Politika eta Franco

• ETAko kidea zelako zurrumurrua

  Jose Mari Iriondo Unanue (1938) Azpeitia

  Gipuzkoako Gobernari Zibilarekin arazoak izan zituen, talde armatu batean sarturik omen zegoelako.

• Pello Kirten eta Eusko Gaztedi

  Jose Mari Iriondo Unanue (1938) Azpeitia

  Baserritarren erdarari buruzko komedia egiten zuen Pello Kritenek Union Radio San Sebastian irratiko Eusko Gaztedi saioan. Gerra garaian Getari baserritik aritu behar izan zuten lanean, eta gero Bizkaitik, Mugerretik eta Venezuelatik.

• Radio Euskadi Venezuelan

  Jose Mari Iriondo Unanue (1938) Azpeitia

  Euskaraz baino, batez ere erdaraz egiten zituzten saioak. Iriondo Radio Paris entzun izanaz gogoratzen da, Francoren kontrakoak entzuten.

• Irratigintza Iparraldean

  Jose Mari Iriondo Unanue (1938) Azpeitia

  Iparraldean kontrola handiagoa zen irratiko frekuentzietan. Iparraldean Radio Paris zegoen, baina beti gaztelaniaz egiten zuten bertan.

• La Voz de Guipuzcoa

  Jose Mari Iriondo Unanue (1938) Azpeitia

  La Voz de Guipuzcoa "mugimenduko emisora" zen, eta baserritarrei eskainitako irratsaioa bertan egiten hasi ziren. Astero-astero euskarazko saioak egiten zituzten. Basarri bertsolaria joaten zen beti, eta bi-hiru bertsorekin amaitzen zuen beti saioa.

• Bileretatik Ez Dok Amairura

  Jose Mari Iriondo Unanue (1938) Azpeitia

  Donostiako Iturriotz tabernako sotoan bildu ziren lehenengoz Iriondo eta gainotzeko euskaltzale eta artistak.

• "Frente de Juventudes"-eko kide izan behar

  Txomin Sarriegi Olaran (1928) Beasain

  "Frente de Juventudes"-en inguruko azalpenak ematen ditu. Kirol ekintza desberdinak antolatzen zituzten.

• Arlo askotan zegoen zentsura

  Txomin Sarriegi Olaran (1928) Beasain

  Politika gaien inguruan ere zentsura handia zegoen. Elizak indar handia zuen garai hartan. Kultur ekintza desberdinen antolaketa euren esku zegoen.

• "Maestros sietemesinos"

  Aitor Garmendia Goitia (1934) Beasain

  Rufino Movellan kanpotarra zen izatez. Irakasle aparta zen baina jarrera politikoagatik debekatu zioten eskolak ematea. Alderantziz, Erregimenaren aldeko zirenek, zazpi hilabetetan lor zezaketen irakasle titulua. "Maestros sietemesinos" esaten zitzaien hauei.

• Francoren garaiko politika Bergaran

  Antonio Irazola Altuna (1924) Bergara

  1966 inguruan sartu zen Antonio politikan. Hauteskundeak egin ziren Bergaran eta orduko gorabeherak azaltzen ditu. Lehenengo 6 urteetan bizi izandako egoera politikoa.

• Diktadura garaiko giro politikoa Bergaran

  Antonio Irazola Altuna (1924) Bergara

  Frankismo garaiko giro politikoa Bergaran. Udalean zeuden ordezkariak, frankismoaren aldekoak edo kontrakoak ziren; ez zegoen partidu politikorik. "Terzioak" (kulturala, familiarra eta sindikala).

• Lapurreta baten lekuko, 1971. urtean

  Inazio Madinabeitia Irizar (1922) Bergara

  ETAk lapurreta egin zen 1971. urtean banku batean, eta bera hantxe zegoen, Narbaizako dirua eramatera joanda. Deklaratzera joan behar izan zuen gero, Donostiara.

• Franco Bergarara joan zenekoa

  Inazio Madinabeitia Irizar (1922) Bergara

  Franco Bergarara joan zenekoa. San Pedroko parrokiako kristoa ikusten egon zen. 50eko hamarkadan izango zen. Soldadu zegoenean, Francoren aurrean desfilatu zuen birritan.

• Gerra garaiko giroa, nazionalak sartu ostean

  Elisabet Agirrezabal Arrese (1919) Bergara

  Ez da desfileekin eta kanpai jotzeekin akordatzen, baina bai besoa altxarazten zietela. Bazeuden "margaritak", baina gutxi ziren. Denak etxe barruan egoten ziren, San Antonion. Oñatin egin zituzten desfile asko. Bandera espainola jarri behar zen balkoian, baina beraiek ez zuten jarri.

• Literaturaren erabateko etena gerrarengatik

  Juan Martin Elexpuru Arregi (1950) Bergara

  Gerrak etena ekarri zuen literaturan. Argitaratu zen apurra, atzerrian argitaratu zen gehienik.

• Erabateko zentsuraren ostean, antzerki-taldeak han-hemenka

  Juan Martin Elexpuru Arregi (1950) Bergara

  Gerra ostean, zentsura erabatekoa izan zen 1940tik 1950era, antzerkia debekatuta zegoen. Handik urte batzuetara, herri askotan sortu ziren antzerki taldeak. Lan asko apurtzaileak izan ziren. Seminarioan zegoela, antzerki batean parte hartu zuen, gazteleraz.

• 60. hamarkadan eztanda kultural eta politikoa

  Juan Martin Elexpuru Arregi (1950) Bergara

  Hamabost-hamasei urte zituenean jakin zuen euskal literatura bazela, baita Euskadi bazela ere. Seminarioan ikusi zituen euskarazko liburuak. Urte gutxian eztanda modukoa gertatu zen: ETAren lehen mugimenduak, Iparraldetik ekarritako liburuak, seminarioetatik jendea irteten hasi zen...

• Joseba Sarrionandia atxilotu zutenekoa

  Juan Martin Elexpuru Arregi (1950) Bergara

  Joseba Sarrionandiak UNEDen lan egiten zuen. Zapatu batean ez zen etorri. Juan Martin koordinatzailea zen orduan. Pare bat egunera jakin zuten atxilotu egin zutela, bahiketa batean parte hartzearren. Kartzelara joaten ziren bisitan. Obraren bat argitaratu zuten, kartzelatik.

• Eklosio politikoa eta eklosio euskaltzalea

  Juan Martin Elexpuru Arregi (1950) Bergara

  1977tik 1982ra bitartean, gauza asko sortu zen euskaraz. 1967tik aurrera, alderdi politiko guztiak sortu ziren, ETAren heriotzak, atxiloketak... Franco hil eta ondorenean, bigarren leherketa sortu zen.

• Frankismo garaian Gobernu Zibilak debekatutako bertsolariak

  Jose Luis Gorrotxategi Zangitu (1945) Bergara

  Frankismoan Gobernu Zibilak debekatuta izan zituen bertsolariak: Azpillaga, Lopategi eta Xalbador. Ihes eginda Iparraldera pasatzen ziren ETAkideak etxean hartzeko prest agertu zelako debekatu zuten Xalbador. Azpillaga eta Lopategi, berriz, politika kontuetan sartzen zirelako. Askotan saioa antolatu zutenek ordaintzen zuten haiei jarritako isuna. `Lazkao Txiki´k 1500 pezetako isuna ordaindu behar izan zuen txikikeria bategatik. Lizaso eta Agirre atxilotu zituztenekoa.