Borroka

  • Pedro Arrillaga Garate Toledotik Murtziara gerra amaitzear zegoela

    Pedro Arrillaga Garate (1918) Elgoibar

    Toledotik Murtziara joan ziren. Sukaldari egon zen bertan, harik eta Bilbora bidali zuten arte. Etxera etorri zen 20 eguneko baimenarekin.

  • Felisa Gabilondo Agirregomezkorta Anaia bat gerran hil zitzaion

    Josefa Gabilondo Agirregomezkorta (1920) Elgoibar

    Josefa eta ahizpa etxetik beste baserri batera eraman zituzten, gorriengandik ezkutatzeko. Anaia bi soldadu eraman zituzten gerrara, eta euretako bat han hil zen, Teruelen.

  • Felisa Gabilondo Agirregomezkorta Bonba eta bala galduak

    Josefa Gabilondo Agirregomezkorta (1920) Elgoibar

    Kalamua mendiko aterpetxera garraiatzen zituzten militarren gauzak. Arriskutsua omen zen, baina ez zuten inor zauritu. Elgetatik Arratera botatzen zituzten bonba galdu batzuk jausi ziren Idotorbe (San Pedro) auzoan. Normala omen zen balak lurrean sartzen entzutea, soroan lanean zihardutela.

  • 1107 Aita ferratzailea eta amak soldaduekin izandako gaizkiulertua

    Maria Rosario Mujika Imaz (1934) Ordizia

    Amak gerrako kontuak kontatzen zizkion. Maria Rosarioren aita Afrikan egon zen soldadu eta han mairu asko egin zituen lagun. Aita ferratzailea zen eta etxe aurrean lantegia zuen. Gerra garaian, soldaduek hara eramaten zituzten zaldiak ferratzera. Fermin anaia jaioberria zen, eta amak haren zapiak garbitu ondoren eseki egiten zituen; parapetoan zeuden soldaduek hori ikustean, seinaleak egiten ari zitzaizkiela uste zuten eta tiroka hasten ziren.

  • Josefina Ulazia Etxeberria Sabaian ezkutatuta bonben beldurrez

    Josefina Ulazia Etxeberria (1930) Elgoibar

    Gerra denboran kanoikadak jausten ziren etxe inguruan eta sabaian ezkutatzen ziren ziur zeudelakoan. Auzoan eta kalean zaurituren bat edo beste izan zen, baina uste du ez zela inor hil.

  • Juana Txurruka Osoro Tiroak, hegazkinak eta bonbak

    Juana Txurruka Osoro (1928) Elgoibar

    Gerra denborako oroitzapenak. Tiroak, hegazkinak eta bonbak gogoratzen ditu. Arrate aldetik kanoikadak iristen ziren bailarara. Hegazkinak entzuten zituztenean, kortan sartzen ziren babes bila. Hegazkin bati "gari-jotallia" esaten zioten, ateratzen zuen zaratagatik.

  • 695 Bonbardaketak eta balazoak

    Bittor Arrieta Etxaniz (1926) Jose Antonio Arrieta Etxaniz (1924) Jose Zuatzubizkar Goenaga (1922) Elgoibar

    Abiazioak jaurtitako bonbek eragindako txikizioak. Jendea etxetik irten ezinda, bonba bat Jose Antonio eta Bittorren etxearen kontra-kontra bota omen zuten...

  • 695 Kanoi- eta tiro-hotsak

    Bittor Arrieta Etxaniz (1926) Jose Antonio Arrieta Etxaniz (1924) Jose Zuatzubizkar Goenaga (1922) Elgoibar

    Gerra denboran, Joseren aitak eta osabak Donostian egiten zuten lan, eta Jose eta etxekoak kanoikadak entzutean Markina bideko etxe batean babesten ziren. Gogoan dituzte kanoi- eta tiro-hotsak. Tiroei "pakun"ak esaten zieten.

  • 695 Gerra denboran Elgoibarren ibilitako kapitaina

    Bittor Arrieta Etxaniz (1926) Jose Antonio Arrieta Etxaniz (1924) Jose Zuatzubizkar Goenaga (1922) Elgoibar

    Soldadutzan eduki zuen kapitain bat Elgoibar inguruan ibili zen gerra denboran. Inguruko mendi eta parajeen izenak aipatu omen zizkion Bittorri. Elgoibarren lau kanoi egon ziren mendigain batean. Eibarren kanoi bat omen zegoen, baina handia.

  • 695 Nazionalak Azkoitia aldetik sartu

    Bittor Arrieta Etxaniz (1926) Jose Antonio Arrieta Etxaniz (1924) Jose Zuatzubizkar Goenaga (1922) Elgoibar

    Nazionalak Azkoitia aldetik sartu ziren Elgoibarren, Azkaratetik behera. Soldaduak kalean gora, desfilean, sartu ziren herrian. Soldadu asko ziren, "dena erreketeak".

  • 695 Eibar ketan, lehengusuaren bila

    Bittor Arrieta Etxaniz (1926) Elgoibar

    Lehengusu bat frontean ibili zen. Bittor mutil koskorra zela izebarekin Eibarrera joan zen lehengusuaren arrasto bila. Eibar kea dariola omen zegoen.

  • Miren Vallejo Arriaga Nobiotako kontuak

    Miren Vallejo Arriaga (1923) Elgoibar

    Mirenen senarra Ebroko frontean egon zen, tirorik bota gabe, bere esanetan. 23 urterekin ezkondu zen Miren, 15 urte zituela maitasuna agertu zion mutilarekin. Nobio moduan hasi zirenean, besotik heltzeko ere beldurrez egoten ziren. Zinean zeudela, elkarren eskuak hartzen ausartzen ziren. Gai hauetan beldur gutxiagoko gazteak ere ba omen ziren.

  • Miren Vallejo Arriaga Ogi higuingarri hura ezin ahaztu

    Miren Vallejo Arriaga (1923) Elgoibar

    Goserik ez zuten pasa, baina ematen zieten ogi higuingarri hura ezin du ahaztu Mirenek. Gogoan du Gernikako bonbardaketa egunean abioiak nola pasatzen ziren. Oso baxu pasatu ziren, karga handiarekin zihoazelako.

  • Miren Vallejo Arriaga Gernika gorriek erre zutela sinetsarazi zuten

    Miren Vallejo Arriaga (1923) Elgoibar

    Jende askok Gernika gorriek erre zutela sinetsi zuen. Mirenen aitak egia esan zuelako ia hil egin zuten.

  • JOSE GURRUTXAGA Aitarekin frontera

    Jose Gurrutxaga Ondartza (1921) Elgoibar

    Gerra heltzear zegoela, aitarekin lehenengo Markinara eta gero Lekeitiora joan zen. Aita sozialista zen, eta Batallón Prieton apuntatu zen. Armagilea zenez, egunero joaten zen frontera armak konpontzera. Josek sarri laguntzen zion.

  • Juana Txurruka Osoro Soldaduak bailaran eta Arrate aldeko kanoikadak

    Juana Txurruka Osoro (1928) Elgoibar

    Gerra hasi zenean, eskolak eten egin ziren. Soldadu frankistak egon ziren Sallobenteko auzo-eskolan. Baserri gainaldean kanoia egon zen, Arratera begira. Arrate aldetik botatzen zituzten kanoikadak Sallobente aldera erortzen ziren.

  • Juana Txurruka Osoro Anaia Asturiasko frontea galdu

    Juana Txurruka Osoro (1928) Elgoibar

    Juanak anaia bat galdu zuen gerran, Asturiasko frontean. Joxe Txurruka Zabaleta zuen izena. Berandu izan zuten anaiaren heriotzaren berri, eta ez zuten haren gorpurik berreskuratu.

  • Sabin Osoro Unzueta Kanoikada etxera eta osabaren lima lantegia

    Sabin Osoro Unzueta (1922) Elgoibar

    Gerra denboran, kanoikada batek Sabinen etxeko hormak puskatu zituen. Sabinen osaba Benitok lima lantegia zuen etxe ondoan, eta harri guztiak lantegira erori ziren. Lantegiko bi langileek gerratik ihes egin zutenez, Sabin ibili zen osabari lantegia garbitzen laguntzen. Ondoren, hilabete batzuetan limak egiten ere ibili zen. Lana nola egiten zuten azaltzen du.

  • Sabin Osoro Unzueta Osaba Hendaiara ihesi

    Sabin Osoro Unzueta (1922) Elgoibar

    Gerra hasi zenean, amaren aldeko osaba batek Hendaiara egin zuen ihes. Ohartu gabe muga zeharkatu zuen, eta Guardia Zibilak harrapatu eta gerrara joan egin behar izan zuen. Ebroko batailoian parte hartu omen zuen osaba horrek.

  • Sabin Osoro Unzueta Ama Durangoko bonbardaketan hil

    Sabin Osoro Unzueta (1922) Elgoibar

    Gerra denborako kontuak. 1937ko otsailaren 11n herriko emakume talde bat "beste alderdira" bidali zuten zigor edo mendeku moduan. Emakume horien artean zegoen Sabinen ama. Frontea trenbidetik pasatu, eta Elgoibartik Eibarrera bidali zituzten. Sabinen amak Durangon senideak zituen, eta hara joan zen. 1937ko martxoaren 31n Durango bonbardatu zuten. Egun hartan, Sabinen ama elizan zegoen meza entzuten, eta bertan hil zen.