Politika eta Franco

  • Santos Irazustabarrena Ermina Soldadu Afrikan

    Santos Irazustabarrena Ermina (1928) Alegia

    Komunio handia egin zuen hamabi urterekin eta hor bukatu zen bere eskola baino gero soldadu zela ikasten jarraitu zuen. Soldadutzan ofizinista eta furriel izan zen, 50-51 urteetan, Saguenen, Afrikan. Ondo ibili zen soldadutzan, kapitainak maitea zuelako. Brigadak ekarritako kartak berak partitzen zituela gogoratzen du. Soldadutzan elkarrekin izandakoak gogoratzen ditu eta euskaldunak estimatuak zituztela pentsatzen du. Soldadutzako kontakizunak azaltzen ditu. Kapitainak bidali zion karta bat oraindik gordetzen du, karta hari esker hiru hilabete gutxiago egin zituelako soldadu bezala.

  • Juan Joxe Agirre Begiristain Argitalpen klandestinoen, sermoien... bilketa

    Juan Joxe Agirre Begiristain (1930) Alegia

    Lazkaoko fraide-etxean liburutegi eta artxiboa sortzeko hasieran izan zituen zailtasunei buruz hitz egiten du. Hasiera batean liburutegia eratzeari ekin zion, eta gero etorri zen artxibategia osatzearen ideia. Argitalpen klandestinoen, sermoien... bilketarekin nola hasi zen. Bilketaren garrantziaz hitz egiten du.

  • Pello Zabala 2 Arantzazuko bilera klandestinoak

    Pello Zabala Bengoetxea (1943) Amezketa

    Jakin sortu zutenek eman zuten meza Pello nobizio zela. Garai hartako euskal giroa nola bizi zuen kontatzen du Pellok pasarte honetan. Txomin Agirre eta Axular irakurri zituen, euskara lantzeko baina ildo espiritualetik.

  • Pello Zabala 2 Villasanteren fitxak zapata kaxetan

    Pello Zabala Bengoetxea (1943) Amezketa

    Axularren hiztegia egiten lagundu zioten Villasanteri. 66.urtean egin zen Euskaltzaindiaren bileran Pellok Juan Bautista Agirreren hiztegia aztertzeko lana egin zuen, Villasantek aginduta.

  • Pello Zabala 2 Jakinen sorreran egindako lanak

    Pello Zabala Bengoetxea (1943) Amezketa

    Oliten pasa zuen denboraldiak Jakin aldizkariko egutegi kontuak eramaten zituen Pellok, bainta Gure Izarrako kontuak ere. Geroago bileretara joaten hasi zen, beste apaiz gazte batzuekin batera.

  • Pello Zabala 2 Intxaustiren adar jotzeak

    Pello Zabala Bengoetxea (1943) Amezketa

    Jakineko bileretan ezagutu zuen Joseba Intxausti. Honek adarra jotzen zien gainontzekoei bileretan, "Peninsulares" zirelakoen zigarro kaxan tabako rubioa baitzuen.

  • Pello Zabala 2 Joxe Azurmendiri buruzkoak

    Pello Zabala Bengoetxea (1943) Amezketa

    Joxe Azurmendi ikasle zela ezagutu zuen Pellok. Gure Izarra aldizkaria handitu nahi izan zuen Azurmendik, eta orrialde mordoa ateratzea lotu zuten. Oso literaturzalea zen hau, eta afizio hau piztu zuen Pellorengan.

  • Agustin Dañobeitia Filmak zela zentsuratzen ziren

    Agustin Dañobeitia Ugarriza (1937) Amorebieta-Etxano

    Filmak apaizak zentsuratzen zituen. Zinemaren funtzionamendua azaltzen du, eta nola zentsuratzen zuten ere bai. Euskarazko filmik ez zen egoten.

  • Basilisa Agirre Maistra euskalduna, baina ezin euskaraz egin

    Basilisa Agirre Uranga (1932) Amorebieta-Etxano

    Montorra auzoko eskolako maistraren alaba bere laguna zen. Maistra zornotzarra eta euskalduna izan arren, ezin izaten zuten euskaraz egin.

  • Teresa Aresti Gerraostean euskara debekatuta

    Teresa Aresti Izagirre (1924) Amorebieta-Etxano

    Gerraostean ezin zen euskaraz berbarik egin. "Hablar en cristiano" esaten zieten. Auzora etortzen ziren poliziek ez zieten ezer esaten euskaraz berba egitearren, barre egiten zieten.

  • Xabier Amuriza Sotana eta guzti manifestazioetan

    Xabier Amuriza Sarrionandia (1941) Amorebieta-Etxano

    Bizkaian "Gogor" izeneko abade taldea sortu zen "gogorkeriaren aurka gogortasuna" lelopean. Manifestazioak egiten zituzten, sotana eta guzti, poliziak ezin zituen ukitu gotzainaren baimen barik eta.

  • Xabier Amuriza Elizako erregistaroak euskaraz

    Xabier Amuriza Sarrionandia (1941) Amorebieta-Etxano

    Abade zenean, erregistro liburuak euskaraz idazten hasi zen eta erdaraz heltzen zitzaizkion gutunak itzuli egiten zituen. Hori dela eta, arazoak eduki zituen artzapezarekin.

  • Xabier Amuriza Elizaren independentzia erregimenaren kontra egiteko

    Xabier Amuriza Sarrionandia (1941) Amorebieta-Etxano

    Erregimena elizan ezin zela sartu aprobetxatuz, abade askok elizako lokalak uzten zizkieten behar zutenei. Abade izateagatik eskura zituzten tresna guztiak erabiltzen zituzten kulturaren alde eta erregimenaren kontra.

  • Xabier Amuriza Elizako atean atxilotu zuten lehenengoz

    Xabier Amuriza Sarrionandia (1941) Amorebieta-Etxano

    Lehenengoz, elizako atean atxilotu zuten Xabier, ezkontza baten ostean. 30 mila pezetako isuna zeukan eta ordaindu ezik, mila pezeta bakoitzeko egun bat pasatu behar zuen kartzelan. Ordezko abade bat bidali zuten kartzelan egon zen artean, baina herriak ez zion mezarik esaten utzi.

  • Xabier Amuriza Hamar urteko kondena

    Xabier Amuriza Sarrionandia (1941) Amorebieta-Etxano

    Agiri bat sinatu zuten bost abadek eta gose greba egin zuten. Hamar urteko kondena jaso zuen Xabierrek eta zazpi urte egin zituen Zamorako kartzelan.

  • Xabier Amuriza Iraultza Frankismoko azken urteetan

    Xabier Amuriza Sarrionandia (1941) Amorebieta-Etxano

    Frankismoaren azkenengo urteetan berpizkunde handia egon zen Euskal Herrian. Gazte belaunaldi berri horrek greba handiak antolatu zituen, boltsa solidarioak... Abadeek asko lagundu zuten ekintza hauetan. Abadeen mugimendua handia izan zen.

  • Xabier Amuriza Aitaren ipuinak kartzelan zegoela

    Xabier Amuriza Sarrionandia (1941) Amorebieta-Etxano

    Gurasoek ez zuten ondo ulertzen gose greba zer zen. Kartzelara bisitan joaten zirenean ere, aitak ipuinak-eta kontatzen zizkion. Erderaz egin behar izaten zuten berba kartzelako bisitetan.

  • Xabier Amuriza Kondena luzedunen isolamendua

    Xabier Amuriza Sarrionandia (1941) Amorebieta-Etxano

    Kodena txikidunak Madrilera bialtzen zituzten eta kondena luzedunak Zamoran utzi, isolatuta. Azkenean gutxi batzuk geratu ziren kartzelan, baina berrogei izatera ere heldu ziren sasoi batean.

  • Esturotarrak Felix Esturo Zamalloa: 1943an kartzelara "Gora Euskadi askatuta!" oihukatzeagatik

    Emilio Esturo Altuna (1937) Kontxi Esturo Altuna (1945) Idoia Esturo Lauzirika (1962) Julen Guttadauro Esturo (1998) Amorebieta-Etxano

  • Zubero anai-arrebak Familiarekiko mendekuak jarraitu egin zuen

    Elena Zubero Ormaetxe () Esther Zubero Ormaetxe () Kepa Zubero Ormaetxe () Amorebieta-Etxano