1931-1936: II. Errepublika

  • Mrino Arramendia Urrestarazu Errepublika garaiko ideologiak eta gerrara bidea

    Marino Arramendia Urrestarazu (1921) Altsasu

    Errepublika garaiko ideologiak aipatzen ditu, herrian zeuden joerak. Gero gerrarako bidea aipatzen du eta gerra hasiera. Falangisten etorrera.

  • Bernastarrak Errepublika garaian eskolan erderaz

    None Bernastarrak () Atxondo

  • Begona Gabilondo Doña Rufina

    Begoña Gabilondo Etxaniz (1921) Azkoitia

    Eskolako maistrak, doña Rufinak, egundoko pazientzia zuen; jo ere egiten zituen, baina asko ikasi zuten. Herrian botazioa egin zen behin, eta Mateo Mujika joan zen. "Estatuto sí o no" zen bozkatu beharrekoa. "Mateo Mujika es un cabrón" agertu zen boto-paperen artean, eta doña Rufinak desagerrarazi egin zuen papera, karlistak gaizki uzten zituelako horrek. Aizarnakoa zen doña Rufina, eta karlista zen. Gogorra zen, zorrotza, baina irakasle ona.

  • Begona Gabilondo Errepublika garaian, doktrina

    Begoña Gabilondo Etxaniz (1921) Azkoitia

    Elizan eta eskolan ikasten zuten doktrina hasieran. Errepublika garaian, elizako sakristian bakarrik. Ama Birjinaren irudia eta Kristoa kendu egin zituzten eskolatik.

  • Begona Gabilondo Errepublika ondoren, gerra

    Begoña Gabilondo Etxaniz (1921) Azkoitia

    Errepublika garaian, umeak ziren. Gorri-hori-morea jarri zuten han-hemen, eta ikurrinak ere bai. Batzokiak ere orduan jarri ziren. Nazionalak erraz hurreratu ziren, eta Elgoibar inguruan geratu zen frontea. Hildako abertzaleen alde mezarik egiten ez zuten uzten.

  • Basilio Urbistondo Gerra aurreko eta ondorengo krisia

    Basilio Urbistondo Lasa (1917) Azpeitia

    Gerra hasi zenean, 18 urte zituen. Gerra aurretik krisia bazegoen; baina gerra ostean, are handiagoa, eta lana bilatzeko pasatakoak kontatzen ditu.

  • Pedro Agirre Giroa txartuta gerra hasi zenerako

    Pedro Agirre Unanue (1938) Santiago Agirre Unanue (1926) Azpeitia

    Gerra etorri zenerako, giroa oso txartuta zegoen alderdien artean: batak besteari botoak kendu nahi zizkion. Beren aita Nuarbeko alkatea izan zen, karlisten aldekoa.

  • Demetrio Garmendia Sarasola Errepublikarekin erregearen argazkia desagertu zen eskolatik

    Demetrio Garmendia Sarasola (1919) Baliarrain

    Errepublika aldarrikatu zutenean erregearen argazkia eskolatik desagertu zela gogoratzen du.

  • 154 Aitajauna eta Karlistadetako kontuak

    Donato Ibarguren Unanue (1920) Bergara

    Anaiak Afrikan egin zuen soldadutza. Orduan sasoian (1934 inguruan) giro politikoa bizi-bizi zegoen. Bizkaitarrak; bizkaitarrismoa. Aitajaunak gerrateei buruz zituen pentsamenduak. Aitajaunaren inguruko ipuinak. Liberalek beraiekin joatea nahi eta ihes egin zuen. 3 urte beranduago, karlistek harrapatu zuten. Donatoren burutapenak gerrateen eta batez ere 1936ko Gerra Zibilaren inguruan.

  • 300 Errepublikaren aldarrikapena Osintxuko "Centro Republicano"an

    Lucio Urzelai Gantxegi (1922) Bergara

    "Centro Republicano"-a egon zen Osintxun, "Baskeneko" tabernan. Errepublika aldarrikatu zenean, leihotik bandera atera eta errepublikaren aldeko oihuak bota zituzten.

  • 216 Karlistak eta errepublikazaleak San Prudentzio auzoan

    Felipe Altuna Egidazu (1929) Bergara

    Gerra aurretik, errepublikanoek indarra hartu zuten. San Prudentzio inguruan bi taberna zeuden, bata karlistena eta bestea errepublikanoena. Beraien arteko borrokak. Francoren tropak sartu zirenean, errepublikanoen kantina hura erre egin zuten.

  • Bego Zubizarreta Mujika Nazionalistak nagusi hauteskundeetan; Errepublika

    Begoña Zubizarreta Mujika (1922) Bergara

    Garai batean hiru alderdi egoten ziren hauteskundeetan: karlistak, errepublikanoak eta nazionalistak. Bergaran beti nazionalistek irabazten zutela dio Begoñak. Errepublika aldarrikatu zenean ez ei zuen ezer berezirik sumatu herrian. Inguruko beste herri batzuetan mugimendu gehiago egon zen.

  • Migel Okina Salsamendi Ospitaleko mojekin eta herri eskolan

    Migel Okina Salsamendi (1924) Bergara

    Eskolan ospitaleko mojetan ibili zen eta gero herri eskolan. Basterra eta Zabal maisuak izan zituen. Primo de Riveraren diktadura amaitu, eta Errepublika etorri zen: isiltasunetik zalapartara. Gurutzeak kendu zituzten eskoletan.

  • Migel Okina Salsamendi Euskarazko liburuak erre egin zituzten

    Migel Okina Salsamendi (1924) Bergara

    Euskarazko liburuak erre zituzten, Francoren tropak sartu zirenean, irailaren 22an. Errepublika garaian "Xabiertxo" liburua erabili zuten eskolan. Apaizak ere dena euskaraz egiten zuen elizan.

  • Migel Okina Salsamendi Euskaraz ikasi zuen, Errepublika sasoian

    Migel Okina Salsamendi (1924) Bergara

    Eskolan euskaraz ikasi zuten Errepublika garaian. Geografia "lutelestia" zen eta matematikak ere euskaraz: batuketa, kenketa...

  • lucia farras Aita Izquierda Republicana-ko burua

    Lucia Farras Laskurain (1926) Bergara

    Aita errepublikanoa zen, Izquierda Republicana-koa. Komisario politikoa izan zen gerra sortu zenean (1936ko udan). Errepublikaren bandera ipinita dute etxean. Herriko karlista batek eta osaba apaizak kentzeko eskatu izan diete, baina ez dute kenduko.

  • lucia farras Bergarako errepublikano nabarmenak

    Lucia Farras Laskurain (1926) Bergara

    Centro Republicanoa lehenengo Mujika Ferreteriaren gainean egon zen (Bidakruzeta Kalea), eta, gero, Ollagorra Tabernan (Barrenkale). Mujika, Mazorriaga, Berroia, Bilbao, Luis Perez gogoratzen ditu gizonezkoen artean eta Maritxu Lopez "La Rubia Peligrosa", Marina Ilarduia, Pia García, emakumeen artean. Neska ederrak ei ziren.

  • lucia farras Alcalá Zamorari berak eman zion lore-sorta

    Lucia Farras Laskurain (1926) Bergara

    Alcalá Zamora (Errepublikako Presidentea) Bergarara etorri zenean Luciak eman zion lore-sorta. Bergarako emakume errepublikanoen izenak berriz: Maritxu Lopez "La Rubia Peligrosa", Marina Ilarduia, Bakaikoa... Dantzaldiak egoten ziren egoitzan. Francisco Aranak jotzen zuen pianoa.

  • lucia farras Antzerkia errepublikanoen egoitzan

    Lucia Farras Laskurain (1926) Bergara

    Antzerkiak ere egiten ziren Centro Republicanoan. Aitak erosten zituen libretoak. Oraindik etxean dute "Manitas de plata" izenekoa. Neskek ere egiten zuten; Bakaikoanekoa, Ilarduianekoa, Florentina... ditu gogoan

  • auribesalgo Errepublika garaiko kontuak

    Asuntxi Uribesalgo Bengoa (1928) Bergara

    Batzokira joango zen, baina ez da gogoratzen. Inauterietan irteten zirela du gogoan. Ez zen pospolinetan ibili. Antzerkia Enseñanzan egiten zuten batzuetan, baina bera oso lotsatia zen. Batzokian ibiltzen zirenak: Amanabar ahizpak, Maria Txantxote, Lazpiur ahizpak...