Politika eta Franco
-
Anaiak izan zituen arazoak, gerra ondoan
Sabina Arruabarrena Oiarzabal (1928) Astigarraga
Anaia zaharrenak ezin zuen etxetik atera; gordeta egon zen, Urnietan. Gainera, isuna jarri zioten gero. Ama eta biak bisitan joaten ziren. Guardia zibilak ate joka joan, eta udaletxera eramaten zuten anaia, gaua pasatzera.
-
Gerra ondoan, eskolan komeriak
Sabina Arruabarrena Oiarzabal (1928) Astigarraga
Udaletxeko eskolako kontuak. Neska-mutilak aparte. Maistrak begitan hartu zuen, gerran kanpoan ibilia zelako. Jostorratza puntaz gora eman ziolako errieta egin zion, esanez "gorriek" erakutsi ziotela hori egiten. Berak ez zuen eskolara bueltatu nahi, baina etxean ezin zuten beste ikastetxerik ordaindu.
-
Besoa altxatuta, denen erakusgarri
Sabina Arruabarrena Oiarzabal (1928) Astigarraga
Eskolan errezatu eta kantatu egiten zuten. Atze-atzean egoten zen bera, mahairik gabe banku batean eserita, eta aurreraino joanarazten zuen irakasleak, besoa altxatuta abestera. Jostorratzaren pasadizoa aipatzen du.
-
Ereñozuko eskola, Errepubika garaikoa
Antonio Zubiarrain Otxotorena (1927) Astigarraga
Errepublika garaian Ereñozuko eskolan ibili zen Antonio. Gaizki portatuz gero, zigorra berogailurako egurra txikitzea izan ohi zen. Gerra hasi zenean, ordea, itxi egin zuten eskola. Hortaz, Milagrosan hasi zen eskolan. Arreba moja zuen, eta Nafarroan egon ondoren Bilbora joan zen. Errepublika garaiko eskolan astean behin egiten zituzten erlijio-ikasketak. Frankismo garaian eskolan "Cara al Sol" eta horrelakoak abestu behar izaten zituzten.
-
Eskolan abesti elizkoiak
Maria Jesus Otaegi Aranburu (1932) Astigarraga
Ez zioten Francori abesten, mojak frankistak ziren arren. Eskola publikotan aldiz, bai.
-
Lana uzteagatik ordainsaria
Ixabelita Almandoz Almandoz (1930) Astigarraga
Lege bat egon zen, emakumea ezkondu ondoren lana utziarazten zuena, eta ordainsari bat ematen zitzaion trukean emakumeari.
-
Angela Bastida Zumelagari ilea moztu gura
None Bernastarrak () Atxondo
-
Bilobak aurrekoen "zorrak ordaintzen"
None Bernastarrak () Atxondo
-
Itziar, Aitor eta Inmaren eskola garaiko kontuak
None Bernastarrak () Atxondo
-
Guardia zibilak etxean bisitan
None Bernastarrak () Atxondo
-
Tabernan bonba jarri zietenekoa
None Bernastarrak () Atxondo
-
Tabernan bonba eta Hidalgo kapitaina
None Bernastarrak () Atxondo
-
Arrazolarrak kartzelan
Domingo Bernas Eguren (1922) Atxondo
-
Elorrioko aitita-amamak zer kontatu dieten gerraz
Iñigo Mendibil Arando (1971) Atxondo
-
Tia Pakitak Arrazolako kontuak: nazionaletara pasa zen gaztea eta geroko errepresioa
Iñigo Mendibil Arando (1971) Atxondo
-
Aitak bizi guztirako zigorra
Roberto Oleaga Zengotitabengoa () Rosi Oleaga Zengotitabengoa () Atxondo
-
Mugan atxilotuta
Begoña Gabilondo Etxaniz (1921) Azkoitia
Ahizpa Frantziara joan zen ezkontzera, nobioa han zegoelako, bueltatu ezinik. Legez kanpo pasatu behar zuen muga, baina berak ez zekien. Anaia eta bera joan ziren laguntzera. Guardiak zain zeuden, eta Irunera eraman zituzten atxilotuta. Hurrengo egunean pasatu zuen muga, eta ezkondu zen; sozialista batekin, baina elizaz.
-
Roberto Perez Jauregi, lagun eibartarra
Fernando Aranbarri Oiartzabal (1947) Azkoitia
Roberto Perez Jauregi eibartarra lagun handia zuen. Euskaraz jakin ez arren, defendatu egiten zuen bera. Gogoan du behin Rialto zinemara helduen film bat ikustera joateko, haren aitaren buzo bat jantzi zuela. Gazterik hil zuten, Burgosko prozesuaren aurkako manifestazioan. Orduko bizipenak. Lantokian greba egin zuten.
-
Aita libre, baina etxean ezkutatuta
Begoña Errasti Agirre () Azpeitia
Begoñaren aita nazionalisten bandoan ibili zen gerran. Gerra bukatu, eta denboratxo bat preso egin zuen. Libre utzi zutenean, ordea, baldintza batzuk jarri zizkioten: hiru urtean ezin zuen etxetik irten, eta ezkutuan egon behar zuen; karlistentzat egin zezakeen lana soilik.
-
Mutikoak falangista jantzita elizara
Migel Gurrutxaga Lesaka (1929) Azpeitia
Urrestillan bertan eduki zuten eskola, bata mutilena eta bestea neskena. Falangista jantzita joan behar izaten zuten eskola-mutikoek elizara. Eskolan maisu erdalduna zuten, gaiztoa. Eskola garaian zigorrak edukitzen zituzten euskaraz hitz egiteagatik eta baita soldaduskan ere.