Gerraren hasiera
-
Tropak sartu zirenekoa; eskolako kanta frankistak
Elisa Kalzada Ugalde (1929) Busturia
Gerra Zibila hasi zenean, gudariek esan zien etxetik alde egiteko. Gaua etxetik kanpo pasatu ostean, etxean zeudela etorri ziren tropak. Auzoko batzuk ondo etorria ere eman zien haiei. Eskolan haiei gorazarre egiteko kanta guztiak ikasi zituzten.
-
Gerra hasi zenean, Mungiara alde egin behar
Karmen Riesgo Oñederra (1924) Koro Riesgo Oñederra (1919) Deba
Reiner lantegia erre zenean, Koro neskame egon zen Debako etxe batean. Gerora, gerra hasi zen. Eurak amarekin zeuden etxean, baina soldadu batzuek esan zieten alde egin behar zutela eta halaxe egin zuten. Anaia etorri zitzaien bila eta Mungiara eraman zituen. Gerra garaian jende asko etorri zen Donostia ingurutik Debara, gero Debatik Bizkaia aldera ihes egiteko.
-
Gernikako bonbardaketaren bezperako bizipenak
Migel Iturrate Arriortua (1923) Dima
Gernikako bonbardaketaren bezperako bizipenak. Gernikara sartzerakoan sirena entzun zuten eta bandera atera zuten. 30 aireplano inguru pasa ziren eta paperak bota zituzten, Gernika bonbardatuko zutela esanez. Bonbardaketa egunean gordelekuan egon ziren.
-
Antiguatarra, erdigunean jaio arren
Jose Luis Alvarez Enparantza (1929) Donostia
Aita Kubara joan zen anaiarengana, eta San Martin kalean jaio zen bera, amonaren etxean. Han bizi izan zen. Gerra etorri zenerako, baina, Antiguan zegoen. Orduko oroitzapenak.
-
Baina gerra etorri zen
Amale Arzelus Arrieta (1924) Donostia
Gerra hasi zenean 12 urte zituen. Batzokiko lagunei deitu zien aitak, familiari abisua emateko, Donostiatik joateko. Zarautz, Deba, Lekeitio... Bilbon egon ziren aitarekin; Madrilen egona zen, Jaurlaritzarekin.
-
Gerra nola hasi zen
Karmen Iraola Idiakez (1922) Donostia
Beti izan da errepublikanoa, errebelde samarra, baina gurasoak ez ziren ezertan sartzen. Gerra nola hasi zen. Aita Gaztelupeko kidea zen, eta etxerakoan komentatu zuen CNTn mugimendua zegoela. Hurrengo egunean, tiro-hotsak.
-
Gerran ezin itsasoratu eta Getariara autoz
Begoña Agote Martiarena (1923) Miren Arantzazu Agote Martiarena (1927) Donostia
Gerrak oso gutxi iraun zuen Donostian. Almirante Cervera ontzia itsasoan guardia egiten ibiltzen zen eta beraiek Frantziara joatekoak ziren. Goizeko lauretan jaiki ziren itsasontzia hartzeko, baina ezin izan ziren itsasora atera eta etxera bueltatu ziren. Azkenean, tropak sartu ziren egun berean hiru familietako haurrak Getariara joan ziren autoz. Astebetez egon ziren bertan. Han, helduek paparrean Espainiako bandera eraman behar zuten kalera irteterakoan.
-
Gerra hasiera Herrera inguruan
Patxi Mendizabal Yarzabal (1927) Donostia
Espainiako Gerra Zibilean, nafarrak Oiartzun aldetik, Altzibartik, hasi ziren tiroka. Hiru hilabetean bertan egon zen frontea. Herrerako jende askok alde gin zuen beraien jatorritako tokietara, batez ere Goierri aldera.
-
Gerran Altzagara ihesi
Joxe Pablo Aranzadi Urretabizkaia (1932) Donostia
Gerra hasi zenean, Loiolako baserri guztiak hartu zituzten eta handik bidali zituzten. Auzokoek zaldi-gurdietan eraman zituzten etxeko gauza gutxi batzuek eta beraiek ere horrelako gurdi batean joan ziren. Astigarragako dolare batean egin zuten lo auzoko guztiek, hurrengo egunean Altzagara joan ziren etxekoak. Joxe eta aita denbora askoan egon ziren bertan, ama lehenago bueltatu baitzen.
-
Donostiari su eman behar ziotela eta jendea ihesi
Juanita Bidaurre Iraola (1928) Donostia
Donostiari sua eman behar ziotela esan zutenean, auzoko askok eta beste donostiar askok alde egin zuten. Gogoan du lehengusu batek aitari nola esan zion alde egin behar zutela handik eta beraien amak esan ziola bera ez zela handik joango. Lehengusua-eta Bizkaia aldera joan ziren eta osaba, lehengusu horren aita, bonbardaketa batean hil zuten.
-
Gerraren hasiera
Bernarda Mercader Elurburu (1916) Donostia
Gerraren hasiera. Gaixo egon zen hiru hilabetez.
-
Etxea errekisatu eta hil arte bertan bizi
Apin Urreta Solagaistua (1926) Durango
Gerrak bete-betean harrapatu zuten eta auzokoekin batera, buztarri eta etxeko gauzak hartuta, Karrantzara eta Torrelavegara joan ziren. Etxera bueltatzerakoan, beraien etxe bat (baserria barik, beste bat) errekisatuta izan zuten. Herrian gelditu ziren karlistek agintzen zuten herrian. Bere aitaginarreba gorria zelakoan, kartzelara sartu zuten. Etxea errekisatu ziena hil arte bizi izan zen bertan.
-
Gerra hasi eta giputxak etxean errefuxiatuta
Josefina Agirre Urizar (1927) Paskual Uribe Jaio (1926) Durango
-
Gerra hasi eta Nikolas Mendiolagarai soldadu
None Mendiolagaraitarrak () Durango
-
Luisita Lejarreta Otxandion dantzan, 1936ko uztailaren 17an
Amaia Aroma Lejarreta (1937) Juanan Aroma Lejarreta () Esti Zurikarai Lejarreta () Durango
-
Gerra hasi eta Mendarora
Maite Andueza Zabaleta (1935) Durango
-
Gerra zelan hasi zen
Txomin Aranbarri Larizubirrementeria (1924) Durango
-
Zelan jakin zuen gerra hasi zala
Bego Ereñaga Onaindia (1927) Durango
-
Zelan jakin gerra hasi zala
Luzia Ganboa Eizagirre () Durango
-
Gerra zelan hasi zen eta Martxoaren 31ko bonbardaketa
Rosario Mendibe Atxurra (1928) Durango