Gerraren hasiera

  • Felixa Eizagirre Gerrak tristura ekarri zuen

    Felisa Eizagirre Ibarguren (1914) Zarautz

    Gerra hasi zenean, Zarautzen zegoen umezain. Soldaduak kamioietan pasatzen ikusi zituen. Jende askok alde egin zuen, Bilbora, Nafarroara... Tristura sartu zen. Kartzelaratzeak, emakumeei ile-mozketak...

  • Etxeberria Aldazabal anaiak Karlistak lasai gerra hasitakoan

    Enrike Etxeberria Aldazabal (1936) Fernando Etxeberria Aldazabal (1932) Berriz

    Karlistek ez zuten alde egin herritik. Urtiaga alkate egon zen garaian, ez zieten ezer egin. Alkateak jende asko batu zuen komitean.

  • Placida Azpitarte Gerra hasi zenean, Bilbon neskame

    Placida Azpitarte Egia (1915) Berriz

    Gerra hasi zenean, albistea jaso zuten neba etxera etortzekoa zela, baina ezin izan zuen etorri. Bilbon neskame zegoen eta etxera joan zen.

  • Juliana Mendizabal Francoren tropen etorrera

    Juliana Mendizabal Guenetxea (1923) Berriz

    Gerra hasi zenean, umea zen artean, baina ondo gogoan omen du. Aitak ihes egin zuen. Francoren soldaduak mendi gainean egon ziren. Nafarrak ziren, euskaldunak. Mairuak etorriko zirela eta neska gazteei beldurra sartzen zieten. Egun baten behera etorri eta jatekoa eta edatekoa eman zieten, baina Julianaren ama ez zen fidatzen. Julianaren anaia gazteagoa soldaduengana joanda egon zen trintxeretan eta beraiek ez zekiten umea non zegoen.

  • Juliana Mendizabal Herriko eskolara joaten zen

    Juliana Mendizabal Guenetxea (1923) Berriz

    Ume gehienak komentuko eskolara joaten ziren, baina bera herriko eskolara joaten zen, aita errepublikanoa zelako. Maistrak jo egiten zituen, baina ezin izaten zen etxean ezer esan. Gerra hasi zenean, eskolak itxi egin zituzten.

  • Ignazia Llodio Bengoa Gerra hasiera

    Inazia Llodio Bengoa (1917) Arrasate

    Gerra hasi zenean, neskame zegoen Arrasateko familia baten etxean. Donostia eta Trintxerpe aldetik emakume armatuak, milizianoak, Arrasatera joan zirela gogoratzen du. Arrasaten militarrak zauden, eta Santa Ageda aldean, berriz, "gorriak"; hori dela eta, ezin zuen baserrira joan.

  • Ignazia Llodio Bengoa Tiro eta kanoikadak

    Inazia Llodio Bengoa (1917) Arrasate

    Gerra hasiera. Arrasaten milizianoak zeuden. Gero, herria militarrek hartu zutenean, erreketeak jarri ziren bertan. Murutik tiro eta kanoikadan izan ziren. Neskame zegoen etxea tiroz jo zuten. Beldurrez egoten omen ziren beti.

  • Ignazia Llodio Bengoa Zerrajera kooperatibara erosketak egitear

    Inazia Llodio Bengoa (1917) Arrasate

    Gerra hasieran, dendak zabaltzen zituzten. Parrokia ondoan zegoen Zerrajera kooperatiban egiten zituen erosketak. Ignaziaren nagusiak bertan egiten zuen lan. Gerrak aurrera egin zuen moduan, jatekoa falta izan zen.

  • Miren Arriaga Gerra zibilak ez zien, zorionez, ezbehar handiegirik eragin

    Miren Begoña Arriaga Leniz (1921) Eibar

    Udako oporrak pasatzera, Ispasterko baserrira bidean zegoen gerrari buruzko lehen aipamenak entzun zituztenean. Hamabost urte zituen orduan eta ondo gogoratzen du egun hura. Ispaster eta Ereñon egon zen Miren gerrak iraun zuen bitartean. Gerra garaian, G.A.C. lantegian egon zen aita hura bonbardatu zutenera bitartean; handik, Sestaora bidali zuten, armak prestatzen jarduten zuten lantegi batera. Zorionez, ez zitzaien ezer txarrik gertatu.

  • Secundino Loidi "Pampo" 1936ko altxamendu militarraren eguna

    Secundino Loidi Erquizia (1919) Eibar

    1932an Armeria Eskolan hasi eta 1936ko uztailan bukatu zituen han ikasketak. Uztailaren 18an ikasleen afaria egin zuten eta hantxe izan zuten altxamendu militarraren berri.

  • Martina Iturrioz Gerra sasoian etxeetan sartzen ziren; jendea herritik ihesi

    Martina Iturrioz Lazkano (1933) Lasarte-Oria

    Gerra sasoian Lasarten bizi ziren, kalean. Jendea etxeetara sartzen zela eta, beldurrez, Etxetxo baserrira joan ziren. Jende askok alde egin zuen herritik. Bere adineko batzuk, garai hartan ume zirenak, Errusiara edo kanpoko beste herrialde batzuetara bidali zituzten. Etxe guztietako ateak irekitzen zituzten, baina justu eurena eta maistrarena ez zituzten ireki.

  • Gerraren hasiera, erbestea eta Bilbora itzulera

    Tere Rotaetxe Chalbaud (1919) Bilbo

    Umetan bi urte gaixorik egin zituen. Gerra zibilaren hasierak Ingalaterran harrapatu zuen eskolan eta ezin etxera itzuli. Ingalaterratik Frantziara joan zen eta han bat egin zuen gurasoekin. 1942an itzuli ziren Bilbora eta oso une gogorra izan zen. Aita 1948an itzuli zen, aurretik Venezuelan egon zen eta.

  • micaela sasiain ormazabal Gerra hasi zen eguna

    Micaela Sasiain Ormazabal (1929) Lasarte-Oria

    Gogoan du Micaelak gerra hasi zen egunean bertan gurasoak eta anai-arrebak arropa sagardo upeletan gordetzen hasi zirela, Errusiara eramango zituztelako zurrumurrua zabaldu baitzen. Jendeak ihes egin zuen, eta janari dendetako poduktuak hartzen zituzten askok, hutsik gelditu baitziren dendak.

  • Maria Concepcion Beraetxe Gerrako lehen eguna

    Maria Concepcion Beraetxe Aranburu (1925) Lasarte-Oria

    Maritxuk gogoan du nola aitaren lagun batzuk etxera etorri eta militarrak zetoztela kontatu zuten. Ihes egiteko esan zieten, baina amak etxean gelditzea erabaki zuen, haurdun baitzegoen bera. Jende mordoak egin zuen Bilbo aldera ihes gau hartan bertan.

  • Migel Iturrate Gernikako bonbardaketaren bezperako bizipenak

    Migel Iturrate Arriortua (1923) Dima

    Gernikako bonbardaketaren bezperako bizipenak. Gernikara sartzerakoan sirena entzun zuten eta bandera atera zuten. 30 aireplano inguru pasa ziren eta paperak bota zituzten, Gernika bonbardatuko zutela esanez. Bonbardaketa egunean gordelekuan egon ziren.

  • Paula Gerraren hasierako hitzak

    Paula Iturralde Ormaetxea (1926) Anoeta

    Paulak sei urte zituen gerra denboran. Gogoan du Melillan gerran ibilitako gizon batek gerraren hasieran esan zituen hitzak.

  • Gregori Gerra hasiera; gero, gosea

    Gregori Agirrezabala Iturbe () Anoeta

    Gregorik sei urte eta erdi zituen gerra hasi zenean. Orduko oroitzapenak. Zer esaten zen gerra hasieran. Gosea; ogia falta.

  • Gregori Gerra garaiko bizipenak

    Gregori Agirrezabala Iturbe () Paula Iturralde Ormaetxea (1926) Anoeta

    Gregoriren anaia nagusia istripuz hil zen eta ahizpa zaharrena moja joan zen. Umeak bakarrik geratu ziren etxean eta, beraz, gerra garaian, frontera joateko moduko inor ez zuten etxean. Hala ere, aita, badaezpada, ezkutuan egon zen. Frontean hil edo zauritu ziren ezagunak aipatzen dituzte. Hauteskundeak.

  • Adrian Amantegi Otxandioko bonbardaketaz

    Adrian Amantegi Arteaga (1928) Emili Magunazelaia Bizkarra () Mañaria

  • Felix Arruti Jendea etxean gordeta

    Felix Arruti Bikandi (1932) Iurreta