Politika eta Franco
-
Euskarazko mezak ematen hasi ziren Gasteizen
Felix Razkin Mendinueta (1947) Arbizu
Langile mugimenduan sartu zen Gasteizen. "Apaiz langileak". Garai hartan, 1967 inguruan, euskarazko mezak ematen hasi ziren Gasteizen; lantegietara lanera joandako euskaldun asko zeudelako. Ez zuten baimenik lortu. Gitarrarekin kantatzen zuten elizan.
-
Euskarazko eskolak ematen, Bar Pacon
Felix Razkin Mendinueta (1947) Arbizu
Euskarazko eskolak ematen ere hasi ziren. 20tik 8 inguru hasi ziren euskara irakasten, han eta hemen. Oñatibia apaizaren "método radiofónico) erabiltzen zuten. "Umandi"-ren gramatika ere bazegoen. 3 ikasle talde izan zituen. Manuel Iradier elkartean, Bar Pacon... behin atxilotu egin zuten.
-
Langile mugimenduan buru-belarri; martxoaren 3aren aurreko giroa
Felix Razkin Mendinueta (1947) Arbizu
Langile mugimenduan sartuta ibili zen buru-belarri, baina gero utzi egin zuen. Sindikatuak, grebak... martxoaren 3ko sarraskia ere gertutik ezagutu zuen. Grebak zergatik ziren azaltzen du. Sindikatuak ez ziren legezkoak. Plataforma bat sortu zuten soldata igoera eta lanordu gutxiago egitea lortzeko. Martxoaren 3aren aurreko grebak eta geldialdiak.
-
Burgosko prozesua
Felix Razkin Mendinueta (1947) Arbizu
Burgosko prozesua gertatu zenean, Tximist lantegian zegoen lanean. Juanito Zelaia ugazabak langileei grebara ateratzeko esan zien; euskaltzalea zen. Mario Onaindiarekin harremanetan zegoen Razkin, eta Burgosko prozesuan hiru heriotza-zigor jarri zizkioten Onaindiari, ETAko buruetako bat izaki. Amnistia nola iritsi zen.
-
Araotzen barnetegia egin, eta denak atxilotuta
Felix Razkin Mendinueta (1947) Arbizu
Araotzen (Oñatiko auzo bat) barnetegi bat antolatu zuten, euskara irakasteko. Bukatu zenean, Guardia Zibila joan zitzaien atxilotzera. Bera Gasteizen atxilotu zuen Polizia Nazionalak.
-
Gasteizko kartzelatik ihes egiteko prest
Felix Razkin Mendinueta (1947) Arbizu
Kartzelara eraman zituzten, baina ez denbora askorako. Ihes egiteko modua pentsatu zuten, eta dena prestatu. Franco joan zen Gasteizera, eta odol deliturik ez zutenak libre utzi zituzten.
-
Taberna giroa; Aberri Eguna
Miren Zuazabeitia Herrasti (1930) Aretxabaleta
Taberna giroa nolakoa izaten zen; lehenago neskak ez ziren tabernetan sartzen, ez zegoen ongi ikusia. Aberri Egunean, gauza berezi bezala, aitarekin joaten ziren. Beraien etxean Aberri Eguna ospatu egiten zen; gerraostean baina, kalean ezin zitekeen horri buruz lasai hitz egin.
-
Haurtzaroa gerraostean
Bixente Pagoaga Gallastegi (1946) Arrasate
Umea zela erdarazko kanta asko ikasten zituzten.
-
Bi maistra
Soledad Abarrategi Eraña (1932) Arrasate
Eskolako kontuak. Lehenengo eduki zuten maistra falangista zen. 'Cara al Sol' abesten zuten eskolan. Bigarren maistra ona zen: urtean behin bazkari bat egiten dute harekin.
-
Ezkonduta ezin lan egin
Pilar Bastida Irastorza (1924) Arrasate
Bederatzi urtez aritu zen "Unión Cerrajera"n lanean, bulegoan. Gero etxean torlojuak egiten zituen. Umeak hasi eta gero, lan bila hasi eta ezin izan zuen lanik egin ezkonduta zegoenez legeak debekatzen zuelako. Enpresa titulazioa atera zuen bere akademia jartzeko.
-
Zine akaberan, eskua jasota
Felix Ajuria Belar (1924) Arrasate
Zine akaberan, Franco agertzen zen pantailan eta ereserkia entzuten zen. Ikusleek tente jarri eta eskuineko besoa altxatu behar zuten. Mutil batek besaulkiko heldulekua teloira bota zuen behin.
-
Francoren argazkiari txikitoa bota
Felix Ajuria Belar (1924) Arrasate
Santa Agedako festetan Francoren argazki bati txikito bat zion mutil batek. Kartzelan sartu zuten mutila. Kartzelatik ihes egin zuen, eta nondik nora ibili zen azaltzen du.
-
ETAkideak CAFen lapurretan
Felix Eskisabel Zurutuza (1929) Ataun
Behin CAFen ETAkoak lapurreta egitera sartu ziren, eta ihes egin zuten nominen diruarekin; baina guardia zibila haien atzetik jarri zen berehala. Guardia zibilek "altoa" ematean, "Apala" ataundarrak pistola atera eta guardia zibil bat hil zuen; ondoren, ihes egin zuen.
-
Urzelai ETAkideak ospitaletik ihes egin zuenekoa
Felix Eskisabel Zurutuza (1929) Ataun
Behin, Donostiako ospitalean operatu zuten Felix, lanean istripua izan baitzuen. ETAko Urzelai presoa ere han zen garai hartan, eta bi guardia zibil zeuden hura zaintzen. Halako batean, Urzelaik ospitaletik alde egin zuen beste lagun batzuen laguntzaz.
-
Uniforme militarraren uhalez mandoarentzako hedeak egin
Tiburtzio Izagirre Arratibel () Ataun
Txapel gorriarekin eta korreajeekin desfilatzen zuten mutikoek San Martinen, gerra denboran. "¡Viva Santiago!" esan behar zuten eliza paretik pasatzean. Mutil baten aitak mandoentzako hedeak egiteko erabili zituen semeren uniformeko uhalak.
-
"Vuela avecilla, vuela" kantua
Tiburtzio Izagirre Arratibel () Ataun
Eskolan kantatzen zuten erdarazko kantu bat: "Vuela avecilla, vuela"
-
'Cara al Sol', bertsio zaharra
Tiburtzio Izagirre Arratibel () Ataun
Eskolan kantatzen zuten Cara al Sol kantua. Bertsio zaharra; tartean "carlistas aurrera!" entzun daiteke.
-
"España es mi patria, mi madre adorada..." kantua
Tiburtzio Izagirre Arratibel () Ataun
Eskolan erakusten zieten beste kantu bat: "España es mi patria, mi madre adorada...". "Gloria a la patria, gloria sin fin porque alegre sabe morir" amaitzen da. Bigarren aldiz kantatzen du, lehenengoan nahastu egin da eta.
-
"Ya la campana sonora avisa" kantua
Tiburtzio Izagirre Arratibel () Ataun
"Ya la campana sonora avisa" kantua kantatzen du.
-
"Cara al Sol" eta "Bienvenida sea usted" eskolan
Isabel Arana Barandiaran (1928) Jexuxa Barandiaran (1924) Ataun
"Cara al Sol" abestu beharra izaten zuten eskolan, beso altxatuta, egunero. Norbait sartzen bazen, "bienvenida sea usted" abesten zuten. Maistrak atzamarka egiten zien.