Borroka

  • 541 Gerra zibila Eskoriatzan

    Miren Zubia Zabala (1923) Eskoriatza

    Gerra garaiko kontuak. Milizianoak egon ziren lehenengo; gerora nazionalak sartu ziren. Tropen mobilizazioa. Anaiaren gorabeherak gerra garaian.

  • 541 Gerra zibila; frontea Eskoriatzan

    Miren Zubia Zabala (1923) Eskoriatza

    Gerra garaiko bizipenak. Frontea Eskoriatza inguruan egon zeneko kontuak.

  • 541 Gerra zibila Eskoriatzan

    Miren Zubia Zabala (1923) Eskoriatza

    Gerra garaiko kontuak Eskoriatzan. Jendea babeslekuetara joateko, sirenak jotzen zituzten. Bonbardaketak; hegazkinak.

  • 541 Gernikako bonbardaketa

    Miren Zubia Zabala (1923) Eskoriatza

    Mirenen osaba Gernikan zegoen bonbardaketa egunean; orduko gertaerak aipatzen ditu.

  • 586 Sabinaren senarra 'Bou Navarra'ko naufragoa zen

    Sabina Azkue Fernandez (1926) Eugeni Lazkano Ulazia (1919) Getaria

    Sabinaren senarra arrantzalea zen: Periko De la Hoz Kintana, Bou Navarrako naufragoa. Gerra garaian, itsasontziak bataila izan zuen, eta 50 lagunetik 17 atera ziren bizirik, euren artean bere senarra. 20 hilabete kartzelan egin ostean, Calderón komandanteak libratu zituen heriotza-zigorretik.

  • 586 Matxitxakoko itsas bataila bizi izan zuen bere senarrak

    Sabina Azkue Fernandez (1926) Eugeni Lazkano Ulazia (1919) Getaria

    Gerra garaian, bere senarra eta beste marinel batzuk Santurtzi ingurutik bakailao-ontzi txiki batean irten ziren, eta aurre egin zioten Canarias gerrako itsasontziari. 50 lagunetatik 18 geratu ziren bizirik, euren artean bere senarra.

  • 586 'Canarias' ontziko komandanteak atera zituen kartzelatik

    Sabina Azkue Fernandez (1926) Eugeni Lazkano Ulazia (1919) Getaria

    Matxitxako inguruan izan zen bere senarraren ontziaren eta Canarias gerrako itsasontziaren arteko bataila. 50 lagunetatik 18 atera ziren bizirik. Bizirik geratu zirenak preso hartu zituzten. Bere senarrak 20 hilabete egin zituen preso heriotza-zigorra jarrita; eta, azkenean, Manuel Calderón Canarias itsasontziko komandanteak atera zituen kartzelatik. Hiru getariar zihoazen Bou Nabarra itsasontzian.

  • 1342 Frontea eta granadak

    Jose Pagalday Garro (1927) Eskoriatza

    Frontea non egon zen. Gudariak non egon ziren: Asentzio mendian, besteak beste. Soldaduak herrian bertan eta Latan. San Viatorren egon ziren metrailadoreak. Tiroak. Balak topatzen ibili ziren. Gerra denboran, aitaren baserrira joan ziren; ihesi irten ziren, esan zietelako bonbardatu egin behar zutela dena. Granada bat non erori zen, eztanda egin gabe. Lurrean etzanda, granadak goitik behera. Gauez, morteroekin. Elizan babeslekua zegoen. Azken egunetan granada handiekin ibili ziren. Lagun bat besoan zauritu zuten eta andre bat sabelean.

  • 1342 Granadak eta hegazkinak

    Jose Pagalday Garro (1927) Eskoriatza

    Granadak kanoiekin eta morteroekin jaurtitzen zituzten. Kalibreak. Hegazkinak. Leten jausi zen aireplano bat. Junker 88 hegazkinak Gasteiztik zetozen. Eibarren armamentu-lantegia zegoen, eta Francoren tropek har ez zezaten dinamita jarri nahi zuten. Baina norbaitek metxa apurtu zuen. Batek kontatu zion Labe Garaiak apurtzea ere nahi zutela, baina ez zietela utzi.

  • 1342 Gerra hasi zenean

    Jose Pagalday Garro (1927) Eskoriatza

    1936ko abuztuan sartu ziren. Legutioko borroka Eskoriatzatik entzun zitekeen, azaroan. Bizkaia alderantz joandakoak bueltan etorri ziren.

  • 1342 Etxe bakoitzean soldadu bana

    Jose Pagalday Garro (1927) Eskoriatza

    Apirilaren hasieran ofentsiba egon zen. Erreketeak joan ziren orduan, San Inazio tertzioa. Etxe bakoitzean bat hartu behar zuten. Palentziako bat izan zuten beraiek etxean egun pare batean. Kanoiak non egon ziren; Asentziora egiten zuten tiro, eta mordoa hil ziren. Urte tristeak izan ziren.

  • 1541 Gerrako oroitzapenak II

    Maria Lourdes Lasarte Dorronsoro (1926) Donostia

    Loiolako kuartelekoek zer egingo ote zuten, kezka zegoen etxean. Nazionalak noiz sartu ziren. Etxean ez, baina inguruan sufrimendua ikusi zuen; hainbat ezagun Santoñan preso hartu zituzten.

  • pilar kortadi Plazara 'boniato' bila

    Pilar Kortadi Lasa (1927) Donostia

    Gerra garaian, San Markosetik botatzen zituzten tiroak kuartelera, Loiolara. Familia osoa plazara joan ohi zen ilaran amaren atzetik, errazionamentuko ogi bila, 'boniato' bila. Artoa eta babarruna izkutuan gorde behar izaten zuten, ez errekisatzeko.

  • 15537 Anaiak, bakoitza bando batean borrokan

    Tere Arregi Altuna (1929) Donostia

    Anaiak bakoitza bando batean ibili zen borrokan, eta amak kezka zuen toki berean ez egokitzeko.

  • 523 Gerra denborako gertakizuna plazan

    Sebastian Aranguren Ulazia (1922) Paulo Argibe Uraola (1922) Getaria

    Sebastianek gogoan du gerra denboran plazan gertatutakoa. Milizianoak goietan egoten ziren, fusilekin tiro egiteko prest. Plazan gazte ugari omen zegoen (nazionalistak). Gazte horietako batek, bularra bistan jarrita, tiro egiteko esaten omen zien goian zeudenei.

  • 1352 Trena

    Pedro Mari Zubizarreta Iregi (1932) Eskoriatza

    Trenaren tunelera joaten ziren, babes bila. Trenez joaten zen eskolara; lehenago, bizikletaz. Jangelan bazkaltzen zuen.

  • Manuel Urrestarazu Gerra eta gerraostea

    Manuel Urrestarazu Iradi (1928) Donostia

    Gerra hasi zenean, etxetik ikusi zuen Irun nola txikitu zuten. Irundarrak ziren etxeko jabeak, eta laguntzera joan ziren. Don Salbador Olazabal. Gose garaia zen, eta zapiarekin joaten zen antxoa bila portura. Beraiek baratzean botatzen zuten antxoa, eta baziren hura batzen ibiltzen zirenak ere.

  • Margari Aizpurua Hernaniko sua ikus zezaketen

    Margari Aizpurua Lete (1923) Donostia

    Gerran, bere jaiotetxera, Hernaniko Martindegi auzoko Oilalumera joan ze amarekin batera. Osabak leihoetan lasto-fardoak jarri zituen defentsarako. Handik ikusita zuten handiak ikusten zituzten Hernanin. Astigarragan, aldiz, ez zen horrelakorik egon. Dena baretu zenean, bueltatu ziren aitarengana etxera. Gerran etxea utzi zuten asko ezer gabe gelditu ziren, etxea okupatuta aurkitu baitzuten.

  • 1511 Gerran, anaiak borrokara

    Jokin Muxika Lasa (1932) Donostia

    Gerra iristean, txakur txikia kendu zioten erreketeek. Donostia erdiak alde egin zuen, erbestera ere bai. Anaia zaharrenak gerran ibili ziren: bata gudari eta bestea Francoren aldekoekin. Plazaolako trenean joan zen anaia bisitatzera, kartzelara.

  • 1512 Gerra garaian Bizkaira joan ziren ihesi

    Jose Inazio Urdanpilleta San Sebastian (1913) Donostia

    Gerra etorri zenean, teila lantegiko kamioiak errekisatu zizkieten. Denak galdu zituzten. Nazionalak sartu zirenean, Zarautzera joan ziren eta handik Somorrostrora; Ibarrangelun egon ziren zazpi hilabetez. Nola libratu zen gerran soldadu egotetik. Bizi ziren etxea bonbek suntsitu zuten, Somorrostron.