1931-1936: II. Errepublika
-
Errepublikako langileen abestia
Jesus Astiazaran Bilbao (1924) Bermeo
Errepublika sasoian, Solluberako bidean hainbat behargin aritu zen beharrean. Haiek abesten zuten abestia kantatzen du Jesusek pasarte honetan.
-
"Guardia de Asalto" Bilbotik Bermeora
Jesus Astiazaran Bilbao (1924) Bermeo
Gerra aurretik, Errepublika sasoian, Bilbotik edo, etortzen ziren"Guardia de Asalto"koak manifestazioak eta, egoten zirenean.
-
Pezeta eta Euskadiko dirua
Jesus Astiazaran Bilbao (1924) Bermeo
Errepublika sasoian pezeta egon zen indarrean, baina gero, Euskadiko dirua; baina gero ez zuen balio handirik izan.
-
Errepublika garaian apaizak jazarrita
Dolores Egues Saizar (1928) Lucia Egues Saizar (1925) Berastegi
Errepublika garaian apaizak jazarrita egon ziren, tartean euren lehengusu Kaximiro, sakramentinoa. Kaximiro goizean goiz joaten omen zen mezara eta kanpairik ere ez omen zuten jotzen, mehatxatuta zeudelako. Errepublika nahaste handiko garaia izan omen zen.
-
Errepublika sasoian amak gurutzeak ipini zizkien
Juliana Mendizabal Guenetxea (1923) Berriz
Errepublika aldarrikatu zutenean, elizak botatzen ari zirela eta amak gurutzeak jarri zizkien paparrean, kristauak zirela adierazteko.
-
Antzua baserrian errentero
Placida Azpitarte Egia (1915) Berriz
Antzua baserrian errenteroak ziren. Amantegi administrariak boto paperak bidali zituen markatuta. Algortan bizi zen konderen bat zen baserriaren jabea. Errepublikaren garaian errenteroei baserriak eskuratzeko erraztasunak emateko legea atera zutela kontatzen du Placidaren senideren batek.
-
Beharginak, denak sozialistak
Jesus Arrizabalaga () Berriz
Ladrilleroen etxean jaio zen, baina gero beste etxe batera joan ziren bizitzera. Beste familia bati buruzkoak. Aititak Alfa lantegirako lan egiten zuen. Gerra aurreko politika konturik ez daki. Beharginak denak sozialistak zirela dio.
-
Goitarrak eta behetarrak borrokan
Jesus Arrizabalaga () Berriz
Errepublika garaian, plaza, bolatokia eta frontoia egiteko bozkak antolatu zituzten, bi aldiz, herriaren goialdean ala behealdean egin erabakitzeko. Goitarren eta behetarren arteko ika-mikak.
-
Errepublika, batzuentzat ona, besteentzat txarra
Pedro Garro Olano (1911) Berriz
Errepublika batzuentzat ona eta besteentzat txarra izan zela dio. Bere osaba, Fausto Aranzibia, alkateordea zen orduan. Juan Manuel Oruemazaga zinegotziari buruz berba egiten du.
-
Izeko Carlton hotelean lanean
Iñaki Bravo (1925) Berriz
Bederatzi anai-arrebatatik bakarra ezkondu zen, Iñakiren aita bakarrik. Bere izeko Tomasa moja zen, baina errepublika garaian etxeratu eta ez zen berriz komentura joan. Carlton hotelean lan egiten zuen, Iñakiren aitita preso sartu zutenean.
-
1934ko iraultza Eibarren bizi izan zuen
Juanita Lejarreta Garro (1920) Berriz
13 urterekin Eibarrera plazara joaten hasi zen. 1934ko iraultza nola bizi izan zuen. Alfan pistolak banatu zituzten eta kalean pistolak eskaintzen etorri zitzaizkien. Berari ere eman zioten pistola, baina errekara bota zuen. Eibarko plaza nolakoa zen; taberna ere bazegoen. Erreka pasatzen zen azpitik. Goizean goiz hartzen zuen trena Zaldibarren, Eibarrera joateko.
-
1934ko iraultza; etxera itzultzeko lanak
Juanita Lejarreta Garro (1920) Berriz
1934ko iraultzak Eibarren harrapatu zuen. Etxera itzultzeko ez zuten trenik eta Ermurantz abiatu ziren, trena han hartzeko asmoz. Bidean "guardia de asalto"a zen lehengusu batekin topo egin zuen eta hark lagundu zien bide zati batean. Ermuan Eitzagara hartu zuten eta trenaren tuneletik pasata joan ziren etxeraino, oinez. Beste senide bat mikeletea zen eta Eibar eta Ermuko muga zaintzen egoten zen. Iraultza egunean bala asko ikusi zuten lurrean.
-
Gerra aurrean, aita kartzelan
Gregorio Milikua Isundegi (1926) Berriz
Aita gerra aurrean zergatik eraman zuten kartzelara kontatzen du. Egunen bat egin zuela han dio.
-
Felipe Urtiaga: Berrizko alkate
Maria Ines Etxebarria Urtiaga () Berriz
-
Amak ekarri zuen errepublikaren albistea etxera
Gloria Ansuategi Aldekoa (1918) Berriz
14 urte bete zituenera arte egon zen Gloria eskolan. Etxean, umezain zegoen errepublika aldarrikatu zenean. Eibarko azokara bidean zen ama baina buelta egin eta etxera itzuli zen egun hartan. Berak ekarri zuen albistea etxera.
-
Errepublika garaiko giro politikoa
Jabier Amunarriz Andonegi (1924) Donostia
Errepublika garaiko giro politikoa. Parte Zaharrean zeuden alderdiak. Errepublikazaleak ziren alkatea-eta, mutikoa zela. Euskaltzaleak ziren haiek ere.
-
Errepublika garaiko kultur giroa
Jabier Amunarriz Andonegi (1924) Donostia
Euskal giroa zegoen Donostian. Antzerkia egiten zen Santo Tomasetan. Batzokian, poxpolinak... Emaztea Iruratik etortzen zen antzerkia egitera. Aita Laborda zen poxpolinen burua.
-
Tabernako eta kaleko giroa umetan
Jokin Muxika Lasa (1932) Donostia
Tabernari lotuta hazi zen. Gerra aurretik, asaltoko guardiak ibiltzen ziren egurra ematen Parte Zaharrean. Haien janzkera. Tabernako giroa: gizonezkoak bakarrik. Matxismoa; aurrerakoienek emazteekin paseatzen zuten. Bestela, bakoitza bere aldetik.
-
Gerra aurretik ikastolara
Miren Josune Tolaretxipi Lizarralde (1926) Donostia
Gerra aurretik ikastolara joaten zen, Etxaide kalera. Subijana zen maistretako bat, eta Arzelus bestea. Moja joan ziren biak. Iñaki Deunaren ikastetxea. Gerrarekin bukatu zen.
-
Kursaalean, poxpolinak
Miren Josune Tolaretxipi Lizarralde (1926) Donostia
Kursaalean poxpolinak. Bera ere joaten zen. Abestiak ere han ikasi zituen; "Etxe pospola" kanta. Kantu abertzaleak. Don Ramon Laborda.