1931-1936: II. Errepublika

  • Juan Martin Bermeosolo Gerra aurretik mitinak herrietan

    Juan Martin Bermeosolo Gabiola (1925) Ea

    Gerra aurretik mitinak egoten ziren herrietan. Alderdien arteko pikea zegoen;goizean batzuk eta arratsaldean beste batzuk egoten ziren mitina ematen. Auzoko batzuk guardia zibilak ziren eta entzutea du Madrilen zaldi gainean ibiltzen zirela iraultzetan.

  • 371 Aiastia (San Migel) auzoa

    Agustin Gurrutxaga Garate (1917) Elgoibar

    Aiastia (San Migel) auzoa zelakoa zen. Erromeriak. 1934ko iraultza izan zenean Eibarren, "Guardia de Asalto"koak San Migelera joan ziren.

  • JULEN IRIONDO BERGARETXE Eskola publikotik Pilar Ikastetxera

    Julen Iriondo Bergaretxe (1920) Elgoibar

    Eskola publikoan hasi zen zazpi urte zituela. Herrialdean sozialismoaren eta komunismoaren hastapenak azaltzen ditu. Eskoletatik gurutzeak kendu nahi zituzten, eta horri erantzunez eraiki zen "Colegio del Pilar" eskola berria. Han ikasi zuen Julenek marianistekin, gerra hasi zen arte.

  • JULEN IRIONDO BERGARETXE Antiklerikalismoa gerra aurrean

    Julen Iriondo Bergaretxe (1920) Elgoibar

    Abadeen aurkako mugimendu gogorra egon zen gerra aurrean. Julen 12-13 urterekin sartu zen herriko musika bandan, eta Internazionala eta abadeen kontrako kantuak jotzen zituen bandak manifestazioetan.

  • Itziar Ajuria Garate 90 ume zaindari batekin

    Itziar Ajuria Garate (1924) Elgoibar

    Errepublikak eskola publikoetan gurutzeak kendu zituenean, amak mojetara bidali zuen ikastera. Eskolaurrean 90 ume Saturnina Ziaran izeneko emakume baten zaintzapean egoten ziren. Aitak etxean irakatsi zion irakurtzen.

  • Itziar Ajuria Garate Gerragatik eskola urte bat galdu

    Itziar Ajuria Garate (1924) Elgoibar

    Sei urtera arte egon zen eskolaurrean. 14 urtera arte irauten zuen orduan eskolak, baina gerragatik ikasturte bat galdu zuenez, 15 urtera arte ibili zen eskolan.

  • FELIX ETXEBERRIA Errepublikaren eragina Sallobente auzoan

    Felix Etxeberria Larrañaga (1926) Elgoibar

    Lizarrako estatutua zela eta, Felixek bost urte zituela, bizkarrean propaganda txartela eta eskuetan panfletoak zituela, errepidean egoten zen paperok banatzen. Garai hartan Sallobente auzoan mitinak, antzerkiak, dantzariak, etab. egoten ziren. Aitarekin joaten ziren ikustera.

  • 697 Trena errepublikako banderarekin

    Bentura Arrieta Bergaretxe (1925) Elgoibar

    14 urte bete baino lehen utzi zion Benturak eskolari, etxean lan asko zegoen eta. Bera umea zela, trena errepublikako banderarekin etorri zenekoa gogoratzen du. Gerrak ez zuen eskola eten, baina Bentura, beldurrez, ez zen joaten. Gerraostean jarraitu zuen eskolan, 13 urtera arte.

  • Miren Vallejo Arriaga Eskola txikian euskaraz, handian gaztelaniaz

    Miren Vallejo Arriaga (1923) Elgoibar

    Lau anai-arrebatatik zaharrena zen Miren. Eskola txikira joan zen sei urtera arte, eta handira gero. Eskola txikian euskaraz ikasten zuten eta handian gaztelaniaz. Errepublikan eskoletako gurutzeak kendu egin zituzten, baina Mireni eta lagunei batzokian eman zieten gurutzetxo bana.

  • maria-ormaetxea-inarra Errepublikako sorreraren bertsoak

    Maria Ormaetxea Iñarra (1916) Elgoibar

    1931an Errepublikaren sorrerak sortutako poza adierazten duten bertsoak.

  • Pello Arrieta Euskarazko antzerkigintza Elgoibarren

    Pello Arrieta Soraiz (1950) Elgoibar

    "Frente de Juventudes" lokala Izetatarrena zen. Hor euskaltzale eta abertzaleak biltzen ziren. Pianoa zegoen eta Izeta anaiek jotzen zuten. Euskarazko antzerkigintzan ibili zirenen izenak ematen ditu. Gerra aurreko mugimenduaren lekukoa hartu zuten. "Aitona eta biloba" izan zen obrarik entzutetsuena.

  • Itziar Ajuria Garate Errepublika sasoian eskola publikotik mojetara

    Itziar Ajuria Garate (1924) Elgoibar

    Satur maistrarekin ibili zen lehenbizi eskolan. Ehun ume inguru ibiliko zirela dio. Eskola publikoan jarraitu zuen. Han izan zuen azken irakaslea Priscila Pinedo izan zen. 1931n, Errepublika aldarrikatu zenean, gurutzeak kendu zituzten eskoletatik eta amak ezin zuenez hori onartu, Ospitaleko mojengana eraman zuen. Garai hartan 14 urtera arte ikasten zen. 1935-1936 ikasturtea galdu egin zuten gerraren eraginez eta, horregatik, 15 urterekin beste urtebetez eskolak eman zizkieten. Amari eskola publikora itzuli nahi zuela esan zion eta Priscila Pinedo maistrarengana itzuli zen. Maistra oso ona zen. Bera ere ikasle ona zen.

  • 896 Errepublika eta gerraostea

    Maritxu Osa Unamuno (1921) Eibar

    Gerra garaian, Arrazolan bala zarata. Arrateko frontea. Sartu zirenean, bandera zuria eta Cara al Sol kantatu behar. Errazionamendua, Estazio kalean. Errepublika garaiko abestiak gogoan ditu, 10 urterekin ikasitakoa. Abestu egiten du. Eskola non zegoen.

  • 896 Errepublika aldarrikatu zenean

    Maritxu Osa Unamuno (1921) Eibar

    Errepublika aldarrikatzea pozgarria izan zen. Untzagan zegoen bera. Plaza de la Republica jarri zioten izena, eskailera batera igota. Sozialista asko eta nazionalista asko zegoen.

  • 906 50 hamarkada erresistentzia txikiko garaia

    Serafin Basauri Arteaga (1935) Eibar

    1950 hamarkadan oso erresistentzia txikia izan zen. 1960 inguruan hasi zen zer edo zer. Etsipen garai handia egon zen. Euskara aldetik ere, beherakada handia izan zen.. Transmisioa eten egin zen, baita familia abertzaleetan ere. Hori ere kritikatu egin behar da. Francok eta erregimenak kalte handiak egin zuen, baina etxe barruan ere erabilera eta transmisioa eten egin zen.

  • 907 Errepublika etorri zenean

    Emilia Unamuno Zamakola (1915) Eibar

    Apirilaren 4an gauean hasi zen zalaparta, Guardia Zibilaren kuartelean. Zabalburutik etorri ziren, hura bonbardatzera. Batek izan zuen istripua. Iraultza. Apirilaren 14an Untzagan zegoen, Errepublika aldarrikatu zutenean. Goizean goiz. Letreroa eta erregearen koadroa nola kendu zituzten. Egun bat lehenago, Eibarren. Kalejira egin zuten denek. Sozialistak eta nazionalistak.

  • 907 Urriko iraultzako presoak

    Emilia Unamuno Zamakola (1915) Eibar

    1934ko urriko matxinada zela eta, Eibarko gizon asko sartu zituzten preso, Iruñean. Askatu zituztenekoa. Indalecio Prieto zegoen zain. Sozialistak. Balkoitik ikusten zituen ospakizun denak.

  • 907 Matxinada garaian hildakoak

    Emilia Unamuno Zamakola (1915) Eibar

    Matxinadan, asaltoko guardiak bi mutil hil zituzten, Armeria eskolan borrokan ari zirela, teilatutik. Larrañaga nola hil zuten, ezin-ikusiren batengatik.

  • 907 Urriko matxinada

    Emilia Unamuno Zamakola (1915) Eibar

    Urriko matxinadako kontuak. Kalbetoira zuten balkoia, baina atzean berriketan egoten ziren. Bonba bat bota zuten Kalbetoian. Guardia zibil mordoa joan ziren ganbara begiratzera. Armak zeuden ezkutatuta, eta estutasuna.

  • 969 Aita, errepublizale federalista

    Jose Kareaga Guridi (1930) Eibar

    Gaztetatik hasi zen ofizioa ikasten. Aita errepublikazale federalista zen, Pi i Margall-en jarraitzailea. Zinegotzia izan zen errepublika denboran. Gero kartzelan egon zen, 12 urteko kondena eskatu zioten, besteak beste Asturiasko Concejo-rako dirua grabatzeagatik.