Borroka

  • Joxe Mari Zuloaga Gerrara bi hilabeteko kontua izango zelakoan

    Joxe Mari Zuloaga Etxebeste (1932) Errenteria

    Gerra garaian, Errenterian geratu zen Joxe Mariren familia. Aita gerrara joan zen, eta haren uniformea gogoan du oraindik. Aita amarengandik agurtu zenean, bi hilabeteko kontua izango zela uste zuten.

  • Joxe Mari Zuloaga Aitaren adorea gerran

    Joxe Mari Zuloaga Etxebeste (1932) Errenteria

    Aita abertzalea zen eta bere konpainiako soldadurik zaharrena zen; atzeguardian egoteko eskaini zioten, baina aitak ez zuen onartu, Euskadi defendatzera joan baitzen gerrara. Aita gizon umila zen eta etxea zen bere lehentasun nagusia.

  • Joxe Mari Zuloaga Aitaren gerrako nondik norakoak

    Joxe Mari Zuloaga Etxebeste (1932) Errenteria

    Aita abertzalea zen: denak errespetatzen zituen, baina berea defendatzen zuen. Itxarkundiaga batailoian egon zen gerra garaian: Lleidan ibili zen eta katalanak oso ondo portatu omen ziren berekin.

  • Joxe Mari Zuloaga Aitak gerran ikusitakoak

    Joxe Mari Zuloaga Etxebeste (1932) Errenteria

    Aitak 4 bat urte eman zituen gerran: gazte bat hil zutela ikusi zuenekoa kontatzen zuen.

  • Joxe Mari Zuloaga Gerran aitak entzundako meza

    Joxe Mari Zuloaga Etxebeste (1932) Errenteria

    Aita gerran zegoela, hainbat orduz ibiltzera behartu zituzten; eliza batean sartu ziren lo egiteko; mantak bi lagunen artean banatzen zituzten. Halako batean, elizatik aterarazi zituzten meza emateko; apaizak esandakoak aipatzen ditu. Meza bukatutakoan, janaria lapurtzeko aprobetxatu zuen aitaren lagun batek.

  • Joxe Mari Zuloaga Parapetoekin sortzen zuten artea

    Joxe Mari Zuloaga Etxebeste (1932) Errenteria

    Gerra garaian, Goiko kalean porlan zaku hutsak ekartzen zituzten, haiekin fardoak egin eta parapetoak egiteko. Zaku haiei grapak kentzen zizkieten umeek, gero kateak egiteko. Errenterian tiro-hotsak entzuten zituztenekoa kontatzen du.

  • Pauli Aginaga "Foki-foki" egin zeure amari

    Pauli Aginaga Santa Marina (1932) Mari Erezuma Elorriaga (1921) Bermeo

    Gogoan dute gerra heldu zenean hegazkinen beldurra zutela, kanpaiak jotzen zituztela eta babeslekuetan ezkutatzen zirela. Bermeoko andrazkoak umore handikoak izan dira, eta soldadu italiarrek "foki-foki" esaten zietenean (larrutan egin nahi zutela edo), "Foki-foki" beren amari egiteko erantzuten zieten.

  • Pauli Aginaga Tropa italiarrek hartu zuten Bermeo

    Pauli Aginaga Santa Marina (1932) Mari Erezuma Elorriaga (1921) Bermeo

    Gernika erretzen zegoela jakin zuten. Berehala hartu zuten Bermeo tropa italiarrek. Francok engainatuta etorri ei ziren italiarrak.

  • Mari Erezuma Bonbardaketak eta uholdeak bateratsu

    Mari Erezuma Elorriaga (1921) Bermeo

    Bonbardaketen ihesi joan ziren baserritik, baina aitak ez zuen alde egin nahi izan. Bermeora bidean baserri baten taloa eman zieten jateko, noizbait irina itzultzeko baldintzarekin. Bermeoko tunelera joan nahi zuten babestera. Aldi berean, izugarrizko euritea izan zen. Mari baserrira itzuli zen berriro.

  • Mari Erezuma Aitak beldur handiagoa ekaitzari balei baino

    Mari Erezuma Elorriaga (1921) Bermeo

    Mari baserrira itzuli zen berriro. Aita ez zuten balek ikaratzen, baina bai trumoiak eta ekaitzak. Luizi batek baserria estali zuen. Eskerrak alde eginak ziren.

  • Antonio Etxebeste Baserriaren laurden bat txikituta

    Antonio Etxebeste Artola (1926) Errenteria

    Gerra Zibilean frontea ibili zen Aiztondo baserritik gertu. Baserriaren lautik bat txikituta geratu omen zen.

  • 324 Gerra garaian soldaduak herrira heldu zirenekoa

    Juan Arizaga Larreategi (1927) Jose Luis Unamuno Gorrotxategi (1928) Soraluze

    Juanek 9 urte zituen gerra hasi zenean eta ondo gogoan ditu Eibarko eta Gernikako bonbardaketak. Soldaduak herrira heldu zirenekoa kontatzen du; gauez heldu eta goizean Juanen etxera joan ziren gosaltzera. Soldaduak 7 hilabetez egon ziren inguruko mendietan.

  • 314 Gernikako bonbardaketatik ihesi; anaiak elkarren aurka

    Margarita Aranberri Laskurain (1914) Pedro Laskurain Lizarralde (1912) Soraluze

    Gernikako bonbardaketa ezagutu zuen eta haren inguruko kontuak kontatzen ditu. Ihesi joan behar izan zuten eta han ere zortea izan zuten, jesuita batzuen etxean hartu baitzituzten. Baina, hara ere, iritsi zen gerra eta anaiek talde ezberdinetan elkarren aurka aritu behar izan zuten.

  • 360 Gerrara joan zeneko kontuak

    Inazio Lazkano Roteta (1924) Zarautz

    Gerrara joan zeneko kontuak. Urtezahar egunean abiatu zen; eta, Norteko trenean zihoala, txokea izan zuten tunel mutur baten kontra. Ferrolera joan ziren. Nolakoa izan zen bere hasiera soldaduskan. Geroago, Crucero Canarias ontzian enbarkatu zen. Bi kanoi handi zeramatzaten eta haiek lehertzeko beldurrez egoten zen. Bere osaba baten bitartez, Bilbora joan nahi izan zuen ministro batekin lan egitera. Instantzia egin zuen, baina ezezkoa eman zioten.

  • Gernikako bonbardaketa ikusi zuen

    Lucia Etxabe Zubizarreta (1927) Soraluze

    Gerra hasi zenean, Bizkaira joan ziren. Gernikako bonbardaketa gertatu zenean, Mungiako Atxuri auzotik ikusi zuten sutan. Hurrengo egunean, batailoiak pasatzen ikusi zituen etxe aurretik.

  • Mari Tere Paskual Bonbardaketek iraun bitartean, tunelean babestuta

    Mari Tere Paskual Zapirain (1931) Errenteria

    Gerran, goian-behean erortzen ziren bonbak. Babesteko, batzuetan mendira eta besteetan tunelpera joaten ziren. Tunelean zeudenean, jaten ematen zieten; trena tuneletik pasatzen zenean, baztertu egiten ziren.

  • Xebastian Retegi Bizikletan lanera

    Xebastian Retegi Mitxelena (1929) Errenteria

    Bizikletan joaten zen Donostiara lanera, 17 urterekin. Anaia zaharrenak soldadu joan ziren gerrara; bitartean bizikleta ibiltzeko esaten zioten. Orain erregeak bezala bizi garela dio.

  • Xebastian Retegi Gerrako kontuak

    Xebastian Retegi Mitxelena (1929) Errenteria

    Gerra hasi zenean 7 urte zituen. Tiroketak gogoratzen ditu. Arreba balak zauritu zuen. Soldaduak ere izan zituzten etxean. Lubakiak. Bi anaia soldadu joan ziren, kintak harrapatuta, eta bat hil egin zen.

  • Joxe Luix Arzallus Gerrako kontuak

    Joxe Luix Arzallus Lizarralde (1929) Errenteria

    Zazpi urte zituen gerra hasi zenean. Kaletik beraien baserrira jendea joan zen, beldurrez. Bala soinua gogoratzen du. San Marcostik tiratzen zuten batzuek.

  • 320 Gerra denboran Zalla inguruan bizitakoa

    Jaio Ezenarro Alberdi (1919) Iñaki Iñurrieta Goikoetxea (1918) Soraluze

    Jaio Zallan egon zen eta herrian oso ondo hartu zituzten. Ogia ere nahikoa izaten zuten. Trintxerak egiten ibili zen bertan. Bilbo bonbardatu zutenean, arreba ere bertara joan zen. Izeba, ama eta anai-arreba mordoa egon ziren etxe batean. Handik egun batzuetara, Zalla ere bonbardatu zuten. Nazionalak sartu zirenean, mendiz Turtziozera joan zen, eta handik Castro Urdialesera. Asko biltzen ziren han, eta anaia batzuekin elkartu zen bertan. Arreba eta gurasoak Soraluzera itzuli ziren.