Politika eta Franco
-
Asanblada klandestinoak mendian
Markos Gabilondo Irala (1942) Bergara
Soldaduskan zegoela hasi zen klandestinitatean orriak idazten. Gero herrian kopiak egiten zituzten eta kaletik botatzen zituzten. Lan eta gizarte-baldintzak salatzen zituzten gehienbat baina bazeuden beste talde batzuk ere. Asanbladak mendian egiten zituzten.
-
Iparraldetik ezkutuan liburuak, diskoak, ikurriña... ekartzen
Markos Gabilondo Irala (1942) Bergara
Juventudes-etik Iparraldera irteerak egiten zituzten eta handik diskoak, liburuak eta behar zutena ekartzen zuten, autobusean ezkutatuta. Guardia Zibila autobusera igotzen zenean, gauzak aurkituz gero errekisatu egiten zituen.
-
Frantzian kartzelan egon ondoren, debekatu egin zioten Ipar Euskal Herrian bizitzea
Julen Madariaga Agirre (1932) Bilbo
Kartzela ez da errefuxiatuei ezartzen zaien zigor bakarra. Kartzelan egon ondoren, debekatu egin zioten Ipar Euskal Herrian bizitzea eta lan egitea. Dordoña ibaitik iparraldera joatera behartua zegoen. Bilbora itzultzea erabaki zuen orduan.
-
Baionako Katedraleko gose-grebaz (1974)
Julen Madariaga Agirre (1932) Bilbo
Gose-greba famatu bat egin zuten Baionako Katedralean, 1974an Telesforo Monzon, Txillardegi, Julen bera eta beste berrogei bat lagunek. Polizia bonba negar eragileekin sartu zen. "Madariaga, besterik ez dugu nahi", esaten omen zuten. Ikusita jendea itotzen ari zela, entregatu egin zen. Bera eta zakurra; honek aurre egin zien poliziei; dena filmatua dago.
-
Marc Legasseren interpretari-lan bitxia poliziaren eta grebalarien artean
Julen Madariaga Agirre (1932) Bilbo
Marc Legasse-k organo kontzertuak ematen zieten gose-greba garaian Baionako Katedralean. Eta horretaz gain, itzultzaile-interpretari lanak egiten zituen polizia eta grebalarien artean, oso modu bitxi batez.
-
Fresnes-ko ospitalean maoista batekin
Julen Madariaga Agirre (1932) Bilbo
Konpromisoa hartu zuten grebarekin jarraitzeko eramaten zituzten lekuan. Bera Baionako kartzelara eraman zuten lehendabizi. Hotz handiak eta grebak gaixotuta, Pariseko Fresnes-era eraman zuten gero, han ospitalea zegoelako. Ospitalean, tranpako gose-greba egiten ari zen maoista bat ezagutu zuen.
-
Irakasle mutxurdin gaizto batek Institutuan gorriak ikustarazi zizkion
Julen Madariaga Agirre (1932) Bilbo
Txiletik hamalau urterekin itzuli eta Institutuan hasi zen Bilbon. Oso oroitzapen txarra du. Ameriketan ez zen latina eta greziera erakusten. "Mutxurdin" hitzaren etimologiaz. Bazen Institutuan irakasle mutxurdin bat, gaiztoa, beltzak ikustarazi zizkiona. Bazekien "rojo separatista" ginela, eta ikasi arren, 0 jartzen zion.
-
Julen erraldoia mutil koskorren artean Institutuan
Julen Madariaga Agirre (1932) Bilbo
Ikasgai batean "0" izanez gero, ezin zen bataz bestekoa egin. Bizpahiru urte galdu zituen horregatik. Getxoko Institutuko argazki zaharretan ikusten dira mutil koskorrak praka motzetan, eta erraldoi bat: Julen.
-
"Oztopo izan dena abantaila bilakatzen da batzuetan"
Julen Madariaga Agirre (1932) Bilbo
Errebalida Espainian egin behar izan zuen, Euskal Herrian ezin baitzen. Oviedon galdutako ikasturteak berreskuratu zituen. Oztopo izan dena abantaila bilakatzen ei da batzuetan.
-
Aita Urrutia jesuitak jakin gabe lagundu zuen Ekin-ETA sortzen
Julen Madariaga Agirre (1932) Bilbo
Aita Urrutia, Jatabekoa izatez, administratiboko irakaslea Deustun. Oso jakintsua. PNVkoa zen pentsamenduz. 1978ko estatutua idazten lagundu zuen. Haren bidez ezagutu zuen Julenek Gurutz Ansola, azpeitiarra. Julenek "abogado economista" ikasi zuen. Urrutiak bere aldetik ezagutzen zituen Jose Manuel Agirre, Gurutz Ansola eta Julen. Ikusi zuen hirurak abertzaleak zirela, eta hirurak bildu zituen. Ez da oroitzen zein momentutan batu ziren Benito del Valle eta abarrekin.
-
Nola ezagutu zuen Madariagak Txillardegi
Julen Madariaga Agirre (1932) Bilbo
Txillardegi aspalditik ezagutzen zuen Julenek, txiripaz. Amak ahizpa zuen ezkonduta Donostian, eta oporretan Julen eta anaia Jon sarri joaten ziren hara. Antiguan ezagutu zuten elkar, 16-17 urte zituela. Albisu ere bai. Nork erran lau edo bost urte geroago Ekin eta ETA bezalako erakundeak sortuko zituztenik?
-
Madariagak eta Txillardegik erdaraz elkarrekin
Julen Madariaga Agirre (1932) Bilbo
16-17 urterekin erdaraz jarduten zuten Madariagak eta Txillardegik, ez baitzekiten euskaraz. Zertxobait bazekien Julenek, umetan neskameekin ikasita.
-
Xabier Peñarekin eta Alfontso Irigoienekin ikasi zuen euskaraz
Julen Madariaga Agirre (1932) Bilbo
Xabier Peñarekin eta Alfontso Irigoienekin ikasi zuen euskaraz Bilbora itzulitakoan. Asko estimatzen zuen Julenek Alfontso (hau ere Ekin-en sortzaileetarikoa, bertsolaritzaren sustatzailea izateaz gain). Txilera joatean ahaztu zitzaion zekien euskara apurra.
-
Hiru nazionalitate ditu Madariagak
Julen Madariaga Agirre (1932) Bilbo
Bi osaba guztiz españolistak zituzten Bilbon. Txiletik itzuli zirenean Jon eta biak, ondo hartu zituzten. Egunak igarotzen zituzten euren etxean. Gero Txilen alderantzizkoa gertatu zitzaien. Fresnesen greba egin ondotik Txilera bidali zuten, Orly-tik hegazkinez. Hiru nazionalitate ditu: Txiletarra, frantziarra eta espainiarra.
-
Frankismoaren aurkakoak elkarretaratzen
Julen Madariaga Agirre (1932) Bilbo
Egonezin handia zegoen sasoi hartan (1945-50) zenbait zirkulutan. Frankismoaren aurkakoak elkarretaratzen joan ziren. Bazen ezkerreko jende ez abertzalea, eta karlista "onargarriak", gero eurak... Elkar ezagutuz joan ziren poliki-poliki. Berrogei bat lagun izango ziren orduko bilkuretan.
-
Abertzaleak elkar ezagutzen eta biltzen
Julen Madariaga Agirre (1932) Bilbo
Azkenean dozena bat lagun geratuko ziren, galbahea pasatu ondoren. Barandiaran, Benito del Valle, Txillardegi, Alfontso Irigoien... Julenek uste du Alfontso apur bat minduta geratu zela eurekin, taldeko norbaitek erabili egin zuelako zenbait eginkizunetarako. Ikasle ez zen bakarra zen. Ekin, barne aldizkariaren izena zen lehenik
-
Ekinen sorrera 1952an
Julen Madariaga Agirre (1932) Bilbo
Benito del Valle, Alfonso Irigoien, Txillardegi, Jose Manuel Agirre, Barandiaran... geratu ziren taldean. Eta erabaki zuten zerbait ezberdina egitea, gure herria hiltzen ari zela ikusita. Eta astero biltzen hasi ziren. 1952-53 ikasturtean sortu zen Ekin.
-
Lehen helburua: independentzia
Julen Madariaga Agirre (1932) Bilbo
Sei urtez harremanetan ibili ziren Ekin gisa PNVrekin eta abarrekin. Orduan eta orain lehen helburua: independentzia. Horretan ez da batere diferentziarik orduko Ekin eta oraingo ETAren artean. Eta barne demokrazia handia zegoen urte haietan. Dena eztabaidatzen zen.
-
EAJrekin harremanak ETA sortu aurretik
Julen Madariaga Agirre (1932) Bilbo
ETAren lehen asanblea 1962an izan zen. PNVko Ajuriagerrarekin ("El Almirante") eta beste batzuekin harremanak izan zituzten elkarlan posible bati begira. Fitxa polizialik gabeko bi edo hiru militante taldean integratzea proposatu zioten baina jelkideek ez zuten onartu. Amezaga, Gallastegi, Isasi... jelkideak.
-
Ekin eta ETAren hasierako bilera lekuak
Julen Madariaga Agirre (1932) Bilbo
Barandiaran, Benito del Valle eta bere etxean biltzen ziren. Barandiaranena Elkano kafetegiaren parean zegoen (hemen biltzen ziren Bizkai Buru Batzarrekoak: Ajuriagerra, Retolaza, Artetxe eta abar).