Borroka

  • Pako Iriondo Lizarralde Soldaduak etxean lotan

    Pako Iriondo Lizarralde (1926) Elgoibar

    Soldaduak etortzen ziren lotara etxera gerra denboran. Goizean frontera joaten ziren, Kalamura. Aitak kamillero lanak egin behar izan zituen Kalamua barrenean. Gero zaurituak autoetan eramaten zituzten norabait.

  • Pako Iriondo Lizarralde Babesleku naturalera bonben beldurrez

    Pako Iriondo Lizarralde (1926) Elgoibar

    Kalamuan zegoen frontea. Karakaten frankisten artilleria. Eibartik errepublikaren aldekoek kanoikadak botatzen zituzten, eta elgoibartarrak San Migeleko bidera joaten ziren babestera. Iluntzean bueltatzen ziren etxera. Inoiz etxean mahaipean ezkutatuta egoten ziren bonbak entzuten zirenean.

  • 707 "Patxi zaharra" hegazkina

    Pako Isasti Irusta (1929) Elgoibar

    Altzolan bertan fronterik ez zen egon. "Patxi zaharra" hegazkina gogoratzen du Pakok, beste leku batzuetan, "El abuelo" deitzen zioten bera. Altzolan ez zuten soldadurik eduki etxeetan.

  • Pedro Arrillaga Garate Idiak eta idi-probak

    Pedro Arrillaga Garate (1918) Elgoibar

    Aitak Arrasaten erosi zituen idi beltzak. Auzoko probaleku zaharra zelaian omen zegoen. Bustian erraz, baina lehorrean nekez tiratzen zuten idiok. Gerratean, gorriek San Pedroko elizako bederatzi santu erre omen zituzten. Nazionalen tiratzaileak engainatzeko, San Antonioren estatua erabili omen zuten, horma baten ostetik bere burua erakutsiz.

  • Pedro Arrillaga Garate Gorriak elizan

    Pedro Arrillaga Garate (1918) Elgoibar

    Nazionalak Arratera iritsi zirenean, gorriek Eibarrera ihes egin zuten, bolborategiari su eman eta gero. Pedroren etxeari ere eraso egin zioten, eta egun pare batez beste baserri batean babestu ziren.

  • Pedro Arrillaga Garate Soldadu Iparraldeko zein Levanteko fronteetan

    Pedro Arrillaga Garate (1918) Elgoibar

    1937. urtean deitu zuten soldaduskara. Lehenengo, Logroño, Burgos eta Asturiasko fronteetan; eta, gero, Soria, Teruel eta Ebrokoetan. Handik Villarrealera joan ziren.

  • Pedro Arrillaga Garate Bere aldekoen kanoikadak ia garbitu

    Pedro Arrillaga Garate (1918) Elgoibar

    Riosecotik Sierra Puntalera; eta handik jaisten ari zirela, bonbaz zauritu zuten, italiarrek eraso oker eginda.

  • Pedro Arrillaga Garate Ebroko bataila izugarria

    Pedro Arrillaga Garate (1918) Elgoibar

    Ebroko triskantzara bueltatu ziren. Luzio Arrieta lehengusua galdu zuen han. Pedro urte bitan etxera etorri gabe egon zen. Bartzelona eta Gironatik ere pasatu zen, Toledoraino joateko.

  • Pedro Arrillaga Garate Toledotik Murtziara gerra amaitzear zegoela

    Pedro Arrillaga Garate (1918) Elgoibar

    Toledotik Murtziara joan ziren. Sukaldari egon zen bertan, harik eta Bilbora bidali zuten arte. Etxera etorri zen 20 eguneko baimenarekin.

  • Felisa Gabilondo Agirregomezkorta Anaia bat gerran hil zitzaion

    Josefa Gabilondo Agirregomezkorta (1920) Elgoibar

    Josefa eta ahizpa etxetik beste baserri batera eraman zituzten, gorriengandik ezkutatzeko. Anaia bi soldadu eraman zituzten gerrara, eta euretako bat han hil zen, Teruelen.

  • Felisa Gabilondo Agirregomezkorta Bonba eta bala galduak

    Josefa Gabilondo Agirregomezkorta (1920) Elgoibar

    Kalamua mendiko aterpetxera garraiatzen zituzten militarren gauzak. Arriskutsua omen zen, baina ez zuten inor zauritu. Elgetatik Arratera botatzen zituzten bonba galdu batzuk jausi ziren Idotorbe (San Pedro) auzoan. Normala omen zen balak lurrean sartzen entzutea, soroan lanean zihardutela.

  • 1107 Aita ferratzailea eta amak soldaduekin izandako gaizkiulertua

    Maria Rosario Mujika Imaz (1934) Ordizia

    Amak gerrako kontuak kontatzen zizkion. Maria Rosarioren aita Afrikan egon zen soldadu eta han mairu asko egin zituen lagun. Aita ferratzailea zen eta etxe aurrean lantegia zuen. Gerra garaian, soldaduek hara eramaten zituzten zaldiak ferratzera. Fermin anaia jaioberria zen, eta amak haren zapiak garbitu ondoren eseki egiten zituen; parapetoan zeuden soldaduek hori ikustean, seinaleak egiten ari zitzaizkiela uste zuten eta tiroka hasten ziren.

  • Josefina Ulazia Etxeberria Sabaian ezkutatuta bonben beldurrez

    Josefina Ulazia Etxeberria (1930) Elgoibar

    Gerra denboran kanoikadak jausten ziren etxe inguruan eta sabaian ezkutatzen ziren ziur zeudelakoan. Auzoan eta kalean zaurituren bat edo beste izan zen, baina uste du ez zela inor hil.

  • Juana Txurruka Osoro Tiroak, hegazkinak eta bonbak

    Juana Txurruka Osoro (1928) Elgoibar

    Gerra denborako oroitzapenak. Tiroak, hegazkinak eta bonbak gogoratzen ditu. Arrate aldetik kanoikadak iristen ziren bailarara. Hegazkinak entzuten zituztenean, kortan sartzen ziren babes bila. Hegazkin bati "gari-jotallia" esaten zioten, ateratzen zuen zaratagatik.

  • 695 Bonbardaketak eta balazoak

    Bittor Arrieta Etxaniz (1926) Jose Antonio Arrieta Etxaniz (1924) Jose Zuatzubizkar Goenaga (1922) Elgoibar

    Abiazioak jaurtitako bonbek eragindako txikizioak. Jendea etxetik irten ezinda, bonba bat Jose Antonio eta Bittorren etxearen kontra-kontra bota omen zuten...

  • 695 Kanoi- eta tiro-hotsak

    Bittor Arrieta Etxaniz (1926) Jose Antonio Arrieta Etxaniz (1924) Jose Zuatzubizkar Goenaga (1922) Elgoibar

    Gerra denboran, Joseren aitak eta osabak Donostian egiten zuten lan, eta Jose eta etxekoak kanoikadak entzutean Markina bideko etxe batean babesten ziren. Gogoan dituzte kanoi- eta tiro-hotsak. Tiroei "pakun"ak esaten zieten.

  • 695 Gerra denboran Elgoibarren ibilitako kapitaina

    Bittor Arrieta Etxaniz (1926) Jose Antonio Arrieta Etxaniz (1924) Jose Zuatzubizkar Goenaga (1922) Elgoibar

    Soldadutzan eduki zuen kapitain bat Elgoibar inguruan ibili zen gerra denboran. Inguruko mendi eta parajeen izenak aipatu omen zizkion Bittorri. Elgoibarren lau kanoi egon ziren mendigain batean. Eibarren kanoi bat omen zegoen, baina handia.

  • 695 Nazionalak Azkoitia aldetik sartu

    Bittor Arrieta Etxaniz (1926) Jose Antonio Arrieta Etxaniz (1924) Jose Zuatzubizkar Goenaga (1922) Elgoibar

    Nazionalak Azkoitia aldetik sartu ziren Elgoibarren, Azkaratetik behera. Soldaduak kalean gora, desfilean, sartu ziren herrian. Soldadu asko ziren, "dena erreketeak".

  • 695 Eibar ketan, lehengusuaren bila

    Bittor Arrieta Etxaniz (1926) Elgoibar

    Lehengusu bat frontean ibili zen. Bittor mutil koskorra zela izebarekin Eibarrera joan zen lehengusuaren arrasto bila. Eibar kea dariola omen zegoen.

  • Miren Vallejo Arriaga Nobiotako kontuak

    Miren Vallejo Arriaga (1923) Elgoibar

    Mirenen senarra Ebroko frontean egon zen, tirorik bota gabe, bere esanetan. 23 urterekin ezkondu zen Miren, 15 urte zituela maitasuna agertu zion mutilarekin. Nobio moduan hasi zirenean, besotik heltzeko ere beldurrez egoten ziren. Zinean zeudela, elkarren eskuak hartzen ausartzen ziren. Gai hauetan beldur gutxiagoko gazteak ere ba omen ziren.