Borroka

  • Fabian Iparragirre Frontera joateko izena eman zuen

    Fabian Iparragirre Manzisidor (1917) Pasaia

    Gerran, Fabian Bilbora iritsi zenean, senideekin elkartu zen berriro eta frontera joateko izena eman zuen. San Andres batailoian egotea tokatu zitzaion. Handik Amaiur batailoira joatea erabaki zuten lagun batek eta berak.

  • Fabian Iparragirre Frontean, italiarrek harrapatu zituzten arte

    Fabian Iparragirre Manzisidor (1917) Pasaia

    Amaiur batailoian ibili zen gerran; nondik nora ibili ziren azaltzen du: Bizkaian, Santanderren, Santoñan, Laredon... Azkenean, errenditu egin ziren eta italiarren esku geratu ziren.

  • Fabian Iparragirre Fronteko bizimodua

    Fabian Iparragirre Manzisidor (1917) Pasaia

    Gudari ibili zen bitartean, non ibili zen azaltzen du. "Eusko gudariak" abesten zuten garai hartan. Frontean jateko eta lo egiteko nola moldatzen ziren azaltzen du.

  • Fabian Iparragirre Francoren lagunen garrantzia

    Fabian Iparragirre Manzisidor (1917) Pasaia

    Gerra ostean, Frankismoa etorri zen. Alemaniak eta Italiak lagundu izan ez baliote, Francok ez zukeen gerra irabaziko. Alemaniarrak kriminalak izan ziren.

  • Emilio Olasagasti Sei urte soldadu

    Emilio Olasagasti Lizaso (1920) Pasaia

    Soldadutzan sei urte eman zituen. Gerran, nondik nora ibili zen eta zer komeria bizi zituen azaltzen du. Lizentziatu ostean, etxera itzuli zen; baina berriro mobilizatu zituzten handik gutxira.

  • Gregori Goitia Hondarrezko zakuz egindako babeslekuak

    Gregori Goitia Izurieta (1919) Lekeitio

    Gerran beharretik lurpera joaten ziren ezkutatzera. Hondarrez beteta zakuak jartzen zituzten babesteko. Gernika erre zutela jakin zutenean, Lekeitiora etorriko zirela pentsatu zuten.

  • Gregori Goitia Kamioikada gazte frontera

    Gregori Goitia Izurieta (1919) Lekeitio

    Eskolapean zeudela mutil gaztez betetako kamioia ikusi zuten. Mutil horiek frontera zeramatzan kamioiak. Oso egoera gogorra zela dio Gregorik. Talan ere bazegoen babesleku bat.

  • Mertxe Pagoaga Gerratik babesteko moduak

    Mertxe Pagoaga Etxaburu (1929) Lekeitio

    Gerran 7 urte zituen. Amorotoko Abitaga baserrian igaro zuen gerra sasoia, handik ikusi zuten Gernikako bonbardaketa. Lekeition Kalbarioko kobazulora joaten ziren. Babeslekuak zakuekin egiten ziren. Bere edadeko ume bat hil zutela gogoratzen du.

  • Jose Eiguren Gerrako ezkutalekuak

    Jose Eiguren Mendiguren (1927) Lekeitio

    Gerran, kanpaiak jotzerakoan, frontoian eta karabineroen etxean ezkutatzen ziren batzuk. Frontoian hondarrezko zakuak jartzen zituzten babesteko. Gipuzkoar asko egon ziren Lekeition, Mikel Laboa tartean.

  • 1571 Gerra hasiera Lekeition

    Jesusa Akarregi Aboitiz (1920) Lekeitio

    Gerra Zibila hasi zenean, Jesusak 16 urte zituen. Hasieran ez zuten askorik igarri, baina gerora, bonbardaketetan, ezkutatu egin behar izaten ziren. Hildako lekeitiar batzuk aipatzen ditu. Lekeition bota zuten lehenengo bonba talaian izan zen. Bere amak-eta, lapetan zebiltzala, gerrako obus bat aurkitu zutenekoa kontatzen du.

  • 1571 Asterrikatik zetozen erasoak

    Jesusa Akarregi Aboitiz (1920) Lekeitio

    Asterrikan egon zen frontea. Handik egindako erasoen ondorioz zauritutako eta hildako herritar batzuk aipatzen ditu.

  • inaki-goni Gerrako tiroketak eta babeslekuak

    Iñaki Goñi Galarraga (1929) Errenteria

    Gerran, erreketeak herrian sartu aurretik, aitak ihes egin zuen abertzalea izateagatik zerbait egingo zioten beldurrez. Erreketeen agintariek baserri bat hartu zuten, eta handik errepublikanoen kontrako tiroketak egin zituzten. Iñakiren etxean nola-hala babesten ziren; baina, hala ere, tiro bat sartu zitzaien etxera. Gerra garaian, sotoan egoten ziren babesteko.

  • Maritxu Ibarguren Sotora, kupel artera, sirena hotsarekin bat

    Maritxu Ibarguren Amondarain (1934) Errenteria

    Maritxuren familia ez zen gerra garaian Errenteriatik atera, etxean hiru haur txiki eta anaia Batista 1936an jaio berria baitzen. Fabriketako sirena hotsak eta bonbardaketa abisuak izaten ziren garaiko korrikaldiak eta gora-beherak gogoan ditu. "Batallón de trabajadores" delakokoak On-bide zinemara biltzen ziren lotara, eta gurasoek ez zieten haurrei hara gerturatzen uzten, han izaten zen arkakuso eta zorri pilagatik.

  • martina olasagasti Gerra garaian, nobioa soldadu

    Martina Olasagasti Martikorena (1913) Donostia

    Senarra soldadu, nobioak zirela. Non ibili zen: Bilbo, Bartzelona... Eskutitzak bidean galtzen ziren. Madrileraino iritsi ziren. Hil egin zela zabaldu zen.

  • P Larrea Derioko aireportua eraikitzen, gerra garaian

    Patxi Larrea Olasagasti (1920) Donostia

    Aireportua egiten ibili ziren Derion, Jerardo Bujandarekin eta. Urtebetez Bilbon. Bonbardaketak. Deustuko zubi azpian ezkutatzen ziren.

  • P Larrea Loiola batailoikoekin elkartu zen

    Patxi Larrea Olasagasti (1920) Donostia

    Hiru anaia zituen batailoietan. Loiola batailoikoekin elkartu zen. Balmasedatik Laredorantz erretiratu ziren. Italiarrak sartu zirenean, armak entregatu behar. Gudarien aldizkariak erre zituen. Castrora eraman zituzten. Osaba gaixorik. "Txiribitas" antiguarrak ematen zuen abisua bisitaren bat zegoenean. 18 urte bete gabe zituenez, libre utzi zuten.

  • J Puerta Alemaniarrek itsasoaren kontrola

    Jabier Puerta Galdos (1927) Donostia

    Itsasoan, lehorrean baino hobeto irabazten zen. Zapiarekin antxoa bila. Mojak. Gerra garaian, alemaniarrek zuten itsasoaren kontrola eta frantsesek mugak zituzten. Minak. Gauez Hendaiara joaten ziren. Sardina.

  • Pedro Illarreta Gerran, elkarren kontra aritzea tokatu

    Pedro Mari Illarreta Peñagarikano (1937) Donostia

    Aitak berrogei urte inguru zituen gerra garaian. Militarizatu egin zituzten Pasaian. Osaba bat Francok eraman zuen. Lehengusuak frontean bata bestearen kontra tokatu.

  • 1605 Getariako pasadizoa

    Karmen Iraola Idiakez (1922) Donostia

    Txipiroitara joan ziren osaba-eta, Getarian zeudela. Ontzi batek metraila jaurti zuen, eta gudariek erantzun egin zieten, lehorretik. Uretara salto egin zuten. Getarian gizon bakarra sartu zen, Adarraga. Donostiara bueltatu zirenean, Getarian izandako ontzia ezagutu egin zuen aitak.

  • 1612 Gerra garaian, Bilboraino ihesi eta gero Iparraldera

    Itziar Arzelus Arrieta (1928) Donostia

    Gerra hasi zenean Zarautzera joan ziren, eta handik Lekeitiora, gaztelu handi batera. Gero Bilbon denbora pila bat egin zuten, Gran Via kalean. Bonbardaketak. Bodegan ezkutatzen ziren. Ez zuten goserik pasatu. Aita euskal gobernukoa zen. Bestaldera pasatu ziren; Habana ontzian joan ziren, eta iritsi ziren geltokian lurrean egin zuten lo. Azkaingo etxe batean egon ziren luzaroan, eta handik Donibanera joan ziren, eskolara joateko. Ez zekien ezer frantsesez, baina hamabost egunean ikasi zuen.