Borroka

  • 1366 Soldadu gerra garaian

    Sinforoso Madinabeitia Oñate (1918) Oñati

    "Transmisiones" sailean egon zen soldadu, morse alfabetoa ikasita. Palentziako herri batean egon zen. Sevillan ere bai. Sarjentuaren deskuidua: eskuzko bonba intxaur adarrean trabatu, eta eztanda egin zuen. Belarria mindu zitzaion, eta ebakuntza egin zioten, Valladoliden. 41eko kalenturarekin. Hilzorian egon zen. Gerra garaia zen.

  • 1366 Morse alfabetoa ikasi zuen

    Sinforoso Madinabeitia Oñate (1918) Oñati

    Teruelen soldadu asko hil ziren. Boluntarioak eskatu zituzten "Transmisiones" sailerako. Morse alfabetoa ikasi zuen. Gerra denboran, fusila erabiltzen ikasi zuen, baina ez zuen erabili. Kodeak. Somosierran egon zen. Istripua nola gertatu zen. Paretaren kontra harrapatu zuen bonbak. Nicasio Barreira nola hil zen, ura edanda.

  • 1366 Irratiak konpontzen

    Sinforoso Madinabeitia Oñate (1918) Oñati

    Hilabetez ibili zen "Transmisiones"en. Burua ona izan du. Morse kodea nolakoa zen. Sarjentuaren pare ibiltzen zen, ondo ikasi zuen. Kataluniako frontean egon zen, irratiak eta telefonoak konpontzen. Sei posizio zeuden. Mandoak telefono kablea nola hautsi zuen. Hildakoen usaina.

  • 1366 Bi urte gerran eta lau soldadu

    Sinforoso Madinabeitia Oñate (1918) Oñati

    Kordoban eta Extremaduran ere ibili zen. Bi urte egin zituen gerran, eta gero ia lau kuarteletan. Gosea pasatu zuten. Etxetik dirua bidaltzen zieten. Ogia gordetzen ibiltzen ziren.

  • 338 Gerratean nazionalak sartu zirenekoa

    Miren Lorea Billar Altzuaran (1931) Elgeta

    Nazionalak sartu zirenean, andre-gizonak fusilatu zituzten, eta alabari atzamarra kendu. Moroak etorri ziren. Gogorra izan zen; elgetar ugari hil zituzten. Herria ere nahiko txikituta geratu zen, erdialdeko etxe asko, eliza zati bat, plaza ingurua...

  • Felix Balzola Arrate aldetik kanoikadak

    Felix Balzola Astarloa (1928) Elgoibar

    Gerra Zibila hasi zenean, Felixek zortzi urte zituen. Auzoan, erreka bazterrean, zegoen baserri zahar batean babesten ziren. Aita gurdi eta idiekin ibiltzen zen munizioa eta hildakoak garraiatzen. Ganadua baserrian geratu zen: egunez joaten ziren haiek gobernatzera. Arrate aldeko dorre batetik botatzen zituzten kanoikadak, eta auzoko Legarda baserrian kanoikada ugari sartu zen.

  • Felix Balzola Soldaduen mugimenduak

    Felix Balzola Astarloa (1928) Elgoibar

    Gerra denborako kontuak. Auzoko eliza biltegi moduan erabili zuten soldaduek. Urkiola baserrian, klinaka zegoen. Tropen tiroei eta mugimenduei buruz hitz egiten du: soldaduak astoekin ibiltzen ziren hara-hona.

  • 1278 Kanoikadak San Jose egunean

    Jesus Urzelai Aiastui (1929) Oñati

    Gerra denboran, jendea oso beldurtuta zegoen auzoan, nahiz eta Oñatin fronterik egon ez. Jesusen etxetik Udanako tiroketa entzuten zuten, baita Arrasate aldekoa ere. Beraiek Bakuera joaten ziren gerra ikustera. San Jose egun batean, kanoikada batzuk erori ziren Antsolopetegitik ez oso urrun.

  • 302 Gerra garaian Eibarko erdigunea erre egin zen

    Tomas Osoro Elkoroiribe (1928) Bergara

    Gerra garaian, Eibarko erdiguneko etxe gehienak erre egin ziren.

  • Joxe Salegi Gerran, soldaduak beraien aurka tiroka

    Joxe Salegi Egaña (1926) Zumarraga

    Gerra ezagutu zuen Joxek. Olatzen zeudela igaro zen frontea handik. Soldaduak tiroka hasi ziren beraien aurka; baina, zorionez, ez zioten inori eman. Babesteko, harriak eta koltxoiak erabili zituzten. Noizean behin, hegazkinetatik egiten zieten eraso.

  • 954 Gernikako bonbardaketa

    Lucia Areitioaurtena Isasi-Isasmendi (1925) Ermua

    Ibarrangelutik, Gernika bonbardatzera zihoazen abioiak ikusi zituzten. Italiarrak (Francoren laguntzaileak) sartu zirenean, Ermura itzuli ziren.

  • Anaiak bando bietan soldadu

    Fidel Izarra Larrea (1926) Ermua

    Gorriek alde egin zutenean, eurei eman zizkieten udaletxeko giltzak. Lau edo bost anaia zituen soldadu, batzuk alde batean eta besteak bestean. Ongarai baserrian egon ziren gerra denboran.

  • Urkoko "funikularra"

    Fidel Izarra Larrea (1926) Ermua

    Urko mendira funikularra ipini zuten materiala igotzeko; baina, estreinatu zuten egunean, abioiek bonbardatu eta hautsi egin zuten. Kanoiak zeuden Urkon. "Funikularra" nolakoa izango zen eta "txirrika" zer den.

  • Tunelean gerra denboran

    Luisa Egia Agirrebeitia (1921) Ermua

    Gerra denboran, trenbideko tunelean pasatzen zuten eguna. Gerra amaitzean, Eibarren hasi zen lanean. Gero, nobioa topatu zuenean, Ermuko Urretanera joan zen.

  • 17 urterekin gudari

    Tomas Izagirre Garate (1918) Ermua

    Frankistek irratia errekisatu zietenean, pena handia hartu zuten. 17 urterekin soldadu gudariekin. Aita trenbideetako kargu altua zen, errepublikarekin kolaboratu zuen. Bera familia despeditzera Ermura frankistak sartzear zeudenean.

  • Juan Urreta Kanpaiak jotakoan babeslekura

    Juan Urreta Unamuno (1923) Ermua

    Gerra garaian kalean ibiltzen ziren, eskola itxita zegoelako. Kanpaiak jotzen zituztenean, ezkutatu egiten ziren. Hegazkinak ikusten zituztenean, mendian etxapliroak botatzen zituzten eta ondoren kanpaia jotzen zuten.

  • Juan Urreta Ermuko babeslekuak

    Juan Urreta Unamuno (1923) Ermua

    Hegazkinen abisua zetorrenean, babeslekuetara joaten ziren herritarrak. Ohitu ere egin ziren hegazkinak ikustera. Babeslekuak non zeuden azaltzen du: kanpandorrean, zubi berrian... Burdinezko zubia bonbardatu egin zuten.

  • Jose Muñoa Gerran, kanoiak eliza ingururantz zuzendurik

    Jose Muñoa Zabaleta (1921) Eibar

    Merkatu Plazan jaten ematen zuten eta garai batean jende asko joaten zen sukaldaria ona zelako. Baina denborarekin konturatu ziren leku arriskutsua zela bertan egoteko, gerran, kanoiak eliza ingururantz zuzendurik egoten zirelako. Don Ziriakoren txaleta elizaren ondoan zegoen eta hura ere kanoiaz jo zuten.

  • Jose Muñoa Eraikina babeslekuaren gainean

    Jose Muñoa Zabaleta (1921) Eibar

    Eusebio La Fuente Eibarko obretan aritzen zen lanean. Egun batean Peperengana joan zen eta berak egindako babeslekuan etxe bat eraiki behar zutela esan zion. Bi kamiokada harri eta zementu sartu behar izan zituzten. Lana, zuloa egiten baino, kentzen zuen lurra non sartu asmatzea zela esaten du.

  • Jose Muñoa Orbeatarren kontaktuak

    Jose Muñoa Zabaleta (1921) Eibar

    Gutxi gora behera bazekiten noiz izango ziren bonbardaketak. Orbeatarrek kontaktua zutela esaten du Pepek; izan ere, Orbea tailerraren inguruan bonbak bota ziren, baina inoiz ez zioten tailerrari eman. Estazio kaleko "Cine Cruceta"-n ere sekula ez zuten bota bonbarik. Eta aldiz, inguru guztian etengabe bota zituzten.