Borroka

  • Juan Joxe imaz Mujika Gerran egindako lagun bizkaitarrak

    Juan Joxe Imaz Mujika (1919) Hernialde

    Gerran, ez ziren haserretzen, ez eta protestarik egiten ere. Gehienak gipuzkoarrak eta bizkaitarrak ziren. Elkarrekin ongi konpontzen ziren. Bizkaitar batek erdaraz hitz egiten zion berak ikas zezan. Muxikako laguna aipatzen du.

  • Juan Joxe imaz Mujika Euskararen inguruko eztabaidak gerra garaian

    Juan Joxe Imaz Mujika (1919) Hernialde

    Tolosakoa euskararik hoberena zela esaten zutenez, eztabaidak sortzen zirenean, tolosar bati galdetzen zioten; askotan, Juan Joxek konpontzen zituen eztabaida haiek. Berak esandakoarekin konforme gelditzen omen ziren.

  • Juan Joxe imaz Mujika Extremadura eta Andaluzian gerra garaian

    Juan Joxe Imaz Mujika (1919) Hernialde

    Extremadura eta Andaluzia osoan ibili zen gerra amaiera iritsi bitartean. Gerra bukatu zenean, Jaenen zegoen. Hango herri batean, Ubedan, ezer ez erosteko eskatu zien nagusiak, arriskutsua zelako.

  • Juan Joxe imaz Mujika Ubedan gerra garaian

    Juan Joxe Imaz Mujika (1919) Hernialde

    Gerra garaian, Ubedan (Jaen, Andaluzia), bertakoek kantatzen zien abestia gogoratzen du.

  • Juan Joxe imaz Mujika Zazpi urte soldadu

    Juan Joxe Imaz Mujika (1919) Hernialde

    Gerra garaian, Ubedan (Jaen, Andaluzia), gaua frontoi batean pasa zuten, hotz izugarriarekin. Handik beste herri batzuetara joan ziren eta argi ibiltzeko eskatu zieten. Gero Malagara joan ziren, eta sei hilabetez Alhaurin de la Torren egon ziren, ezer egin gabe; Sevillan, beste bi urte eta erdi. Denera zazpi urte pasa zituen gerran.

  • Juan Joxe imaz Mujika Ezjakintasuna gerra garaian

    Juan Joxe Imaz Mujika (1919) Hernialde

    Gerra garaian, Lleida inguruko herriak ezagutu zituen. Gauza handirik pentsatu gabe pasa zuten gerra, ezer jakin gabe. Bizkaitarrak argiagoak zirela pentsatzen du, Bizkaian gerra ikusita joan zirelako.

  • Juan Joxe imaz Mujika Denbora luzea etxetik kanpo

    Juan Joxe Imaz Mujika (1919) Hernialde

    Espainiako Gerra Zibilaren ostean, II. Mundu Gerrara deitu zituztenena, Castillo del Inglés deiturikoan egon zirenean, astean behin etortzen ziren etxera. Gerra denboran, lau urte behintzat egin zituen etxera itzuli gabe.

  • Juan Joxe imaz Mujika Zazpi urte soldadu

    Juan Joxe Imaz Mujika (1919) Hernialde

    Gerrako kontuak etxean askotan kontatzen zituzten, baina etxekoak ez ziren politika kontuetan sartzen. Zazpi urtez egon zen gerran, eta denbora luzea egin zitzaion.

  • Juan Joxe imaz Mujika Euskaldunek izen ona zuten armadan

    Juan Joxe Imaz Mujika (1919) Hernialde

    Ofizialekin oso ongi konpontzen zen. Enkarguak egiten ibiltzen zen; eta, bereziki, ofizialen tabakoarekin zigarroak egiten. Kargu baten laguntzaile izan zen denbora luzez. Euskaldun asko ibiltzen omen ziren horrelako lanetan. Euskaldunek fama ona omen zuten.

  • Antonia Arginzoniz Leketion, Francoren tropak sartzean, larri

    Antonia Kortazar Agiriano (1918) Elorrio

    Gerra gogorra dela dio, ez erromeria eta ez ezer. Lekeition Francoren tropak sartzean izandako estutasunak kontatzen ditu. Bizkargi mendian soldadu asko hil eta zauritu zen, eta berak haiek ikustean tristezia sentitzen zuen.

  • Santos Tolosa Bonbardaketak Durangon gerra garaian

    Santos Tolosa Uria (1920) Gaintza

    Durangoko jesuitetan zegoela, gerra hasi zen eta bertan egon beharra tokatu zitzaion. Asko gogoratzen ditu egun haietako bonbardaketak. Egun haietako oroitzapenak azaltzen ditu. Hirugarren egunean, Mallabiko Trabakua baserrira eraman zituzten, eta han zazpi hilabete egin zituen.

  • Claudio Egidazu Morteroak botatzen

    Claudio Egidazu Gongeta (1925) Elorrio

    Bi anaia gudari joan ziren. Behin morteroa bota zuten Kanpazartik eta Angiozarko elizan sartu. Erantzuna gogorragoa izan zen.

  • Angel Gallastegi Gerra denborako kontuak

    Angel Gallastegi Egidazu (1932) Elorrio

    Frontea hurbil zuten, eta soldaduen sartu-irtena izaten zen etxean. Gurasoak Bilbo aldera joan ziren ihesi artaldea, behiak eta idiak hartuta. Bera etxean geratu zen senide batzuekin. Behi bat utzi zieten. Besaidetik behera sartzen ikusi zituen "nazionalak", bandera eta guzti.

  • Isidro Valenciaga Altzoan zeukan moja bonbak hil

    Isidro Valenciaga Gacetabeitia (1930) Elorrio

    Umezurtza zenez, mojekin bizi zen Elorrioko ospitalean. Bonbardaketak hasten zirenean, baso batera joaten ziren. Moja batek (Sor Estefanía) altzoan zuen Isidro, eta bonba batek hil zuen hura; berari ez zitzaion ezer gertatu. Ez du mojen oroitzapen onik. Gero, tunelean babesten ziren.

  • Isidro Valenciaga Kaletik Miñotara bonben ihesi

    Isidro Valenciaga Gacetabeitia (1930) Elorrio

    Kalean arriskuan zeudela eta, baserrira itzuli ziren. Gorrien antiaereoak zeuden etxe ostean. Ez zuten abioirik azertatzen. "Abuelo" deitzen zioten abioia eta Francoren aldekoak.

  • Dominga Irazola Bonbardaketaren erdian

    Dominga Irazola Arietaleanizbeaskoa (1919) Elorrio

    Behin, bonbardaketaren erdian egon zen Elorrioko kalean, tabakoa erostera joanda. Eliza ondoko babeslekuan ezkutatu zen, lehenik, eta kanpandorrean gero.

  • Herminio Urizar Durangoko bonbardaketa

    Herminio Urizar Zuñaga (1927) Elorrio

    Durangon, aurrez ere egon ziren bonbardaketak, baina gogorrena nola gertatu zen kontatzen digu. Ama zauritu zuten eta umeak Matienara aldatu ziren.

  • Herminio Urizar Mendatako baserri batera

    Herminio Urizar Zuñaga (1927) Elorrio

    Gernikako bonbardaketa gertatu zenean, Mendatako Sarrabenta baserrian zegoen familiarekin. Intxortako atzera-egitea ere ikusi ahal izan zuten. Etxeko sukaldean eduki zituzten handik ihesi zetozen elorriar soldaduak.

  • Herminio Urizar Gernikako bonbardaketa

    Herminio Urizar Zuñaga (1927) Elorrio

    Gernika hurbil egon arren, ez zuten ikusi bonbardaketa. Abioien zarata entzun eta suaren argitasuna ikusi, bai.

  • Pedro Eriz "Nazionalak" Elorrion

    Pedro Eriz Arbulu (1925) Elorrio

    Elorrion arriskuan zeudela eta, Berriozabaletara joan ziren. "Nazionalak" sartu zirenean, Legerion geratu ziren lehenengo egunean. Mola jenerala ikusi zuten. Besaidetik sartu ziren.