1931-1936: II. Errepublika

  • Pakita Artola Egiburu Botoa ematerakoan baldintzaturik

    Pakita Artola Egiburu (1923) Alegia

    Pakitan amonak botoa karlistei ematen zien bere etxearen jabe zirelako. Botoa emateagatik ordaindu egiten omen zuten. Behin Pakitaren osabak amonari botoa besteei emateko eskatu zion eta bozkatzera lagundu zuen. Osaba bertan utzi zuten gau osoa eta jatekorik ere ez zioten eman. Gaua pasa ondoren kartzelan sartu zuten.

  • Pakita Artola Egiburu Altzo mendian gordeta Gerra karlista garaian

    Pakita Artola Egiburu (1923) Alegia

    Pakita eta bere alabak etxean entzundako karlista eta liberalen arteko liskarrak komentatzen dituzte.

  • Salvador Marzana Errepublika aldarrikatu aurreko hauteskunde gaua

    Salvador Marzana Amuategui (1918) Eibar

    Errepublika aldarrikatu aurreko hauteskunde gauean, apirilaren 12an, jaia antolatu zen Astelena pilotalekuan. Romeral Musika Bandarekin jotzen jardun zuen Salvadorrek. Hurrengo eguneko Errepublikaren aldarrikapenean Eibartarrak lehenak izateari buruzko komentarioak.

  • Salvador Marzana Agustin Zuloagaren omenezko ekitaldia eta Errepublika aldarrikapenaren urteurrenak banaketa eragin zuen

    Salvador Marzana Amuategui (1918) Eibar

    1932. urtean, Musika Bandako zuzendari zen Agustin Zuloaga hil zen. Errepublikaren aldarrikapenaren urteurrenetik oso hurbil zeudenez, Zuloagaren omenezko kontzertuan uniformerik gabe jo zutela kontatzen du. Ospakizunak burutu edo bertan behera uztea erabaki beharrak, bandako kideen arteko desadostasuna ekarri zuen.

  • Antonio Guridi Errepublikako giroa eta gerra hasiera

    Antonio Guridi Aierbe (1921) Zegama

    Eskolara zihoanean, errepublika etorri zen. Garai hartan, debekatu egin zieten apaizei eskolara doktrina ematera joatea. Eskuinekoak armatu egin ziren eta Nafarroan altxamendua izan zen. Borrokak non izan ziren azaltzen du.

  • M Pilar Galparsoro Umetan, goseari zion beldurra

    Maria Pilar Galparsoro Andueza (1921) Legazpi

    Umetan, beraien etxea nolakoa zen azaltzen du. 3 urte zituela, Azpeitiko eskolan ikasi zuen; eta orduan, errepublikaren alde egindako aipamenak gogoan ditu.

  • Luzia Imaz Mugika Errepublika garaiko kanta

    Luzia Imaz Mujika (1913) Segura

    Errepublika garaia. Erreketeen kanta bat gogoan du.

  • Juana Zugasti Bilbao Aldatze Ikastetxea Errepublika garaian

    Juana Zugasti Bilbao (1923) Eibar

    Errepublika ezarri aurretik, nolako uniformea erabiltzen zuten Aldatzen. Errepublikarekin batera, mojak seglar janzten hasi ziren eta umeak ere kaleko erropekin joaten ziren. Gerra ostean, umeek berriz jantzi zuten uniformea eta mojek abitua. Gerra ondorengo urteetan uniformea zelakoa zen: modernoagoa...

  • Enrique Aranzabal Asturiasko Iraultza eta greba

    Enrike Aranzabal Olaeta (1924) Gernika-Lumo

    Errepublika sasoian Asturiasen iraultza egon zenean, greba handia egon zen. Ez zen ogirik egiten eta itsasoz eramaten zuten ogia Bermeotik bideetan konfiskatu egiten zuten eta.

  • Enrique Aranzabal Errepublika sasoian langileak ondo bizi ziren

    Enrike Aranzabal Olaeta (1924) Gernika-Lumo

    Errepublika sasoiko bizimodua normala zen, ondo bizi ziren, lan asko zegoen eta jendea langilea zela dio. Lizeo ondoan Iruña taberna zegoen eta langileek han "kafe konpletoa" hartzen zuen eta San Juan elizaren kontran zegoen 'Txinoana' deituriko tabernan jaten zuten. Astra arma-lantegian ondo irabazten zen, 8-10 pezeta eguneko. Taberna Vascan eta Txinoanean 2.5 pezetagatik hartzen zuten ostatu behargin askok. Makazagak ere San Juan Ibarran izan zuen ostatua. Soldata onak zeudenez gernikarrak ondo bizi ziren eta kalean igartzen zen. Eibar aldetik heldu ziren asko eta asko, Enriqueren aita ere horrela heldu zen.

  • Enrique Aranzabal Agirre Lehendakaria etorri zeneko istiluak

    Enrike Aranzabal Olaeta (1924) Gernika-Lumo

    Jose Antonio Agirre Lehendakaria juntetxera etorri zenekoa kontatzen du. BBK banketxea dagoen lekuan Norte taberna egon zen eta han aurrean egon ziren autobusak kanpotik etorritako jendearekin. Kaleak jendez lepo zeudela, juntetxean istiluak egon ziren eta "Guardia de asalto"ak agertu ziren. Gazteek korrika egin zuten baina nagusiagoak porraz jo zituzten.

  • Antonio Berasategi Errepublikaren etorrera

    Antonio Berasategi Mintegi (1923) Astigarraga

    Errepublika ezarri zen egunean eskolarik ez zuten izan, hauteskundeak baitzeuden. Maisua espainiarra zenez, lehenengo gaztelania ikasi behar izan zuten eskolara joateko. Gerra garaian etorri zen beste maisua ere ez zen euskalduna.

  • Antonio Berasategi Hiru politika Astigarragan

    Antonio Berasategi Mintegi (1923) Astigarraga

    Eskola inguruan hiru politikak biltzen ziren, nazionalistak, errepublikarrak eta tradizionalistak. Haien artean haserre egon ohi ziren askotan. Behin karlisten mitin batean egon zen Antonio. Hamaika greba izaten ziren errepublika garaian. Behin greba batean pistoladun gizonak ikusi zituzten.

  • Antonio Berasategi "Pistola edozein umek zeukan"

    Antonio Berasategi Mintegi (1923) Astigarraga

    "Guardias de asalto" zirelakoak egon ohi ziren grebak egiten zirenean, gatazkarik sortu ez zedin. Paisanoz ere ikusi izan zituzten poliziak, pistola alboan. Garai hartan jende askok izaten zuen pistola.

  • 973 Gerra aurreko giroa

    Arroxa Pikabea Artola (1916) Oiartzun

    Gerra aurretik ere bazen miseria, baina goserik ez. Hala ere, giro nahasia zegoen; grebak egiten ziren. Tropak sartu zirenean, Portuberriko apopiloak bertan zeuden; meategietako langileak ziren eta greban zeuden. Gazte asko zegoen lanik gabe, baina ez zen pentsatzen gerra etorriko zenik. Nafarroako sarraskia.

  • 1027 Errepublikan dotrinarik ez eskolan

    Tiburtzio Aranburu Lekuona (1925) Faustino Galdos Arbide (1934) Juan Galdos Arbide (1924) Santos Mitxelena Aranguren (1931) Oiartzun

    Juanitok gogoan du Errepublikan gurutze denak kendu zituztela eta dotrina ez zela ematen eskolan. Beren etxean hartzen zuten dotrina. Gerraren ondoren, berriro jarri zituzten gurutzeak.

  • Droget. "Si supieran los curas y frailes..."

    Pedro Zubizarreta Garro (1925) Ermua

    Droget errepublikanoa zen. Gizon handia eta sendoa. Maiatzaren 1eko anekdota: errepublikazaleak "Si supieran los curas y frailes..." kantatzen entzun zituen eurak dotrinara zihoazenean.

  • Aurora Baskaran 34ko atxilotuen ongi etorria

    Aurora Bascaran Martínez (1933) Concepción Martínez Fuldain (1908) Eibar

    Concepcionek errepublikaren inguruko oroitzapen handirik ez du, Bilbon neskame lanetan ere aritu izan zen gaztetan eta agian Bilbon zegoen garai horretan. Hala ere, 34ko iraultzan Eibarren zegoen eta senarra kartzelan egon zen bertan parte-hartu zuelako. Concepcion eta Aurora ongi etorria egitera joan ziren Azitainera.

  • Aurora Baskaran Errepublika garaiko aldaketak

    Aurora Bascaran Martínez (1933) Eibar

    Eskoletan aldaketak egitea izan zen alderdi garrantzitsuenetariko bat errepublika aldarrikatu zenean, baina egoera politikoa oso desegonkorra izan zen. 34ko iraultzan parte hartu zuen Auroraren aitak, ondorioz, Benigno Bascaran kartzelaratu egin zuten.

  • Aurora Baskaran Bascaran aita semeak

    Aurora Bascaran Martínez (1933) Eibar

    Benigno Bascaran "Juventud socialista" eta UGTko kide zen baina ez zuen parte hartze politiko zuzena izan Errepublika aldarrikatu zenean. Aita ordea, udaletxeko zinegotzi eta garai batean alkate bezala ere egon zen. Benigna errekadistare anekdota kontatzen du Aurorak; Bilbora errepublikako ikurrinarekin joan baitzen errepublika Eibarren bakarrik aldarrikatuta zegoenean.