzuli zenean, ez zioten eman nahi izan lanik, ezta itsasoan lan egiteko pasaporterik ere. Azkenean, ahalegin handiak egin eta gero, lortu zuen pasaportea.

  • Arnaldo Bolunburu Gerra ostean erreka estaltzen

    Arnaldo Bolumburu Inza (1933) Eibar

    Gerra ostia Eibarren. Dos de Mayo kalia, "Ongi etorri" tabernako etxea bera sartu orduko egiten zeuden. Orduantxe lehentxeago tapatu zuten errekia. Errekia nondik nora: Ardantzaraiñok zen Dos de Mayo kalia; gero errekia libre zoan, Ariatzaraiñok libre. Buelta eman Ariatzan, eta merkatu plazan azpitik pasatzen zen erreka. Plaza pasatu eta Muñoaneko parean (Valentinaneko taberna), beheraxeago, berriz irteten zen kanpora, libre.

  • 1218 Berriro etxera

    Kontxa Intxausti Peña (1919) Ormaiztegi

    Osaba etxera joan zenean, dena hustuta zegoen, dena eraman zieten. Herriko lagunek lagundu egin zieten, eta gauza batzuk eman zizkieten; beste batzuk erosi egin zituzten. Donostiako Beñaran enpresarentzat egin zuen lan Kontxak. Familiako guztiak pixkanaka elkartu ziren berriro etxean.

  • 1218 Denak aske aita ezik

    Kontxa Intxausti Peña (1919) Ormaiztegi

    Gerora aske utzi zituzten denak, aita ezik. Aita Alcázar de San Juaneko (Ciudad Real) kartzelara eraman zuten. Eta harako bidean, Ormaiztegitik pasatzerakoan, trenean agurtu ahal izan zuten. Handik gutxira itzuli zen, eta Martuteneko kartzelara eraman zuten. Laster askatu zuten.

  • 1218 Alkatearen mehatxua

    Kontxa Intxausti Peña (1919) Ormaiztegi

    Gerraostean herrian egon ziren alkateak beren aurka zeuden. Alkate batek behin beldurra sartu zien, ondasunak bahituko zizkietela esanez. Baina ez zen halakorik gertatu.

  • Arnaldo Bolunburu Ipuruako futbo zelaia Eibarko hondakinekin eraikia

    Arnaldo Bolumburu Inza (1933) Eibar

    Eskonbroak, Ipuruara eramaten ziren. Ipuruako kanpo-foballa eskonbroekin eginda dago. Gaztaiñadixa zegoen han; iturri txiki bat ere bai, tunel batetik sartuta bertara heltzen zela kontatzen du Arnaldok.

  • Mercedes Telleria Gerraosteko zailtasunak: gosea; razionamentua...

    Mercedes Telleria Izaguirre (1913) Eibar

    Gerraostea; lehenengo urteak oso txarrak izan zirela kotatzen du Mercedesek. Gose handia; estraperloa; razionamientua. Jendea asko argaldu zen. Osasun kontuez hitz egiten du.

  • 1309 Bizikletari erremolkea erantsita opilak banatzera

    Lazaro Garate Aristondo (1927) Zestoa

    Bainuetxean "botones" lanetan aritu zenean enkarguak egitera herrira joan behar izaten zuen bizikletaz. Bizikletari atzean erremolkea jarri eta han eramaten zituen 700 lagunentzako opilak. Errazionamenduko kartila bat izaten zuten eta egunero hartutako janariarekin zigilua botatzen zitzaien kartilan. Ogiaren errazionamendua.

  • 1304 Gerra garaian, "katiluko ogia"

    Felix Olaizola Alkorta (1928) Zestoa

    Gerra garaian errazionamenduan izaten zen jana eta txartel batekin joan behar izaten zuten janari bila. "Katiluko ogia" ezagutu zuen, etxean ere egiten zuten. Estatuak gariaren hainbesteko bat kentzen zien. Errotan ezkutuan aritzen ziren.

  • 1305 Errazionamenduko ogi beltza

    Juan Azkue Irastorza (1928) Zestoa

    Aizarnako Ezenarro baserrian egon zen 2 urtez morroi. Ogia ekonomikan egiten zuten. Errazionamenduan ematen zuten ogi beltza nolakoa izaten zen azaltzen du. Txartel bat hartzen zuten udaletxean eta jana hartu ahala han eramaten zen kontua.

  • 1305 Otorduetako jakiak

    Juan Azkue Irastorza (1928) Zestoa

    1940-41 urteetan gosea zen nagusi. Egunero talo-esnea gosaltzen zuten eta bazkaltzeko baba izaten zen normalean. Garbantzua igandeetako jaki preziatua izaten zen. Noizean behin arraina ere jaten zuten.

  • 1309 Bainuetxeko ogiak, estraperlokoak

    Lazaro Garate Aristondo (1927) Zestoa

    Estraperlotik isun ugari jasotzen ziren. Lazarok berak eramaten zituen bainuetxera estraperloko ogiak. Garraioa nola egiten zuten azaltzen du. Etxean aitak bakarrik erretzen zuen eta orduko tabako ezberdinak izendatzen ditu.

  • 1309 Estraperloan zebilela gertatua

    Lazaro Garate Aristondo (1927) Zestoa

    Estraperloarekin lotutako anekdota bat kontatzen du.

  • 1310 Etxerako itzulera gogorra; kalean lo egin beharra

    Matilde Aizpurua Zubizarreta (1926) Zestoa

    Laredotik Riañora eraman zituzten. Atzera etxera bueltan, abiatu zirenean beraiek bezala ihesean zebiltzan milaka lagunekin elkartu ziren. Laredoko kalean lo egina da Matilde. Bidean zetozela, soldadu zegoen anaia aurkitu zuten. Gogoan du Bilbotik etxera trenez bueltatu zirela.

  • 1310 "Gorrien" diruak baliorik ez

    Matilde Aizpurua Zubizarreta (1926) Zestoa

    "Gorriek" beraien diru propioa atera zuten eta Matilde eta sendikoak etxera bueltatu zirenean diru hark Euskal Herrian ez zuen baliorik, beraz, ezer gabe zeuden. Ezagun batek dirua eman zion Matilderen amari. Orduko dirua nolakoa zen deskribatzen du.

  • 1310 Gerratik itzultzean etxea errekisatuta

    Matilde Aizpurua Zubizarreta (1926) Zestoa

    Anaiak preso geratu behar izan zuen eta handik frontera eraman zuten. Matilde eta etxekoak Zestoara bueltatu ziren. Anaia Teruelgo frontean eta beste zenbaitetan ibili zen, eta karta bidez jartzen ziren harremanetan berarekin. Kanpoan hainbeste denbora igaro eta etxera bueltatzean, etxea errekisatuta aurkitu zuten eta kalean geratu behar izan zuten; Elgoibarrera joan ziren amaren senitarteko batzuen etxera.

  • 1310 Gerratik bueltan ume zaintzaile eta zerbitzari lanetan

    Matilde Aizpurua Zubizarreta (1926) Zestoa

    Zestoara itzuli zenean eskolan hasi zen berriz ere eta bitartean ume-zain ibili zen. Zestoako taberna batean zerbitzari lanetan ere aritu zen. Hileta ondorenetan Matilde neskame zegoen etxean ematen zuten lunch-a. Eskola ondorenean joaten zen tabernara lanera.

  • 1286 Zestoako tabernak eta giroa

    Javier Aristi Aizpurua (1930) Zestoa

    Neskak ez ziren tabernetara sartzen, gaizki ikusia zegoen eta. Jokoan (gehienbat musean) aritzeko ohitura zuten mutilek. Zestoako tabernak izendatzen ditu: Uztapide, Portxu, Agustin...

  • 589 Zizurkilen ezkondu eta Bilbora ezkon-bidaian

    Luisa Ugartemendia Labaka (1909) Getaria

    Senarra. Zizurkilen ezkondu ziren eta Amasan egin zuten banketea. Ezkon-bidaian Bilbora joan ziren. Gerraostea zenez, Bilbo txikituta omen zegoen. Euren lagun batzuk eurekin batera ezkondu ziren.

  • valentina yeregi Michelin lantegian lanean

    Valentina Yeregi Inza (1915) Lasarte-Oria

    Hiru urte Miarritzen. Bueltan, senarra zaindari ibili zen obra batean. Michelin lantegian hasi zen lanean bera, 27 urterekin. Baserritarrak ez ziren lantegira joaten normalean, beti neskame.