1931-1936: II. Errepublika

• II. Errepublikak aldaketa handia ekarri zuen udaletxeetan

  Jaione Isazelaia Igartua (1959) Bergara

  II. Errepublikaren aurretik, hezkuntza eta orokorrean burokrazia gaztelaniaz zen. Bergara, landa-herri bat izanik, euskalduna zen baina ikasteko aukera zutenek (fraideekin, seminarioan...) gaztelaniaz egiten zuten. II. Errepublikak, ordea, hainbat aldaketa ekarri zituen udal-gobernuetan.

• 1931ko hauteskundeak; Lizarrako estatutua eta Konstituzio berria

  Jaione Isazelaia Igartua (1959) Bergara

  Bergaran eta orokorrean Gipuzkoan 1931ko hauteskundeak nola bizi izan ziren kontatzen du Jaionek. Leku batzuetan, Bergaran barne, karlistek langileengan presio handia egin zuten eta bozkaketak errepikatu egin behar izan ziren. Hauteskundeen emaitzak. Lizarrako estatutua eta Estatutuko konstituzio berria.

• II. Errepublikak euskara bultzatu nahi izan zuen

  Jaione Isazelaia Igartua (1959) Bergara

  II. Errepublikako konstituzio berrian, estatuko hizkuntza guztiak landu nahi ziren eta hori hezkuntzarne bitartez egin nahi zen. Horrez gain, herritarren kultura eta hezkuntza-maila hobeto nahi zen. Hezkuntzan ez ezik, medikuek eta udal-langileek euskaraz jakitea ere baldintza bat zen. Bergaran plaza bat betetzeko prozesua nolakoa izan zen kontatzen du.

• II. Errepublikan, irakasle formatuen bila

  Jaione Isazelaia Igartua (1959) Bergara

  Franco hil ondoren tituludun irakasle asko falta ziren bezala, II. Errepublikan berdina gertatu zen.

• II. Errepublikako eskoletan euskaraz hitz egin baina gaztelaniaz idatzi

  Jaione Isazelaia Igartua (1959) Bergara

  II. Errepublikak, kultura modu-ibiltari batean landa-eremuetara eraman zuen, baina Euskal Herrian ez zen horrenbeste egin. Garai hartan, denek euskaraz zekiten baina ez zegoen euskara normalizatzen zuen tresnarik, beraz ez zegoen euskaraz alfabetatzeko aukera handirik.

• Arabara gaztelaniaz ikastera

  Jaione Isazelaia Igartua (1959) Bergara

  Gerra aurretik, gurasoek haurrentzat nahi zuten premia handienetariko bat, gaztelaniaz hitz egiten, irakurtzen eta idazten ikastea zen, nahiz eta euskal kultura eta historia ere ikasi. Guraso batzuk, haurrak Arabara bidaltzen zituzten gaztelania ikastera, gero goi-mailako ikasketak egiteko aukera izateko

• Abertzale eta errepublikanoen desadostasun handiena erlijioa zen

  Jaione Isazelaia Igartua (1959) Bergara

  1931ko apirilaren 12ko udal-hauteskundeen ondorioz, azkar batean sortu behar izan ziren gobernuak. Euskal estatutua sortzea zaila izan zen, tirabira eta desadostasunak zeudelako alderdi politikoen artean. Estatutua sortzea eta sinatzea lortu zen, EAJk errepublikanoen aldera jo zuenean. Gerra hasi zenean, inork ez zuen uste asko iraungo zuenik, Azkar itzaliko zen altxamendu baten aurrean zeudela uste zuten. Abertzaleak eta errepublikanoen ideologiaren desadostasun handiena, erlijioan zegoen.

• 1931ko Lizarrako estatutua

  Jaione Isazelaia Igartua (1959) Bergara

  1931ko Lizarrako estatutan eta errepublikako konstituzioaren arteko ezberdintasun handiena erlijioa izan zen. Bergarako udalean, Lizarrako estatutuan jaso ziren ekimen asko eraman ziren aurrera, nahiz eta ez ziren ofizialak.

• 1932.eko Aberri Eguna

  Kasilde Aginaga Barinagarrementeria (1916) Markina-Xemein

  1932. urtean, Bilbon ospatu zen lehen Aberri Eguneko argazkia erakusten du. Sekula ez ei da horrelako Aberri Egunetik egin.

• Errepublikan langabeziak gora

  Pedro Iriondo Azpiri (1925) Markina-Xemein

  Errepublikak langabezia areagotu zuela dio Pedrok. Aurretik kontratu bidezko lana zuten askok.

• Pertsona beldurtia izan arren borrokaldian aktiboa zen

  Olga Arizmendiarrieta Urriategi (1932) Eibar

  1934ko Iraultza. Oso gizon ausarta ez izan arren, gaztetasunak eman zion, Olgaren ustez, 1934ko iraultzan parte hartzeko kemena. Dendako erakusmahaiaren azpian gordetzen zuen lehergailuak sortzeko materiala.

• Iraultzak hildakoak eragiteak sumintzen zuen

  Olga Arizmendiarrieta Urriategi (1932) Eibar

  1934ko urriko iraultzan Urizar hil zuten. Aitari ez zitzaion batere gustatu hildakoak egotea. Kalean, basapiztien moduan ibiltzen zirela iruditzen zitzaion.

• Gerra aurreko bilerak

  Maria Igarza Zubiate (1924) Elorrio

  Sozialistak, karlistak eta abar, bakoitza bere aldetik biltzen ziren gerra aurretxoan. Umeak izan arren, zerbait arraroa sumatzen zuten.

• Errepublika aldarrikatu zen eguna

  Maria Igarza Zubiate (1924) Elorrio

  Era guztietako mitinak izaten ziren plazan. Behin, gogoan du, herritar bat plazako maila batera igo eta "Abajo el clero!, Viva la República!" oihu egin zuela. Errepublika aldarrikatutako eguna izan zen. Nazionalisten mitinak.

• Errepublika jaio zen eguna

  Jose Aizpurua Murgoitio (1931) Patxi Esteibarlanda Aizpurua (1921) Elorrio

  Eibartik bandera ekarri eta bandak jo zuen plazan Errepublika aldarrikatu zen egunean

• Alderdi politikoen lokalak Elorrion

  Jose Aizpurua Murgoitio (1931) Patxi Esteibarlanda Aizpurua (1921) Elorrio

  Nazionalistek, errepublikanoek eta karlistek bazuten bakoitzak bere lokala Elorrion. Herrian oso estimatua izan ez zen alkate baten kontuak.

• Alderdi ezberdinetako jendea

  Maria Igarza Zubiate (1924) Elorrio

• Elorrion zeuden alderdiak eta euren egoitzak

  Maria Igarza Zubiate (1924) Elorrio

• Gerra aurreko eliza: abade abertzaleak eta karlistak

  Maria Igarza Zubiate (1924) Elorrio

• Gerra aurretik Aberri Eguna

  Maria Igarza Zubiate (1924) Elorrio