1931-1936: II. Errepublika

• Gerra aurretik batzokira, gimnasia egitera

  Miren Azkarate Urkiola (1929) Bergara

  Batzokira joaten ziren gerra aurrean, patioan gimnasia egitera. Lasaneko aurreko etxea zen batzokia, handia. Ez da antzezlanekin akordatzen, ezta pospolinekin ere.

• Errepublika garaiko "Eguna" egunkaria

  Juan Martin Elexpuru Arregi (1950) Bergara

  Errepublika garaian "Eguna" egunkaria Bilbon atera zuten, euskaraz. Gutxi iraun zuen.

• 1934ko iraultza Arrasaten eta Bergaran

  Agustin Amasorrain Linazisoro (1950) Bergara

  1934ko urriko iraultzan gertatutakoak kontatzen ditu. Marcelino Oreja eta beste bi gizonen bila joan ziren. Marcelino Oreja "Cerrajera"ko zuzendaria zen eta hil egin zuten; beste bat ere bai. Egun berean Camilo Basterretxea atxilotzera etorri ziren Bergarara; abisua jaso zuen eta sozialistak iritsi zirenerako, ez zegoen han.

• 1932an sozialistek Aranburu hil zutenekoa

  Agustin Amasorrain Linazisoro (1950) Bergara

  1932an ere Eibarko sozialista batzuek hitzaldia eman zuten Bergaran eta Pedro Aranbururen aita hil egin zuten. Bere aitajaun Eusebiok beldur handia pasatzen zuen. Ezkutatzen zenik ere bazen.

• Aitona, autonomia estatutuaren idazleetarikoa

  Julen Madariaga Agirre (1932) Bilbo

  Aitona, abokatua, Euzko Ikaskuntzakoa zen. Inork eskatu gabe hasi ziren euskal estatutu bat prestatzen 1928-29an. 1931an eskatu zieten autonomia estatutu bat idazteko. Lanak aurreratuta zituzten ordurako. Jose Antonio Agirreren eta haren familiaren lagunak ziren.

• Aitak ilusio handia Errepublika aldarrikatu zenean

  Patxi Azkarate Maturana () Bego Elejabarrieta Gonzalez () Bilbo

• Errepublikan erlijioa eskolatik kanpo

  Kontxi Barturen Uriarte (1921) Bakio

  Errepublika garaian, erlijioagaz lotutako dena kendu zuten eskolatik: gurutzeak, dotrina, errezoak. Ordutik aurrera dotrina jasotzeko elizara joan behar izaten zuten.

• "Culto y credo" ordaindu beharrekoa

  Maria Piedad Lopez Ferrera (1926) Berrobi

  "Culto y credo" ordaindu behar izaten zen, eta hori pagatu ez zuena elizakoak eman gabe hilobiratu izan dute. Errepublika garaian jarri zuten hori.

• Politikagatik haserretu jendea Bermeon

  Begoña Ponziano Angel (1920) Bermeo

  Antzina denak lagun ei ziren Bermeon, baina gero politika sartu zenean, batzuek errepublikazaleak, beste batzuk nazionalistak... haserreak sortu ziren. Kofradian ere teilaz hormatxo bat egin ei zuten etxe barruan.

• Begoñak Errepublikako bandera jaso zuenekoa

  Begoña Ponziano Angel (1920) Bermeo

  Begoña maisu baten etxean egon zen umetan errekaduak egiten. Maisua errepublika zalea zen. Errepublika aldarrikatu zen egunean Begoñak jaso zuen bandera maisuaren etxean. Lehengokoa baino politagoa iruditu zitzaion.

• Errepublika denborako antzerkia

  Begoña Ponziano Angel (1920) Bermeo

  Antzerkia egiten zuten gazteek errepublika denboran. Antzerki baten gaia kontatzen du zehatz-mehatz. "!Que viva el rey!" esaten zen lekuan, "!Que viva el sultán!"esatera pasatu ziren Errepublika etorri zenean. Eurek ez zuten politikaz ulertzen.

• Komunistak eta nazionalistak baino ez

  Begoña Monasterio Zubillaga (1916) Bermeo

  Komunistak eta nazionalistak baino ez zeunden lehen. Gerra aurretik, monarkiaren aurkako grebak egon zirela gogoratzen du.

• ELAko karneta erre faxistak sartu zirenean

  Justo Astui Imatz (1922) Bermeo

  Errepublika denboran sarri izaten ziren mitinak. "Guardia asaltoak" etortzen ziren halakoetan; behin neska bat zauritu zuten tiroz. Manifestazioak ere ugari, sindikatuenak eta, UGTkoak esaterako. Kanpoko jendea gehienbat. CNT ere bazen. ELA ere bai. Justok sindikatu honen karneta zuen 14 urterekin. Faxistak sartu zirenean erre egin zuen. Ez zuen kuotarik pagatzen.

• Errepublika Bermeon

  Mari Erezuma Elorriaga (1921) Bermeo

  Errepublika sasoian domeka guztietan Bermeora jende asko etortzen zen. Sozialistek frontoian beraien liburuak jartzen zituzten irakurtzeko. Gauetan "guardia de asaltoak" heltzen ziren herrira, eta ahal zen moduan eskapatzen zen jendea. Bera sasoi hartan neskame bezala egon zen eta ez zuen inongo arazorik izan.

• "Mamá, yo quiero ser guardia de asalto, no quiero trabajar porque me canso..." abestia

  Mari Erezuma Elorriaga (1921) Bermeo

  Errepublika sasoian, gauez "guardia de asalto"ak azaltzen zirenean denak joaten ziren etxera korrika. "Guardia de asalto"ei buruz abesten zuten kanta abesten du: "Mamá, yo quiero ser guardia de asalto, no quiero trabajar porque me canso...". Bilbo aldetik etortzen zirela uste du.

• "Guardias de Asalto"en inguruko kanta

  Julian Alegria Uriarte (1924) Bermeo

  Errepublika garaian "Guardias de Asalto"ak ibiltzen ziren. Hauen inguruko kanta abesten du, azalpenak emanez.

• Errepublika garaiko giro politikoa

  Julian Alegria Uriarte (1924) Bermeo

  Errepublika garaiko oroitzapenak. "Goardias de Asalto"ak. Behin Jose "Konbetu"ren taberna aurrean gertatutakoa. Manifestazioa egon zen eta mutil batzuk zerura tiroak botatzen hasi omen ziren. Beste greba batzuk ere egon omen ziren garai hartan. CNT eta FAI.

• Ikuspegi politiko desberdin asko

  Bitore Urkijo Egarista (1925) Bermeo

  Errepublika sasoian, Bartzelonatik etorritako "guardia de asalto"ak egon ziren. Gerora falangea sortu zen Bermeon. Falangistek ere bazuten beraien egoitza, baina gutxi ziren. Sozialistak eta komunistak gutxi ziren.

• Hauteskunde eguna Almikan

  Begoña Bilbao Aberasturi (1931) Bermeo

  Amari entzunda daukanez, Errepublika garaian botazioak izaten ziren Almikan, eta egun horretan "guardiasaltuak" ("guardias de asalto", orduko poliziak) etortzen ziren zaldian. Jendeak ihesi egiten zien, jo egiten zutelako.

• Errepublikan hezkuntzan aldaketak

  Jesus Astiazaran Bilbao (1924) Bermeo

  Errepublika sasoian, fraideen ikastetxean maisuen kapak kendu eta gurutzeak kendu zituzten.