Politika eta Franco

  • 352 Hiru hilabetez Martuteneko espetxean

    Ander Alberdi Arregi (1933) Zarautz

    1964-1965 inguruan taldeko gehienek Martutenen amaitu zuten, gaizki ulertu baten ondorioz, eta sasoi batean arazoak izan zituzten, berriro zailtasunak baimenak lortzeko, astean behin kuartelera joan behar... Batzuek hiru hilabete, beste batzuk urtebete edo gehiago.

  • 354 Aske utzi zuteneko kontuak

    Juan Ezenarro Barrenetxea (1911) Zarautz

    Gipuzkoako Eusko langileetako nagusia zegoen Madrilen eta hark esaten zien miloi bat preso euskaldun zeudela. Epaiketen ostean, igandero GUardia Zibiletan aurkeztu behar zen eta kanpora ezin zen atera. Bi urte egin zituen horrela. Gero libre utzi zuten.

  • 363 Komandantzia militarra eta Zarautzen egin zen ituna

    Jose Agustin Etxabe Olaskoaga (1924) Zarautz

    Komandantzia militarra. Bertako komandantea nafarra zen: Uharte. Itun bat egin zen Zarautzen 40-41 urte inguruan eta baporeak sirena joz etorri ziren.

  • 364 Herritik irteteko baimen-eskatzea

    Francisco Javier Aranburu Aranguren (1921) Zarautz

    Gerra-ostea. Batailoietan harrapatutako semeak kontzentrazio zelaietara eramaten zituzten lanera. Haiek ikustera joan nahi izanez gero komandantziara joan behar zen baimena eskatzera. Herritik ateratzeko ere baimena eskatu behar izaten zuten.

  • 367 Zarauzko Euskal Jaia betidanik ezagutzen du

    Mertxe Arruti Abendibar (1931) Zarautz

    Francok ez zuen Euskal Jaia kendu. Betidanik ezagutu du irailaren 9ko Euskal Jaia. Denak jantzita joaten ziren, baina ikurrina debekatuta zegoen. Lehenbizikoz Iparraldean ikusi zuen ikurrina.

  • 367 Eskolako obligazioak

    Mertxe Arruti Abendibar (1931) Zarautz

    Eskolako kontuak. Sarrera eta irteeran errezatzea eta Cara al Sol abestea ziren obligazioak.

  • 533 Gutxi abesten zuten, giroa ez zelako egokia

    Juan Zulaika Lizaso (1929) Zarautz

    Gaztetan gutxi abesten zuten, gerraostean debekatuta zegoen eta. Gau-eskoletan aita Ibarbiarekin irakurri zuen lehenbizi euskaraz. Etxean bertsoak abesten zituzten, amak paperetik ikasiak.

  • Ankelo Usobiaga Venancio Amesti apaiza

    Ankelo Usobiaga Larrañaga (1947) Arantza Usobiaga Larrañaga (1935) Zarautz

  • Anttoni Nazabal Don Jexux apaiza, Don Modestoren justu kontrakoa

    Anttoni Nazabal Iztueta (1956) Zaldibia

    Aitak kontatzen zion gaztetan dantza taldean klandestinitatean entsegatzen zutela. Don Modestoren ondoren Don Jexus apaiza joan zen herrira, komunista. Hark ere bere marka utzi zuen. Gazte asko erakarri zituen. Antzerkia egiten zuten, mendira joan...

  • Anttoni Nazabal LKIn sartu zen

    Anttoni Nazabal Iztueta (1956) Zaldibia

    Konfrontazio politiko handiak egon ziren herrian, politika kontuengatik. LKIn sartu zen bera: troskista zen. Kartzelara eraman zuten, Martutenera. Herriko bi abertzale ere sartu zituzten eta haiei laguntzeko fondo bat sortu zuten herrian, baina beraientzat ez. Herrian errebeldia handia egon dela dio.

  • Anttoni Nazabal Bere bila joan zirenean, konplizitatea

    Anttoni Nazabal Iztueta (1956) Zaldibia

    Zergatik atxilotu zuten kontatzen du. Institutuan zebilen eta propaganda aparatuan zegoen. CAFen greba handiak izan ziren garai hartan eta beraiek ere manifestazioa egiten zuten. Txileko kolpea gogoratzen du... Polizia bere bila joan zenean, irakasle batek gezurra esan zien. Amak ere ezkutatu egin zuen vietnamita. Berak orduan ez zekien 1936ko gerran zenbat fusilatu zituzten.

  • Anttoni Nazabal Madrilen epaitua, artean adingabea zelarik

    Anttoni Nazabal Iztueta (1956) Zaldibia

    Sei hilabete egin zituen kartzelan. Adin txikikoa zen artean. Madrilen izan zen epaiketa. Ama bere defentsan atera zen beti. Amaren bizitza kontatzen du pixka bat eta haren izaera.

  • Anttoni Nazabal Madrileko epaiketa II

    Anttoni Nazabal Iztueta (1956) Zaldibia

    Madrileko epaiketa. Bi neska eta bi mutil ziren; kide bat asko torturatu zuten. Beraiek ez zituzten torturatu, baina gaizki tratatu bai. 'Vietnamita' libratu zutela dio, kopiak egiteko makina. Kopiak nola egiten zituzten azaltzen du.

  • 1305 Eskolara sartzean 'Cara al Sol'

    Juan Azkue Irastorza (1928) Zestoa

    Eskolako maisuak izendatzen ditu. Erdaraz hitz egiten zuten eskolan. Eskolara sartzean Cara al Sol abestu behar izaten zuten. Oriamendiko martxa, karlismoaren ereserkia, ere abesten zuten: "Por Dios, por la patria y el Rey..."

  • Tere Eizagirre Euskal erbesteratuei laguntzen Jaénen

    Tere Eizagirre Irure (1944) Zestoa

    Jaéngo eskolako zuzendaria apaiz nahiko irekia eta aurrerakoia zen. Behin azterketa batean Espainiako politikari buruz galdetu zion eta Terek zuriz entregatu zuen. Frankismo garaia zen. Bertan lanean gelditzea ere proposatu zioten baina ez zuen onartu; Euskal Herrira bueltatzeko gogoa zeukan. 1968an Melitón Manzanasen hilketarekin erbesteratuak egon ziren Euskal Herrian eta batzuk Jaénen egon ziren. Terek eta Astigarragako emakume batek bisitak egiten zizkieten eta kartzelaratuen familiekin egoten ziren.

  • Tere Eizagirre Langile mugimenduaren borrokak

    Tere Eizagirre Irure (1944) Zestoa

    Lan baldintzak borrokatu egin behar izan zituzten. Langileen antolakuntza zaila zen; frankismo garaia zen eta asanbladak debekatuta zeudenez, lehen bilera mendian egin zuten. Norbaitek salatu eta nagusia jakinaren gainean jarri zuen. Krisi garaian kaleratzeak egon zirenean batez ere emakumeak izan ziren kaltetuak. Langile berriek soldata txikiagoa jasotzen zuten eta horren aurka ere borrokatu behar izan zuten.

  • Juan Jose Araolaza Abertzalea izateagatik lanetik kaleratua izan zen aita

    Juan Jose Araolaza Lahidalga (1943) Zizurkil

    Zizurkilen, aita udal-langilea zen. Etxean euskaraz egiten zuten, baina umetan irakurzaletasun handia zuenez, gaztelaniaz ere konpontzen zen. Aita udaletxetik bota zuten EAJ-ari botoa eman eta abertzalea izateagatik.

  • Joxe Urteaga Momentu onak eta txarrak pasatakoa

    Joxe Urteaga Oria (1926) Zumarraga

    Gazte garaian, ondo pasa zuten, baina baita gaizki ere. Urtero Trintxerpera joaten ziren soinua jotzera; eta, hala zebiltzan batean, kalejira-giroan, alde egiteko abisua iritsi zitzaien. Joaten ziren lekuaren arabera, pieza klase bat edo beste jotzen zuten.

  • Jose Inazio Aranberri Kaskarreko ederrak eta "¡Viva España!"k eskolan

    Jose Inazio Aranberri Aldanondo (1939) Zumarraga

    Sei urterekin hasi zen eskolan. Zazpirekin komunio txikia. Kaskarreko ederrak hartzen zituzten eskolan. Cara al Sol kantatzen zuten sartu aurretik, bandera jasota. "¡Viva España!" hots egiten zuen fraide batek.

  • Jose Inazio Aranberri "Hablar en cristiano"

    Jose Inazio Aranberri Aldanondo (1939) Zumarraga

    Euskaraz egiteagatik ez du zigorrik jaso baina asko insistitzen zieten erdaraz egiteko: "Hablar en cristiano!". Baserritarrak eta kaletarrak sarri ibiltzen ziren demandan, harrika eta.