Borroka
-
Soldadutza luzea
Elias Atutxa Orobiobasterra (1920) Amorebieta-Etxano
Soldadutza Iruñean hasi zuen. Handik Castellóra; eta, geroago, Teruelera eraman zuten. Fronteko bigarren lerroan egon zen beti, tirorik bota gabe. Bilbon ere egon zen bi urtez, afaldu eta lo etxean egiten zuen.
-
Lizarran soldadu; bizipen gogorrak
Elias Euba Irakulis (1920) Amorebieta-Etxano
Hemezortzi urterekin Lizarrara eraman zuten soldadu. Hango bizipen gogorrak kontatzen ditu.
-
Francoren gerrako azken partea
Elias Euba Irakulis (1920) Amorebieta-Etxano
Lizarratik Lleidara joan zen frentera. Zorriek janda egon ziren. Bartzelonan entzun zuen Francoren gerrako azken partea. Orduan pentsatu zuten etxera joango zirela baina han zaindari lanetan jardun behar izan zuten.
-
Iheslariak harrapatzen
Elias Euba Irakulis (1920) Amorebieta-Etxano
Seu d'Urgellen (Katalunia) ihes egiten zuten presoak harrapatzen aritu behar izan zuen, negu betean. Gabon gauean Andorran dantzan ibili zirenekoa kontatzen du.
-
Bonbardaketak herrian
Mari Tere Areitioaurtena Bikandi (1930) Amorebieta-Etxano
Bonbardaketak egin zituztenekoa kontatzen du. Kazak (gerrako hegazkinak) launaka etortzen zirela gogoan du. Soroan baserritarra eta abereak hil zituztenekoa kontatzen du.
-
Bonbardatu egin zituztenekoa
Mari Tere Areitioaurtena Bikandi (1930) Amorebieta-Etxano
Frontetik gertu zeudenez, leihoak josi egin zituzten. Hurrengo egunean alde egitear zirela, kazak gerturatu ziren eta ezkutatu egin ziren denak. Ametrailatu egin zituzten baina ez zituzten zauritu.
-
Anaien kontra jarduteko beldurrez
Mari Tere Areitioaurtena Bikandi (1930) Elias Euba Irakulis (1920) Amorebieta-Etxano
Bere anai fraideak jakinean egoten ziren etxe inguruan zer gertatzen ari zen. Ez zuten soldadu joan nahi izan, beren anaien kontra jardun beharko zuten beldurrez.
-
Hildakoak kamioira botatzen
Mari Tere Areitioaurtena Bikandi (1930) Elias Euba Irakulis (1920) Amorebieta-Etxano
Lezaman bondartatu egin zituzten. Hildakoak kamioira botatzen aritu behar izan zuen. Garaiko bizilagunak, ama-semeak eta moja, hil ziren.
-
Abioien erasoak Austoan
Anastasio Zamalloa Zubero (1928) Amorebieta-Etxano
Gerraostean, behin lehengusinaren etxera zihoala, abioiak metrailatzen hasi ziren eta zanga batean ezkutatu ziren. Etxeko hormak ere balaz zulotu zituzten.
-
Bonbardaketak aireplanoak etxe gainetik
Jesus Zearreta Etxabe (1926) Amorebieta-Etxano
Eskolara joateko astirik ere ez zuten. Eskolara hasi orduko gerra eta inguruetako bonbardaketak hasi ziren. Aireplanoak etxe ondotik pasatzen ziren. Auzoko batzuk Durangoko bonbardaketan desagertu ziren. Etxanon ez zuten bonbarik bota.
-
Kanoikadaka etxea apurtu
Jesus Zearreta Etxabe (1926) Amorebieta-Etxano
Gerra Zibilean, etxea behartuta utzi behar izan zuten. Etxeak hiru kanoikada izan zituen, Etxanon apurtu zuten etxe bakarra izan zen.
-
Abioiak ikusi eta ezkutatu
Markos Gerediaga Bilbao (1925) Amorebieta-Etxano
Gerran abioiak agertu eta Gernika bonbardatu zutela du gogoan. Zer edo zer ikusi eta tunel batean zelan ezkutatzen ziren amaren ondoan.
-
Durangoko eta Gernikako bonbardaketak hurrean sentitu
Agustin Legorburu Uriarte (1928) Amorebieta-Etxano
Durangoko bonbardaketa hurretik bizi izan zuen; San Migel auzoko gizon bat behiekin zegoela hil zuten. Gernikakoa izan zenean, dotrinara zihoan, eta zaratak bertatik entzun zituen.
-
Fronteko gutunak
Agustin Legorburu Uriarte (1928) Amorebieta-Etxano
Gerran, neba-arrebak non zeuden ere ez zuten jakin. Noizean behin karta batzuk heltzen ziren frontetik. Bere gurasoek ez zekiten irakurtzen, aitak sinatzen baino ez; hori dela-eta, beste norbaitek irakurri eta idatzi behar izaten zituen gutunak.
-
Zornotzan frontea non egon zen
Domingo Euba Sagastigordia (1924) Amorebieta-Etxano
Frontea non egon zen azaltzen du.
-
Gerran faxistekin bat egin behar
Daniel Legorburu Uriarte (1914) Amorebieta-Etxano
Soldadutza egitera Lizarrara joan zen, errepublikako soldadu bezala. Baina gerra hasi zenean, faxisten aldera joan behar izan zen. Gorrien aldeko asko ere hartu eta Francoren aldekoengana eroan zituzten.
-
Gerrako lagun batzuk Zornotzan
Daniel Legorburu Uriarte (1914) Amorebieta-Etxano
Gerran Francoren aldeko tropekin borrokatu behar izan zuen. Beraien konpainiako batzuk Zornotzako txalet batean egon ziren egun batzuetan.
-
Soldadutzan sukar paludikoak jota
Daniel Legorburu Uriarte (1914) Amorebieta-Etxano
Gerran Segoviako La Granja de San Ildefonson egon zen. Sukar paludikoak jota egon zen. Orduan bizitakoak kontatzen ditu.
-
Gerran hiltzeko beldurrez
Daniel Legorburu Uriarte (1914) Amorebieta-Etxano
Gerran Segoviako La Granja de San Ildefonson gaixorik egon zen eta gero handik beste leku batera joan zen. Han txarto pasatu zuten, hiltzeko beldurra ere izan zuten.
-
Arratoi piloa gerran
Daniel Legorburu Uriarte (1914) Amorebieta-Etxano
Gerran zikinkeria asko zegoen. arratoi asko zeuden eta behin arratoi batek ia belarrian egin zion haginka. Patata-zakuak ere osorik jaten zituzten arratoiek.