1931-1936: II. Errepublika

  • Jose Etxeberria Querido Alderdi politikoak errepublika garaian

    Jose Echeverría Ayerbe (1912) Eibar

    Errepublika aurretik denak ondo eramaten ziren baina ondoren, arazoak sortu ziren. Bera sozialista zenez eta neska-laguna abertzalea, azken honek familiari ez zitzaien Jose gustatzen alabarentzat. Mutilak tabernan mozkortu egiten ziren baina formalak ziren.

  • Jose Etxeberria Querido 1934ko urriko iraultza

    Jose Echeverría Ayerbe (1912) Eibar

    1934ko urriko iraultzaren aurrekariak. Sozialistek, legetik kanpo zegoen bilera bat egin zuten eta iraultza hasi zen.

  • Jose Etxeberria Querido Politika errepublika garaian; sozialistak

    Jose Echeverría Ayerbe (1912) Eibar

    Gil Robles-i buruzko azalpenak ematen ditu. “A por los 300! ” esaldi ospetsua. Orduan ezkerreko alderdiak elkartu egin ziren eta Frente Popularra osatu zuten. 1936an, José "Querido"k baldintzapeko askatasuna lortu zuen. Ezkertiarren artean banaketak jarraitzen zuen eta ez zuten gobernuan parte hartu.

  • Jose Etxeberria Querido Hauteskundeak Errepublika garaian

    Jose Echeverría Ayerbe (1912) Eibar

    1931ko hauteskundeen inguruko hainbat azalpen ematen ditu. Sozialistak eta errepublikanoak bat eginda aurkeztu ziren eta emaitzen arabera sortu zen gobernua: Alcalá Zamora presidente, Azaña gobernu buru, Prieto… Sozialisten artean borrokak egon ziren: Largo Caballeron aldekuak, Besteiristak, Prietistak…

  • Jose Etxeberria Querido 1934ko iraultzan hildakoak

    Jose Echeverría Ayerbe (1912) Eibar

    1934ko iraultzan Carlos Larrañaga zelan eta nork hil zuen kontatzen du. Beste hildako batzuk ere egon ziran: Sebastian Landa, Vázquez, Gerrikabeitia. Kartzelako bizimodua. Toribio Etxeberria…

  • Jose Etxeberria Querido 1934ko iraultzaren ondorioz espetxeratuak

    Jose Echeverría Ayerbe (1912) Eibar

    1934ko iraultzaren ondorioz, 112 eibartar kartzelan elkarrekin egon ziren. Kartzelako bizimoduaz hitz egiten du. Kartzelan ondo jaten zuten. Tabakoa nola lortzen zuten.

  • Justina Iparragirre Politikaz ez zuten hitz egiten

    Justina Iparragirre Eizagirre (1913) Irun

    Ez da Errepublikarekin asko gogoratzen. Maria Cristina erregina Miarritzera joaten zen jokatzera. Politikaz ez da sekula asko arduratu.

  • Justo Larrañaga 1934ko iraultza: etxeratze-agindua

    Esteban Justo Larrañaga Argarate (1913) Eibar

    Lehenengo irratia berriz, 1934ko urriko iraultzarekin batera jarri zuten etxean. 1934ko iraultza gogoratzen dute. "Oka Txiki" (Candido Eguren) poliziatik ihesi saltoka zebilela gogoratzen du Justoren emazteak. Etxeratze-agindua arratsaldeko 18.00etan zen. Justok anekdota bat kontatzen du.

  • 694 Mitinean entzundakoa bete egin zen

    Joxepa Aranberri Arostegi (1911) Agustina Arrizabalaga Eibar (1912) Elgoibar

    Bi urtez egon ziren gerra hasteko zegoela mitinak ematen ziren. Berak 22 urte inguru zituela Bergarako nazionalista batek eman zuen mitina. Kanpokoak etorriko zirela eta haiei ez zitzaiela sartzen utzi behar esaten omen zuen. Gerra-ostean halaxe izan zen: kanpotarrak hasi ziren etortzen euren maletatxoekin.

  • 906 50 hamarkada erresistentzia txikiko garaia

    Serafin Basauri Arteaga (1935) Eibar

    1950 hamarkadan oso erresistentzia txikia izan zen. 1960 inguruan hasi zen zer edo zer. Etsipen garai handia egon zen. Euskara aldetik ere, beherakada handia izan zen.. Transmisioa eten egin zen, baita familia abertzaleetan ere. Hori ere kritikatu egin behar da. Francok eta erregimenak kalte handiak egin zuen, baina etxe barruan ere erabilera eta transmisioa eten egin zen.

  • Itziar Ajuria Garate Errepublika sasoian eskola publikotik mojetara

    Itziar Ajuria Garate (1924) Elgoibar

    Satur maistrarekin ibili zen lehenbizi eskolan. Ehun ume inguru ibiliko zirela dio. Eskola publikoan jarraitu zuen. Han izan zuen azken irakaslea Priscila Pinedo izan zen. 1931n, Errepublika aldarrikatu zenean, gurutzeak kendu zituzten eskoletatik eta amak ezin zuenez hori onartu, Ospitaleko mojengana eraman zuen. Garai hartan 14 urtera arte ikasten zen. 1935-1936 ikasturtea galdu egin zuten gerraren eraginez eta, horregatik, 15 urterekin beste urtebetez eskolak eman zizkieten. Amari eskola publikora itzuli nahi zuela esan zion eta Priscila Pinedo maistrarengana itzuli zen. Maistra oso ona zen. Bera ere ikasle ona zen.

  • Pedro Arrizabalaga "Zozua" 1934an Errebalen zeuden denda eta tabernak

    Pedro Arrizabalaga Iriondo (1906) Eibar

    1934ko iraultza hasi zenean, Trinkete taberna dagoen lekuan bizi zen. Gertuko taberna eta dendak aipatzen ditu: Café Europeo, Trinkete, La Ondarresa oinetako-denda… Iraultzan hildakoak eta zaurituak egon ziren.

  • Pello Arrieta Euskarazko antzerkigintza Elgoibarren

    Pello Arrieta Soraiz (1950) Elgoibar

    "Frente de Juventudes" lokala Izetatarrena zen. Hor euskaltzale eta abertzaleak biltzen ziren. Pianoa zegoen eta Izeta anaiek jotzen zuten. Euskarazko antzerkigintzan ibili zirenen izenak ematen ditu. Gerra aurreko mugimenduaren lekukoa hartu zuten. "Aitona eta biloba" izan zen obrarik entzutetsuena.

  • Emakume Abertzale Batza Mutrikun: antzerkiak, bakarrizketak,

    Enkarna Furundarena Goenaga (1919) Mutriku

    II. Errepublika aldarrikatu zenean, batzokiak ireki ziren. Emakume Abertzale Batzan antzerkian ibili zen. Egin zuen lehenengo antzezlana bakarrizketa bat izan zen. Euskarazko emanaldiak ere egiten zituzten. Zehazki bat gogoratzen du.

  • Agustin Amasorrain 1934ko iraultza Arrasaten eta Bergaran

    Agustin Amasorrain Linazisoro (1950) Bergara

    1934ko urriko iraultzan gertatutakoak kontatzen ditu. Marcelino Oreja eta beste bi gizonen bila joan ziren. Marcelino Oreja "Cerrajera"ko zuzendaria zen eta hil egin zuten; beste bat ere bai. Egun berean Camilo Basterretxea atxilotzera etorri ziren Bergarara; abisua jaso zuen eta sozialistak iritsi zirenerako, ez zegoen han.

  • Jesus Astiazaran "Guardia de Asalto" Bilbotik Bermeora

    Jesus Astiazaran Bilbao (1924) Bermeo

    Gerra aurretik, Errepublika sasoian, Bilbotik edo, etortzen ziren"Guardia de Asalto"koak manifestazioak eta, egoten zirenean.

  • Jesus Astiazaran Pezeta eta Euskadiko dirua

    Jesus Astiazaran Bilbao (1924) Bermeo

    Errepublika sasoian pezeta egon zen indarrean, baina gero, Euskadiko dirua; baina gero ez zuen balio handirik izan.

  • Isabel Arana Barandiaran/Jexuxa Barandiaran Errepublika garaia eta tropak sartu zirenekoa

    Isabel Arana Barandiaran (1928) Jexuxa Barandiaran (1924) Ataun

    Jexuxaren amak kontatzen zuen errepublika "altxatu" zenean, Ordiziko feriara joanak zirela eta Lazkaon etxapleguak bota zituztela. Gerra garaian, tropak sartu ziren eta herrian denbora asko egin zuten. Orduan ez zuten eskolarik izaten. Uztailaren 25ean sartu ziren tropak, Jexuxaren etxetik behera. Amarekin batera, baserri batera joan zen Ixabel.

  • Juanita Lejarreta 1934ko iraultza Eibarren bizi izan zuen

    Juanita Lejarreta Garro (1920) Berriz

    13 urterekin Eibarrera plazara joaten hasi zen. 1934ko iraultza nola bizi izan zuen. Alfan pistolak banatu zituzten eta kalean pistolak eskaintzen etorri zitzaizkien. Berari ere eman zioten pistola, baina errekara bota zuen. Eibarko plaza nolakoa zen; taberna ere bazegoen. Erreka pasatzen zen azpitik. Goizean goiz hartzen zuen trena Zaldibarren, Eibarrera joateko.

  • Juanita Lejarreta 1934ko iraultza; etxera itzultzeko lanak

    Juanita Lejarreta Garro (1920) Berriz

    1934ko iraultzak Eibarren harrapatu zuen. Etxera itzultzeko ez zuten trenik eta Ermurantz abiatu ziren, trena han hartzeko asmoz. Bidean "guardia de asalto"a zen lehengusu batekin topo egin zuen eta hark lagundu zien bide zati batean. Ermuan Eitzagara hartu zuten eta trenaren tuneletik pasata joan ziren etxeraino, oinez. Beste senide bat mikeletea zen eta Eibar eta Ermuko muga zaintzen egoten zen. Iraultza egunean bala asko ikusi zuten lurrean.