Borroka

  • Eusebio Salegi Legionarioen eta soldaduen jantziak ezberdinak ziren

    Eusebio Salegi Osa (1928) Mutriku

    Legionarioen eta soldaduen jantziak ezberdinak ziren. Hasierako soldaduen etorrerarekin ez du emakumerik gogoratzen, baina gerora bai.

  • Eusebio Salegi Soldaduekin harreman ona

    Eusebio Salegi Osa (1928) Mutriku

    Baserrian egon ziren soldaduak, dena pagadian egiten zuten. Ez zuten inoiz animaliarik edo janaririk eraman. Ura bakarrik eskatzen zuten. Baserri barrutik tiroka egon ziren lau soldadu horiekin harreman ona egin zuten.

  • Eusebio Salegi Bazkaltzen zeudela, tiroak sartu ziren leihotik

    Eusebio Salegi Osa (1928) Mutriku

    Behin bazkaltzen zeudela tiroak hasi ziren eta aitak, leihotik urruntzeko esan zien. Gutxira, balak sartu ziren leihotik eta paretan zuloa egon zen denbora luzez. Beste leiho batzuetatik ere sartzen ziren. Frontea bertan egon zen egunetan egunero zeuden tiroak baserri albotik eta gainetik.

  • Eusebio Salegi Gauez artoa biltzen

    Eusebio Salegi Osa (1928) Mutriku

    Frontea baserrian egon zen bitartean ez zuten lurrik lantzen iluntzen zen arte. Arto-sasoia izan zen. Egunean zehar soldaduek zaintzek zizkieten soroak.

  • Eusebio Salegi Kanoi txikiak zaldiekin garraiatzen zituzten

    Eusebio Salegi Osa (1928) Mutriku

    Soldaduek kanoi txiki batzuk izaten zituzten eta zaldiekin garraiatzen zituzten. Itziarretik botatzen ziren tiroak oso argi entzuten ziren Larangatik.

  • Eusebio Salegi Balak eta bala-zorroak pagadian

    Eusebio Salegi Osa (1928) Mutriku

    Kanoiak botatzen zituztenean entzuten zen soinua egiten du Eusebiok. Bonben parterik ez zen agertzen baserri inguruan baina balak eta zorroak, bai.

  • Manuel Goenaga Lekeitiotik kanoiak botatzen zituzten

    Manuel Goenaga Osa (1923) Mutriku

    Udaberria heldu arte baserrian egoten zen Manuel. Handik fronteak ikusten zituen. Lekeitiotik kanoikadak botatzen zituzten.

  • Manuel Goenaga Kanoikadak Alkoleatik

    Manuel Goenaga Osa (1923) Mutriku

    Behin baserri inguruan lehengusuekin zegoela bonbak bota zituzten eta aitona bat hil zuten. Denbora batez ez zen bertara itzuli. Komentu inguruan eta Atxukaben ere bota zituzten bost kilo inguruko bonbak. Alkoleatik botatzen ziren kanoikadak.

  • Manuel Goenaga Kortan babestuta

    Manuel Goenaga Osa (1923) Mutriku

    Kanoikadak botatzen zituztenean, Etxeberri baserrian oiloak astoratuta ibiltzen zirela gogoratzen du. Baserrian zeudenean, kortara jaisten ziren babestera.

  • Manuel Goenaga Hegazkinak pasatzen Gernikako bonbardaketan

    Manuel Goenaga Osa (1923) Mutriku

    Gernikako bonbardaketa gertatu zenean, hegazkin asko ikusi zituzten pasatzen eta hurrengo egunean jakin zuten gertatutakoa.

  • Manuel Goenaga Saturraranen milizianoen instrukzioak

    Manuel Goenaga Osa (1923) Mutriku

    Saturraranen, soldaduak egon ziren gerra hasi aurretik. Armak nola erabili ikasten zuten bertan. Gerra ostean, kartzela bihurtu zuten.

  • Manuel Goenaga Deba eta Mutriku arteko zubia apurtu zutenekoa

    Manuel Goenaga Osa (1923) Mutriku

    Deba eta Mutriku arteko zubia apurtu zuten egunaz hitz egiten du. Ez zuten lortu zubia guztiz suntsitzea. Lekeitiotik botatzen zituzten kanoikadak oso indartsuak izaten ziren.

  • Manuel Goenaga Izebaren upategian babesten

    Manuel Goenaga Osa (1923) Mutriku

    Nazionalak Mutrikun sartu zirenean, izebaren etxean zegoen upategian gorde ziren. Moilan bizitza lasaiagoa zen baina orokorrean ez zen istilurik egoten.

  • Isidro Mandiola Frontea inguruan zegoenekoa

    Isidro Mandiola Solozabal (1924) Markina-Xemein

    Milizianoek euren baserria inguratu egin zuten. Etxean eibartarrak hartu behar izan zituzten. Apirilaren 25 inguruan bonbardaketa itzelak entzuten zituzten euren etxetik. Intxortako frontea apurtu nahian zebiltzan orduan eta milizianoek alde egin behar izan zuten munizio guztia bertan utzita. Gero, hainbat mutikok istripuak eduki zituzten milizianoek utzitako munizioarekin.

  • Rosario Mendibe Gerra zelan hasi zen eta Martxoaren 31ko bonbardaketa

    Rosario Mendibe Atxurra (1928) Durango

  • Jose Antonio Olea Martxoaren 31ko bonbardaketa

    Jose Antonio Olea Garaita (1930) Durango

  • Isidro Ugarte Durangoko bonbardaketa III

    Isidro Ugarte Ortuoste (1924) Durango

    Soldadu talde handi bat fusilak lepoan hartuta ikusi zituela gogoratzen du, eta kanposantu ondoko etxe batean zegoen gizon bat hil zutela. Kanoi alemaniarrak, "Ocho con ocho" deiturikoak, Matienako (Abadiño) Gerediagako ermitaren kontra egon ziren; Mugarra aldera erasotzen zuten.

  • Nati Bilbao Eskolan zegoen bonbardaketa izan zenean

    Nati Bilbao Onaindia (1929) Durango

    Txokolatea eta ogia hartuta joaten zen eskolara, Orozketara, egun guztirako. Eskolan hasi eta zortzi egunera, gerra etorri zen. Eskolatik ikusi zuten bonbardaketa, mahai eta aulkien dardara artean. Bere eskolakide batek infartuaren antzeko zerbait jasan zuen; eta, sustoaren ondorioz, hil egin zen.

  • Nati Bilbao Bonbardaketa egunean, ahizpa esnea banatzen

    Nati Bilbao Onaindia (1929) Durango

    Ostegun arratsaldea eta asteburu osoa jai izaten zuten eskolan. Oporrak, berriz, oraingo antzera. Dotrina Durangoko jesuitetan ikasi zuen. Bonbardaketa egunean, Natiren ahizpa esnea banatzen zegoen kalean. Onik irten zen, baina Andra Mariako elizan jende asko hil zen. Bertan lotuta zeuden esnedunen astoak ere hil egin ziren.

  • Juanito Gallastegi Lehen oroimena, bonbardaketa

    Juanito Gallastegi Duñabeitia (1933) Durango

    Umetako lehen oroimena: Durangon bonbardaketa izan zen egun bat. Astoen gorpu erdibituak gogoan ditu; eta beraiek "Achicorias Momoitio" lantegiko zakuen ostean gordeta egon ziren, abioiak bonbak jaurtitzen zituzten bitartean.