1931-1936: II. Errepublika

• Abertzale eta errepublikanoen desadostasun handiena erlijioa zen

  Jaione Isazelaia Igartua (1959) Bergara

  1931ko apirilaren 12ko udal-hauteskundeen ondorioz, azkar batean sortu behar izan ziren gobernuak. Euskal estatutua sortzea zaila izan zen, tirabira eta desadostasunak zeudelako alderdi politikoen artean. Estatutua sortzea eta sinatzea lortu zen, EAJk errepublikanoen aldera jo zuenean. Gerra hasi zenean, inork ez zuen uste asko iraungo zuenik, Azkar itzaliko zen altxamendu baten aurrean zeudela uste zuten. Abertzaleak eta errepublikanoen ideologiaren desadostasun handiena, erlijioan zegoen.

• 1931ko Lizarrako estatutua

  Jaione Isazelaia Igartua (1959) Bergara

  1931ko Lizarrako estatutan eta errepublikako konstituzioaren arteko ezberdintasun handiena erlijioa izan zen. Bergarako udalean, Lizarrako estatutuan jaso ziren ekimen asko eraman ziren aurrera, nahiz eta ez ziren ofizialak.

• 1932.eko Aberri Eguna

  Kasilde Aginaga Barinagarrementeria (1916) Markina-Xemein

  1932. urtean, Bilbon ospatu zen lehen Aberri Eguneko argazkia erakusten du. Sekula ez ei da horrelako Aberri Egunetik egin.

• Errepublikan langabeziak gora

  Pedro Iriondo Azpiri (1925) Markina-Xemein

  Errepublikak langabezia areagotu zuela dio Pedrok. Aurretik kontratu bidezko lana zuten askok.

• Pertsona beldurtia izan arren borrokaldian aktiboa zen

  Olga Arizmendiarrieta Urriategi (1932) Eibar

  1934ko Iraultza. Oso gizon ausarta ez izan arren, gaztetasunak eman zion, Olgaren ustez, 1934ko iraultzan parte hartzeko kemena. Dendako erakusmahaiaren azpian gordetzen zuen lehergailuak sortzeko materiala.

• Iraultzak hildakoak eragiteak sumintzen zuen

  Olga Arizmendiarrieta Urriategi (1932) Eibar

  1934ko urriko iraultzan Urizar hil zuten. Aitari ez zitzaion batere gustatu hildakoak egotea. Kalean, basapiztien moduan ibiltzen zirela iruditzen zitzaion.

• Gerra aurreko bilerak

  Maria Igarza Zubiate (1924) Elorrio

  Sozialistak, karlistak eta abar, bakoitza bere aldetik biltzen ziren gerra aurretxoan. Umeak izan arren, zerbait arraroa sumatzen zuten.

• Errepublika aldarrikatu zen eguna

  Maria Igarza Zubiate (1924) Elorrio

  Era guztietako mitinak izaten ziren plazan. Behin, gogoan du, herritar bat plazako maila batera igo eta "Abajo el clero!, Viva la República!" oihu egin zuela. Errepublika aldarrikatutako eguna izan zen. Nazionalisten mitinak.

• Errepublika jaio zen eguna

  Jose Aizpurua Murgoitio (1931) Patxi Esteibarlanda Aizpurua (1921) Elorrio

  Eibartik bandera ekarri eta bandak jo zuen plazan Errepublika aldarrikatu zen egunean

• Alderdi politikoen lokalak Elorrion

  Jose Aizpurua Murgoitio (1931) Patxi Esteibarlanda Aizpurua (1921) Elorrio

  Nazionalistek, errepublikanoek eta karlistek bazuten bakoitzak bere lokala Elorrion. Herrian oso estimatua izan ez zen alkate baten kontuak.

• Alderdi ezberdinetako jendea

  Maria Igarza Zubiate (1924) Elorrio

• Elorrion zeuden alderdiak eta euren egoitzak

  Maria Igarza Zubiate (1924) Elorrio

• Gerra aurreko eliza: abade abertzaleak eta karlistak

  Maria Igarza Zubiate (1924) Elorrio

• Gerra aurretik Aberri Eguna

  Maria Igarza Zubiate (1924) Elorrio

• Gerra aurreko eskola: San Roken

  Maria Igarza Zubiate (1924) Elorrio

• II Errepublikan tiribira politiko asko

  Esteban Justo Larrañaga Argarate (1913) Eibar

  II Errepublikaren garaian tolerantziarik ez zegoela uste dute; alderdien arteko tirabirak ohikoak izaten ziren. Sozialistak kalerik kale joaten ziren formazioan, marradun praka “mil-rayas”-ekin eta alkandora urdinarekin; anekdota batzuk kontatzen ditu honen harira. Orain politika arloan ere hobera egin dugula uste dute.

• Errepublika sasoiko giro politikoa herrian

  Avelino San Sebastian Barandiaran (1906) Antzuola

  1934 inguruan Errepublika garaian kontzertu ekonomikoan aldaketak izan ziren eta herrian dimititu egin zuten zinegotzi abertzaleek. Karlisten eta abertzaleen artean liskarra izan zen. Azkenean karlistek lortu zuten nahi zutena.

• "Emakumeak aurrera egiteko erdaraz jakin behar izan du"

  Xeferi Erostarbe Lazkano (1933) Bittori Goitia Larrañaga (1928) Enkarna Grisaleña Gil (1928) Oñati

  Hika mutilen artean gehiago mantendu da nesken artean baino. Gizonek etxetik kanpo aisialdi gune gehiago izan dituzte, bekatua zen lehen emakumea tabernara joatea.

• Lehenengo notak nola ikasi zituen

  Patxi Oliden Gonzalez de Txabarri (1923) Orio

  Frontoian ibiltzen zen mutikotan. Frontoia nolakoa zen. Karmelo Eizagirrek irakatsi zizkion lehenengo notak frontoian, lurrean teilarekin marrak eginda. Ordurako haiek tiple taldea egina zeukaten. Horrelaxe hasi zen solfeoa ikasten. Gazterik hasi zen mezan koruan abesten. Errepublikaren hasieraren inguruko oroitzapenak.

• Errepublika garaiko aldaketak eta gerra hasiera

  Mahai-ingurua Xemeinen () Markina-Xemein

  Errepublika garaian eskolan gurutzeak kendu eta Errepublikako bandera jarri zuten. Juanita Asterrikan bizi zen eta Gerra Zibilean gertu izan zuen frontea.