1931-1936: II. Errepublika

  • 561 Errepublikaren proklamazioa zergatik egin zen Eibarren

    Candido Eguren Zabarte (1906) Eibar

    Toyosek Donostiatik jaso zuen enkarguari buruz berba egiten du. Donostiatik Bilbora zihoan arrain saltzaile batek eman zion oharra. Toribio Etxebarriarekin hizketaldi luzeak egin zituen eta hark uste du ez zela errepublika proklamatzeko agindurik etorri; interpretazioa izan zela uste zuen. Apaiz batek uste zuen pare bat eibartarren ideia izan zela, baina Candidok esan zion eibartarrek uste zutela ordurako errepublikan zeudela.

  • 561 Abertzale errepublikazaleak Eibarren

    Candido Eguren Zabarte (1906) Eibar

    Donostiako hitzarmenetik kanpo geratu izana akatsa izan zen EAJrentzat, Jose Antonio Agirrek aitortu zuenez. Abertzaleek ikurrina ipini nahi izan zuten Eibarko udaletxean baina sozialistek ez zieten onartu. Abertzale gehienak errepublikazaleak ziren Eibarren.

  • 561 Estatutuari baietz

    Candido Eguren Zabarte (1906) Eibar

    Estatutuari baietza emateko botoa eman zuen Candidok, nahiz eta komunistak alde ez agertu. Errepublika elizaren kontrako bidean zihoanez, Nafarroako abertzaleek erlijio kristaua babestu nahi zuten.

  • 561 Kartzelako bizimodua

    Candido Eguren Zabarte (1906) Eibar

    Iruñeako kartzelako bizimoduaren berri ematen du. Otordua zelakoa zen kontatzen du. Arropak etxera bidaltzen zituzten garbitzeko eta jatekoa ere ekartzen zieten. Hamabi-hamalau lagun ziren zeldan eta jasotako janaria elkarbanatu egiten zuten.

  • 561 Kartzelako bizimodua eta zigorrak

    Candido Eguren Zabarte (1906) Eibar

    Kartzelan hiru aldiz egon zen Candido: Primo de Riveraren garaian, Errepublika garaian eta frankismoan. Kartzelako zaindariek ondo hartzen zituzten baina akatsen bat eginez gero, zigortu egiten zituzten. Kantatzea debekatuta zegoen eta abesteagatik zigorra jaso zuen. Ofizial batek adarra jo zionekoa kontatzen du.

  • 561 Kartzelako zigorrak eta Toribioren kontakizuna

    Candido Eguren Zabarte (1906) Eibar

    Greba eginez gero, jo egingo zituztela uste zuen. Berak ez zuen zaindariekin bizipen txarrik izan baina badaki beste batzuei gertatu zaiela. Ariztimuñorena kontatzen du. Lehenengo joandakoan, bakartuta egoten ziren. Toribiok kontatu zuen zigor-zeldako bizipenen berri baina Candidok dio ez zituztela zeldan zigortzen. Toribiok zelda batean bakarrik egotea eskatu zuen eta onartu egin zioten.

  • 561 Presoen aldeko batzordea

    Candido Eguren Zabarte (1906) Eibar

    Barrios izeneko eibartar batek kartzelara enkarguak eramaten zizkien. Hari buruzko zehaztasunak kontatzen ditu. 1934ko presoen alde batzordea sortu zen eta hango kide zen Barrios. 1934koa oso gogorra izan zen Eibarko herriarentzat.

  • 561 Hauteskundeak irabazi eta libre

    Candido Eguren Zabarte (1906) Eibar

    1936ko hauteskundeak irabazi eta Eibarko preso asko egunean bertan askatu zituzten. Ezustean hartu zuten erabakia. Informazio asko izaten zuten kartzelan.

  • Jose Mari Kruzeta 1934ko urriko iraultza

    Jose Mari Cruceta Alberdi (1930) Eibar

    Urriko iraultza hasi zenean bost bat urte zituen Jose Marik. Aitak leihoetan koltxoiak jarri zituen. Tiroteo hotsa entzun eta eskilaran jendea tiroka ari zela konturatu zen aita, eta kanpora bidali zituen.Autobusetan etortzen zen 'Guardia de asalto'. Bertatik lurrera salto egiten zuten.

  • 561 Candido Muñoz botikaria

    Candido Eguren Zabarte (1906) Eibar

    Apaiz botikariaren etxera joaten zen eta zurrumurru asko zabaltzen ziren Candido Muñozen etxetik. Hala, faxista fama hartu zuen eta harrika egiten zioten bere botikari. Botika non zegoen zehazten du.

  • 561 Constantino Andres guardia zibila

    Candido Eguren Zabarte (1906) Eibar

    Constantino Andres guardia zibila zen, Madrilgo gobernuaren aholkularia arma kontuetarako. Zelakoa zen kontatzen du.

  • 561 Kartzelako entrenamendu politikoak

    Candido Eguren Zabarte (1906) Eibar

    Kartzelan zegoela, entrenamendu politikoa egiten aritu zen presoekin. Garbi ikusten zuten abertzaleak izango zirela sozialisten aurkari politikoak.

  • 561 1934ko iraultzako baloraziorik ez

    Candido Eguren Zabarte (1906) Eibar

    1934ko iraultzan gertatutako koordinazio ezari buruz berba egiten du. Dolores Ibarruriri buruzko liburuan 1934ko iraultzaren balorazio bat egin zela aipatzen du baina gehiago ez.

  • 561 Ihes egitea amets

    Candido Eguren Zabarte (1906) Eibar

    Kartzelan ihes egiten zuela amesten zuen. Santanderren atxilotu zutenean, ihes egin nahi izan zuen baina ez zuen lortu; egurtu eta iraindu egin zuten.

  • 561 Preso egon ostean, lanera

    Candido Eguren Zabarte (1906) Eibar

    1934ko iraultzatik bueltan, lana berreskuratu zuen. Bazeukan, hala ere, alternatiba pentsatuta. Lana berreskuratu ez zuen bakarra du gogoan, alemaniarren gidaria zena, Ibañez. Matxarian biltegi handia zeukaten.

  • 561 Kartzelako zuzendariarekin harremana

    Candido Eguren Zabarte (1906) Eibar

    Preso zegoela, kartzelako zuzendariak ez zuela begiko esan zioten. Bulegoan diruzain hartu zuten. Zuzendariaren seme-alaben lagun egin zen. Zuzendariak berak aitortu zion ondoren, gutunak irakurri ostean, inpresio txarra eman ziola Candidok, ez zuelako ulertzen zergatik ez zegoen izorratuta eta gaizki kartzelan. Candidok ez zuen nahi etxekoek bere egoera txarraren berri jakiterik, senideak sufrimendutik libratzeko.

  • 561 Zergatik ez zen Bilbon iraultzarik izan

    Candido Eguren Zabarte (1906) Eibar

    1934an zortzi hildako egon ziren, Arrasaten ere hildakoak izan ziren baina Bilbon ez zen ezer gertatu. Touloussen jakin zuen Candidok zergatik, Bilbo inguruko bi mutilen kontakizuna entzunda.

  • 561 1934ko iraultzagatik zigortuta

    Candido Eguren Zabarte (1906) Eibar

    Donostian ez zen askorik gertatu 1934ko iraultzan. Han ere tirabirak izan ziren, irten ez irten. Toribio egunean bertan joan zen Guardia Zibilengana, errendizioa ematera. Ondoren ere, tiroka ibili ziren, eta hildakoak eta zaurituak egon ziren. Hiru lagun heriotza zigorrera kondenatu zituzten eta Candidori hogeita bost urteko kartzela zigorra ezarri zioten.

  • 561 1934ko iraultzaren jarraipena

    Candido Eguren Zabarte (1906) Eibar

    Iraultza bukatutzat eman zutenean, mendirantz alde egin zuen beste batzuekin. Hurrengo egunean iraultzarekin jarraitzea erabaki zuten. Kalamuan armak hartu eta hamar lagun inguru ibili ziren mendian batetik bestera. Beste batzuk ere ibili ziren. Gau guztia guardia zibilengandik ihesi pasatu zuten, baita ondorengo egunak ere. Abisua eman zioten arren, etxeratu egin zen eta hilabete inguru ezkutatuta egon zen.

  • 561 Candidok bere burua eman zuen

    Candido Eguren Zabarte (1906) Eibar

    Candidok ihes egiteko asmoa zeukan baina familiaren eskaeragatik, bere burua eman zuen udaletxean. Kolpeka hartu zuten. Enterratzailea gogorrago hartu zuten, bonbak hilobietan ezkutatu zituen eta.