Politika eta Franco

  • Resu Aizkorreta Eskolan "Viva España" kantatu behar

    Resu Aizkorreta Arruabarrena (1931) Pasaia

    Etxean dena euskaraz egiten zuten. Kalean erdaraz. Ikasi nahi zuten. Irakasleak oso zorrotzak ziren. "Viva España" kantatu behar zuten. Oholtzara ateratzen zuten marraztera. Enziklopedia bakarra zuten guztientzat eta mutilen gelara eramateak lotsa ematen zion.

  • Edurne Lasa Gerra ostean, beldur handia

    Edurne Lasa Amorebieta () Elgoibar

    Mojetan euskaraz ezin zutela egin argi zeukaten. Beldur handia ezagutu du etxean. Aita kartzelan egon zen heriotza zigorrarekin.

  • 1114 Klandestinitatea bizi

    Luis Alberto Aranberri Mendizabal (1945) Eibar

    Klandestinitatea hurretik ezagutu zuten, bai kultura eta bai politikari dagokionez. Azalpenak ematen ditu.

  • 1114 Anaiaren ihesa, ETAn sartzeko gonbidapena eta beste

    Luis Alberto Aranberri Mendizabal (1945) Eibar

    Anaiak ihes egin zuen hemezortzi urterekin, 1965ean, eta tarteka agertu egiten zen. Normaltasunez bizi zuen egoera hori. ETAn sartzeko gonbidapena jaso zuenekoa kontatzen du. Burgosko epaiketaren harira, telegrama bidali zion Francori indultua eskatuz, beste askok bezala.

  • Mirentxu Agote Polizia aitaren bila sarri

    Mirentxu Agote Aramendi (1933) Donostia

    Bere aita abertzalea zen eta askotan joan izan zen Francoren polizia aitaren bila. Franco Donostiara etortzen zen bakoitzean, beraien aita kartzelara eramaten zuten. Beraien etxea miatu eta nahi zuten guztia ere eramaten zuten.

  • Mirentxu Agote Mirentxutik Maritxura

    Mirentxu Agote Aramendi (1933) Donostia

    Euskaraz egitea debekatuta zuten. Mirentxu kalean 'Maritxu' zen.

  • Maritxu Loiola Auzora bertsolariak ekartzeko egin beharrekoak

    Maritxu Loiola Ugarteburu (1948) Elgoibar

    Aitak San Pedro auzoko jaietara bertsolariak ekartzen zituen. Kuartelean baimena eskatu behar izaten zuen. Guardia Zibilak gerturatzen ziren zer kantatzen zuten entzutera. Beste auzoetan antzera ibiliko zirela uste du.

  • Jesus bilbao Poliziak apaiz jantziarekin Arantzazuko ibilaldian

    Jesus Bilbao Aizpiri (1940) Elgoibar

    Agustin Ibarrolak Manolo Zabalarekin batera egin zuen soldadutza eta gogoan du haren etxera joan zela behin, gero Arantzazuko ibilaldia egiteko. Abuztuko azkenengo larunbatean egiten zen Arantzazura ibilaldia. Oñatitik oinez igotzen zen jendea, gauez. Deunoro Oliden atxilotu zuten urtean Jose Luis Belloso apaizak abisatu zien, poliziak zebiltzala apaiz jantzita eta kontuz ibiltzeko.

  • 561 Frantzian Eibarko berri

    Candido Eguren Zabarte (1906) Eibar

    50eko hamarkadan Frantzian zegoen Candido eta izaten zuen Eibarko lan gorakadaren berri. Anekdota batzuk kontatzen ditu.

  • Pablo Irazabal Bertsotarako debekuak

    Pablo Irazabal Ertzilla (1930) Muxika

    Francoren sasoian bertsotan egitea galarazi egiten zuten sarritan. Hala ere, zer edo zelan beti lortzen zuten aurrera egitea.

  • Pablo Irazabal "Por Dios por la pata y el buey"

    Pablo Irazabal Ertzilla (1930) Muxika

    Eskolan oinarrizko gauzak ikasten zituzten. Falangearen kanta goizero abestu behar izaten zuten. "Por Dios por la Patria y el Rey" esan beharrean, "Por Dios por la pata y el buey" entzun zion ondokoari Pablok eta sarritan zigortzen zuten.

  • Trini Orue-Etxebarria Francoren heriotza

    Trini Orue-Etxebarria Elorrieta (1943) Derio

    Franco hil zenean, bere aitaginarrebak ardo botila bat atera zuen, gordeta zuen erreserbakoa. Ireki eta garraztuta zegoenez, bota egin zuen: "hemos esperado tanto a que se muera...". Derion ez zen asko ospatu: jendea beldur zen, frankista asko zegoen. Gainera, baserritarrak ez ziren arduratzen politikaz.

  • Ines Olaizola Francoren irudia ikasgelan

    Ines Olaizola Mitxelena (1949) Lezo

    Lezoko eskolan ibili zen. Irakurtzea eta idaztea gustatzen zitzaion gehien. Francoren irudia horman ikusi izanak arreta eman zion.

  • Isabel Arana Barandiaran/Jexuxa Barandiaran "Cara al Sol" eta "Bienvenida sea usted" eskolan

    Isabel Arana Barandiaran (1928) Jexuxa Barandiaran (1924) Ataun

    "Cara al Sol" abestu beharra izaten zuten eskolan, beso altxatuta, egunero. Norbait sartzen bazen, "bienvenida sea usted" abesten zuten. Maistrak atzamarka egiten zien.

  • 906 Tertulia politikoak etxean

    Serafin Basauri Arteaga (1935) Eibar

    Eskolan gazteleraz egin behar zuten, baina lagun artean dena euskaraz. Haien etxean, Prietotarrak bizi ziren eta politikako tertuliak egiten zituzten. Behin, salaketa bat jaso zuten eta Jose alguazila joan zitzaien.

  • 906 60. hamarkada arte, frankismoaren kontrako mugimendurik ez

    Serafin Basauri Arteaga (1935) Eibar

    60. hamarkadan, frankismoaren kontrako mugimendua piztu zen, baina aurretik, jendeak nahikoa zuen bizirautearekin.

  • 906 ETA-ren sorrera; helburu nagusia

    Serafin Basauri Arteaga (1935) Eibar

    ETA-ren sorrera, garaiko errepresioaren ondorioz sortu zen. Jende gaztea eta ekintzailea. Hasieran Eusko Gaztedi sortu zen, baina banatu eta ETA sortu zen. Helburua batez ere, astintze-kulturala bultzatzea zen. Herriz-herri ibiltzen zen formakuntza politikoa ematen.

  • 906 Frankismo garaian debekatutako liburuak

    Serafin Basauri Arteaga (1935) Eibar

    Frankismo garaian debekatuta zeuden liburuak lortzea nahiko erreza zen. Iparraldean liburuak lortzea errezagoa zen.

  • 906 Frankismoaren amaieran zabalkunde bat egon zen

    Serafin Basauri Arteaga (1935) Eibar

    Frankismoaren azkenengo urteetan, gauzak nahiko libreki egiten ziren.

  • Tere Eizagirre Euskal erbesteratuei laguntzen Jaénen

    Tere Eizagirre Irure (1944) Zestoa

    Jaéngo eskolako zuzendaria apaiz nahiko irekia eta aurrerakoia zen. Behin azterketa batean Espainiako politikari buruz galdetu zion eta Terek zuriz entregatu zuen. Frankismo garaia zen. Bertan lanean gelditzea ere proposatu zioten baina ez zuen onartu; Euskal Herrira bueltatzeko gogoa zeukan. 1968an Melitón Manzanasen hilketarekin erbesteratuak egon ziren Euskal Herrian eta batzuk Jaénen egon ziren. Terek eta Astigarragako emakume batek bisitak egiten zizkieten eta kartzelaratuen familiekin egoten ziren.