Borroka

  • Daniela, Lourdes eta Anastasio Durangon hondakinak garbitzen

    Anastasio Urizar Belakortu (1923) Mañaria

    Gerra garaian, azken behiarekin Izurtzatik Durangora joan ziren. Nazionalek Durango hartu eta handik hilabetera hartu zuten Mañaria. Durangon, gerrako hondakinak garbitzen egon zen Anastasio, hondakinok gurdian garraiatzen. Nazionalek Mañaria hartu zutenean, etxera itzuli ziren.

  • Isabel Etxanobe Gerran, amamaren etxera

    Isabel Etxanobe Oteiza (1926) Mañaria

    Gerra Zibilean frontea hurbil izan zuten. Balak etxe barruraino sartzen ziren. Baserria utzi eta herri aldera joan ziren amamaren etxera; Urkuletako auzoa hustu egin ei zen. Bitartean, soldaduak-edo egon ziren beraienean, eta tximinia erre zieten.

  • Petra Goiti Gerraren ondorioak: ezkutatu beharra, ondasunak galtzea...

    Petra Goiti Goiti (1929) Mañaria

    Kobagorri kobazuloan ezkutatzen ziren gerratean, egun osoa pasatzen zuten bertan. Herria milizianoz bete zen eta baserrietatik ibili ziren eskean.

  • Jose Luis Bizkarra Gerran koban ezkutatuta

    Jose Luis Bizkarra Etxebarria (1930) Mañaria

    Gerra Zibilean, hilabetez izan zuten frontea etxe ondoan. Hasieran gura beste jateko zuten. Zallobentako koban ezkutatzen ziren beste hainbat herritar bezala. Bere aitak behiekin batera egin zuen alde eta amagaz geratu ziren. Kobetan egunez egon ostean, gauez etxera bueltatzen ziren.

  • Jose Luis Bizkarra Frontea Mañaria eta inguruetan

    Jose Luis Bizkarra Etxebarria (1930) Mañaria

    Etxe aurreko haitzetan egon zen frontea Gerra Zibilean. Handik Dima aldera egin zuten ihes. Durangon eta Legution ("Billerle") ere eraso bortitzak egon ziren.

  • Maria Albizu Irizar Gerrako kontuak; errazionamendua

    Maria Albizu Irizar (1908) Leaburu

    Leaburutik batzuk erreketeekin joan ziren. Bertan ez ziren borrokak izan. Abioiak pasatzen ziren. Gerra bukatu zenean, errazionamendua jarri zuten. Olioa eta irina Aresotik ekarri behar izaten zituzten. Artoa herrira entregatu behar izaten zen.

  • Garbriel Nogues Martikorena Bilbon bakarrik egotetik, anaiekin batailoian egotera

    Gabriel Nogues Martikorena (1920) Lasarte-Oria

    Gerra garaian, Bilbon geratu behar izan zuenean, trintxerak egiten hasi zen lanean, janariaren trukean. Hala zebilela, anaiekin egin zuen topo eta sukaldari eraman zuten beraien batailoira. Frontearen bi aldeetan, zer alderditako gizonak zeuden azaltzen du. Santanderren preso hartu zituzten; baina Gabriel adin txikikoa zenez, etxera bidali zuten.

  • Garbriel Nogues Martikorena 'La Quinta del Biberón'

    Gabriel Nogues Martikorena (1920) Lasarte-Oria

    18 urte bete zituenean, soldadutzarako deitu zituzten: La Quinta del Biberón ziren beraiek. Ebroko bataila oso gogorra izan zen; haren ondorioz, Gabriel errekete sartu zuten. Mendian ibiltzen zirenean, hotzaren aurka egiteko nola moldatzen ziren kontatzen du. Zorri asko zegoen han, eta arrunta zen sarna izatea.

  • Garbriel Nogues Martikorena Euskaldun gazteak eta cacerestar txikiak

    Gabriel Nogues Martikorena (1920) Lasarte-Oria

    Erreketeen batailoian egotera behartu zituztenean, euskaldun gazteak eta cacerestar txikiak bildu zituzten. Batailoikoen artean ez zuten politikari buruz hitz egiten, han ez zegoen desobedientziarik, bestela hil egiten zituzten eta.

  • Garbriel Nogues Martikorena Espainiako armadaren lurrak okupatzen

    Gabriel Nogues Martikorena (1920) Lasarte-Oria

    Erreketeen batailoian zeudela, ez zitzaien tokatu inongo borrokatan parte hartzea. Ordurako, Espainiako armadak gorriek baino askoz indar handiagoa zeukan. Gabrielen batailoiaren eginkizuna aurretik borrokan irabazitako lurrak okupatzea zen. Preso eramaten zituzten gorriekiko pena sentitzen zuten beraiek, baina isilik egon behar izaten zuten.

  • Garbriel Nogues Martikorena Soldadu 18-24 urte izan zituen bitartean

    Gabriel Nogues Martikorena (1920) Lasarte-Oria

    Anaia preso hartu zuten kontzentrazio-esparruan. Gabrielek urte eta erdi eman zuen frontean erreketeekin. Gerra bukatu zenean, ordea, soldadutzara deitu zuten berriro. 18-24 urte izan zituen bitartean, soldadu egon zen Gabriel.

  • Garbriel Nogues Martikorena Gerra amaiera eta soldadutzaren hasiera

    Gabriel Nogues Martikorena (1920) Lasarte-Oria

    Ebroko frontea bukatu zenean, Katalunia aldera eraman zuten Gabrielen batailoia; hura bukatu zenean, Toledoko frontera eraman zituzten. Han bukatu zen gerra, baina beste lau urte eraman zituzten soldadutzara, erreserban egoteko.

  • Garbriel Nogues Martikorena Biziraupena helburu

    Gabriel Nogues Martikorena (1920) Lasarte-Oria

    Trintxeran zeudela, bizirik irautea zuten helburu. Katalunian, Manresara sartu zirenean, hotz izugarria egiten zuen, baina pasa egin zuten.

  • valentina yeregi Abadiñotik Bilbora; sirenak eta bonbak

    Valentina Yeregi Inza (1915) Lasarte-Oria

    Abadiñotik Bilbora joan ziren. Jende asko zegoen batera, eta handik beste etxe batera eraman zituzten. Bitartean, senarra ospitalean. Bonbardaketak. Sirenak jotzen zuenean, etxe azpira korrika.

  • Patxi Bolano Gerra hasiera, Irunen

    Patxi Bolaño Olea (1927) Irun

    Gerra nola hasi zen, uztailean. Pikoketa abuztuan hartu zuten erreketeek, eta egun hartan eman zioten sua beraien etxeari gorriek. Ortiz de Zarate hil zuten. San Martzialen hiru eguneko tiroketa izan zen. Minako ur-jauzitik ikusi zuten dena. Mandoak nola amildu ziren. Maindire zuriarekin joan zen aita.

  • Patxi Bolano Bonbak eta tiroketak, Irunen

    Patxi Bolaño Olea (1927) Irun

    Bonba-hotsak gogoan ditu oraindik. Cascadan bizi zirenean, etxea tirokatu zuten erreketeek. Gizonak minara sartzen ziren. Ardiak hiltzen zituzten, jateko. Ogirik ez zuten. Irun erre zutenekoa.

  • Gumer Irastortza Anaiak anaien kontra, gerran

    Gumer Irastortza Amiano (1931) Irun

    Gerra eta gerra ondorena. Gerra hasi zenean, bost urte zituen. Frontea etxean zuten. Bizilagunak gazteak ziren, eta gerrara eraman zituzten. Gero, nazionalek beste anaiak eraman zituzten. Elkarren kontra borrokan.

  • Jose Luis Ardanza Gerra hasiera

    Jose Luis Ardanza Errasti (1929) Juan Ardanza Errasti (1927) Elorrio

    1936ko urriaren 4an, frankistak oso hurbil heldu ziren, etxetik ikusten zuten haien bandera. Gero, milizianoak igo, aurre egin, atzera bidali eta frontea sei hilabetez geldi egon zen.

  • Jose Luis Ardanza Mutikoak gerra-lekuraino

    Jose Luis Ardanza Errasti (1929) Juan Ardanza Errasti (1927) Elorrio

    Aldapen ez zegoen arriskurik, hegazkinena bakarrik. Harizpe batetik ikusten zituzten bonbardaketak. Berriora antiaereoak ikustera. Intxortara, soldaduen artera.

  • Jose Luis Ardanza Gerrako hegazkinak

    Jose Luis Ardanza Errasti (1929) Juan Ardanza Errasti (1927) Elorrio

    Errepublikanoen aldeko abioi bat ibiltzen zen poliki-poliki, baina Francoren aldekoak ikustean ihes egiten zuen. Gernika bonbardatzera zihoazen hegazkinak.