Borroka

  • Pilar Askorbebeitia Aurreneko bonbardaketa

    Pilar Askorbebeitia Urigoitia (1932) Miren Gallastegi Ajuriagerra (1932) Otxandio

    Pilarren aitita etxean geratu zen ganaduekin, eta txekor batzuk saldu zizkien nazionalei. Mirenen aititari, ordea, inguruko komun guztiak garbiarazi zizkioten. Aurreneko bonbardaketan, herrian zeuden Pilar eta Miren. Herritar batzuk iturrira edo errekara ur bila joanda harrapatu zituen bonbardaketa hark.

  • Pilar Askorbebeitia Gerran hildakoak

    Pilar Askorbebeitia Urigoitia (1932) Miren Gallastegi Ajuriagerra (1932) Otxandio

    Bonbardaketa egunean, jendeak aireplanoak ikusi zituenean, paperak botatzera zetozela pentsatu zuen. Maria Vicinay-ri seme bat hil zioten. Etxerik gehienetan galdu zituzten bi edo hiru lagun.

  • 876 Erreketeak erreketeei tiroka

    Rufino Arbelaitz Sarasola (1924) Oiartzun

    Olaldekoek uste zuten Karrikatik jaitsiko zirela erreketeak. Berez, Goikoetxera joan ziren ihesi, baina tropak Biraitara iritsi zirenean, Ergoien aldera hartu zuten eta Goikoetxetik sartu ziren. Beraiengandik ihesi hasi eta beraiengana joan ia. Arraskularretik Goikoetxera erreketeak erreketeei tiroka ibili ziren, deskuidatuta. Errepublikanoak nor ziren ez zekiten; gorriak esaten zieten denei.

  • 75 Dragoiaren ipuina; gerra garaian ere Batailoi baten izena

    Eustakia Agiriano Zuazua (1924) Aramaio

    Dragoiaren ipuina. Arrasatera dragoi bat joaten omen zen, eta aldiko pertsona bat jaten zuela esaten zen. Gerra garaian, Arrasateko milizianoek sortu zuten batailoiak "Batallón de Dragones" izena zuen.

  • Juanito Gallastegi Martxoaren 31ko bonbardaketa

    Juanito Gallastegi Duñabeitia (1933) Durango

  • 383 Gerra Zibileko frontea 7 hilabetean baserri ondoan

    Euxebi Gisasola Aldazabal (1922) Eibar

    Gerra Zibila hasi zenean Euxebik 14 urte zituen. Gerra zibila nola bizi izan zuten baserrian. Milizianoak Gorostiagatik Usartzara eta handik Akondiara. Reketeak beste aldeko tontorrean. Frontea bertan egon zen 7 hilabetean.

  • 383 Gerrako frontea; familiaren bizimodua erabat aldatuta

    Euxebi Gisasola Aldazabal (1922) Eibar

    Ama, Arrateko Muritzaberri baserrikoa. Gerra zibila zelan bizi izan zuten baserrian. Taloa nola egiten zuten. Hegazkin asko pasatzen ziren eta hasieran beldur pixka bat. Hegazkin bati "Abuelo" esaten zioten egiten zuen zaratarengatik; bonbak jaurtitzen zituen.

  • 383 Gerran parte hartzen zuten bi aldeekin hartu-emana

    Euxebi Gisasola Aldazabal (1922) Eibar

    Milizianoek behiak, oiloak, ardiak... eraman zizkieten. Euren behi bat Gernikan azaldu omen zen eta bueltan ekarri ahal izan zuten. Milizianoek alde egin ostean, reketeak etorri ziren. Aita eta Gorostiagako gizona bidea erakusteko eraman zituzten. Gogoan du garai hartan izeba bat ziza bila joan eta ziza pila bat ekarri zuela. Gerra sasoia beldurrez eta leihoetan koltxoiak jarrita pasa zuten.

  • 931 Bonbatatik babesteko Sesteroaneko sotora

    Irene Yeregi Salegi (1924) Zumaia

    Sesteroaneko dendaren azpian, soto bat zegoen; eta, sirena jotzen zutenean, denak hara joaten ziren, bonbatatik babesteko. Moilan bota zituzten bonba batzuk. Karabineroen etxola tiroz beteta egon zen. Hala ere, ez zen hainbesterako izan.

  • Gerra garaiko bizipenak; eraso gogorrak Intxortan

    Clarita Larrañaga Zabaleta (1924) Tomas Laskurain Zabaleta (1922) Antzuola

    Gerra garaian, familia osoa ihesi. Egoera politikoa zelakoa zen. Francoren tropak. Fronteak aurrera egin eta Elgetan gelditu zen 7 hilabetean, neguan. Intxorta mendia. Hegazkin alemanak. Bergaran Francoren artilleria. Eraso gogorrak Intxortan.

  • 340 Gerra zibilean nazionalak Elgetara sartu zirenekoa

    Ramon Zabala Arruabarrena (1929) Elgeta

    Gerra garaian, zazpi urte zituen, baina ondo gogoratzen du. Etxe ondoan hiru bonba jausi ziren. Elgetan frontea zegoen: Bergaran nazionalak eta Intxortan milizianoak. Baserritarrak milizianoei laguntzen aritu ziren, gurdiekin materiala garraiatuz. Beraien baserriko ganadua Zaldibarrera eraman zuten gerratean.

  • 1084 Milizianoak Intxortan eta reketeak Partaittin

    Bernarda Arizmendiarrieta Ojanguren (1925) Elgeta

    Frontea non egon zen. Milizianoak Intxortan zeuden; eta erreketeak, Bergara aldetik sartu zirenez, Partaitti aldean egon ziren, Asentzio inguruan. Bertatik bertara zeuden eta elkarri "demasak" esaten omen zizkieten. Tiro asko izaten ziren. Aitak ganaduarentzako jatekoa gauez egiten zuen; baina, hala ere, bala sartu zitzaion eskuan.

  • 1420 Gazetatik gerra denboran ikusitakoak

    Luis Izagirre Belategi (1924) Elorrio

    Elorriora Besaidetik sartu ziren, beraiek etxetik ikusten zituzten. Bere bi anaia Elgetan egon ziren. Intxorta ostean ere egon ziren. Gazetatik ikusten zuten guztia kontatzen du zehaztasunez.

  • Ixabel Belar Bueltan, etxea hutsik

    Ixabel Belar Olabarria (1914) Bergara

    Etxea hutsik topatu zuten bueltan. Koltxoirik ere ez zegoen. Kristalak apurtuta eta zuloak paretan. Senarra izango zuena Teruelen ibili zen soldadu, luzaroan; sukaldari ibili zen.

  • Felisa Arietaleanizbeaskoa Zazpi hilabetez, frontea hurbil

    Felisa Arietaleanizbeaskoa Altzerreka (1927) Frantziska Arietaleanizbeaskoa Altzerreka (1929) Elorrio

    Intxorta aldean egonkortu zen gerrako frontea; eta zazpi hilabete egon zen, irailetik apirilera. Azkenean, Memaria-Besaide aldetik sartu ziren "nazionalak". Tiroak eta kanoikadak etengabe.

  • Maria Igarza Gerra hasierako mugimenduak; kanoikadak

    Maria Igarza Zubiate (1924) Elorrio

    Soldaduen mugimendua sumatzen zen alde guztietan. Bergaratik botatako kanoikadak etengabe heltzen ziren Elorriora. Behin, etxean sartu zitzaien bat.

  • 1420 Balak euren ingurura 1936ko urriaren 4an

    Luis Izagirre Belategi (1924) Elorrio

    Gogoan du 1936ko urriaren 4an tiroteoa izan zela Intxorta aldean, eta balak sartzen zirela eurak (mutikoak) Gazetan jolasean zebiltzan inguruan. "Nazionalak" ia Intxortaraino heldu ziren, nonbait, baina gero atzera egin behar izan zuten. Soldadu-talde bat igaro zen beren aurretik, tartean emakume bat.

  • Miren Agurtzane Irigoras Martxoaren 31ko bonbardaketa eta ebakuazioa

    Miren Agurtzane Irigoras Gaintza () Durango

    Martxoaren 31ko bonbardaketa eta ebakuazioa

  • julio arbulu gallastegi Bataiatzeko, trintxerek su-etena egin zuten

    Julio Arbulu Gallastegi (1936) Bergara

    Gerra hasi eta gutxira jaio zen, Uberako auzoan, bi fronteen artean. Intxortan gorriak zeuden eta beste aldean, nazionalak. Bataiatzeko, gudariek abisua bota zuten, trintxerek su-eten bat egiteko. Julio jaio zenean, aita kartzelan zegoen Donostian.

  • Ramon_Ansorregi Berrosasi baserrian soldaduak

    Ramon Ansorregi Juaristi (1940) Mutriku

    Berrosasi baserrian soldaduak egon ziren gerra garaian. Handik Lete baserrira joan ziren. Ama esnea saltzera joaten zen Ondarroara.