1931-1936: II. Errepublika

  • Jesus Aranburu Fronte Popularra

    Jesus Aranburu Oskoz (1918) Errenteria

    1936ko hauteskundeetarako ezkerreko hainbat formazioz osatutako koalizioa nola osatuta zegoen ongi gogoan du Jesusek.

  • Jesus Aranburu Biteri eskola publikoak

    Jesus Aranburu Oskoz (1918) Errenteria

    Biteri eskola publikoan ikasi zuen Jesusek. Gogoan du nola Bigarren Errepublika garaian irakaslea etorri eta gelan sartu orduko horman zintzilik zegoen gurutzea kendu zuen. Jesusen esanetan horrek ez zuen errenteriarren artera istilurik ekarri.

  • Jesus Aranburu 1936ko greba lan-baldintza hobeak eskatzeko

    Jesus Aranburu Oskoz (1918) Errenteria

    "Real Compañía Asturianan" lanean hasi zenean, sindikatu ugari zeuden. Langileak afiliatu egiten ziren haietan. Lehen grebak egitea egun batetik bestera erabakitzen zen. 1936ko maiatzean greba egin zuten, lan-baldintza hobeak eskatzeko.

  • Jesus Aranburu Errepublika aldarrikatu zeneko ospakizunak Errenterian

    Jesus Aranburu Oskoz (1918) Errenteria

    Errenterian errepublikazaleek beren lokalak zeuzkaten. Errepublika aldarrikatu zen egunean, jendeak asko ospatu zuen Errenterian. Orduan abestutako kantak aipatzen ditu.

  • Jesus Astiazaran Errepublikan hezkuntzan aldaketak

    Jesus Astiazaran Bilbao (1924) Bermeo

    Errepublika sasoian, fraideen ikastetxean maisuen kapak kendu eta gurutzeak kendu zituzten.

  • Jesus Astiazaran Errepublikako langileen abestia

    Jesus Astiazaran Bilbao (1924) Bermeo

    Errepublika sasoian, Solluberako bidean hainbat behargin aritu zen beharrean. Haiek abesten zuten abestia kantatzen du Jesusek pasarte honetan.

  • Justo Astui ELAko karneta erre faxistak sartu zirenean

    Justo Astui Imatz (1922) Bermeo

    Errepublika denboran sarri izaten ziren mitinak. "Guardia asaltoak" etortzen ziren halakoetan; behin neska bat zauritu zuten tiroz. Manifestazioak ere ugari, sindikatuenak eta, UGTkoak esaterako. Kanpoko jendea gehienbat. CNT ere bazen. ELA ere bai. Justok sindikatu honen karneta zuen 14 urterekin. Faxistak sartu zirenean erre egin zuen. Ez zuen kuotarik pagatzen.

  • 77 Errepublikaren aldarrikapena

    Timoteo Zuazua Urrutia (1922) Aretxabaleta

    Errepublikaren aldarrikapenaren inguruko gogoetak. Etxean zer entzuten zuten...

  • 77 Errepublika garaia; Gerra Zibila

    Timoteo Zuazua Urrutia (1922) Aretxabaleta

    Errepublikaren aldarrikapenaren inguruko gogoetak; Alfonso XIII. Niceto Alcalá Zamora Aretxabaletara etorri zeneko kontuak. Gerra, politika kontuak. Euskadiko gobernua. Gerra Zibila Aretxabaletan. Baserri inguruan frontea egon zenean, erreketeak izan zituzten inguruan.

  • Julian Alegria Errepublika garaiko giro politikoa

    Julian Alegria Uriarte (1924) Bermeo

    Errepublika garaiko oroitzapenak. "Goardias de Asalto"ak. Behin Jose "Konbetu"ren taberna aurrean gertatutakoa. Manifestazioa egon zen eta mutil batzuk zerura tiroak botatzen hasi omen ziren. Beste greba batzuk ere egon omen ziren garai hartan. CNT eta FAI.

  • Isidro Mandiola Errepublika hasi zenean eskolako bandera aldatu

    Isidro Mandiola Solozabal (1924) Markina-Xemein

    Errepublika ezarri zutenean, Isidrok zazpi urte zituen. Orduan eskolan egon zen eta gogoan dauka maistrak bandera aldatu behar zutela esan ziela. Errepublika sasoian Asturiaseko meategietako langileak altxatu egin ziren eta Eibarren ere grebak antolatu zituzten langileek. Harik eta Gerra Zibila hasi arte iraun zuen errepublikak.

  • Isidro Mandiola Errepublika sasoiko liskarrak

    Isidro Mandiola Solozabal (1924) Markina-Xemein

    1934an Asturiaseko meategietako langileak altxatu egin ziren estatuaren kontra. Armada eraman behar izan zuten Asturiasera. Eibarren ere tiroketak egon ziren. Errepublika sasoian, Polizia Nazionala egon barik Guardia de Asalto delakoa egon zen. Markinan Guardia Zibila baino ez zen egon.

  • Isidro Mandiola Botoak erosi

    Isidro Mandiola Solozabal (1924) Markina-Xemein

    Gerra aurrean botoak erosi egiten zituzten zenbaitek. Isidrok gogoan dauka Eibarko sozialistak etortzen zirela baserrietara hamar ogerlekoren truke botoa erostera. Orduan ez zegoen NAN-ik gaurko moduan. Kartila moduko bat erabiltzen zuten, 'Celula personal', eta oso erraza zen beste baten kartila erabiltzea botoa emateko.

  • Santos Esnaola Politikarekiko jarrera ingurukoen artean

    Santos Esnaola Esnaola (1930) Legorreta

    Santosen familian ez ziren politikan asko nahasten. Inguruko jendearen artean, denetariko iritziak zueden.

  • Daniela, Lourdes eta Anastasio Erregea kendu eta presidentea jarri

    Lourdes Bernaola Agirre (1932) Anastasio Urizar Belakortu (1923) Mañaria

    Errepublika etorri zenean, Mañariko eskolan Alfonso XIII. erregearen argazkia kendu eta Alcalá Zamorarena jarri zuten. Lourdesek dio Herriko Etxean argazkia aitzurrarekin kendu eta teilatu gainera bota zutela.

  • Daniela, Lourdes eta Anastasio Gerra aurretik erdara gutxi egiten zen

    Daniela Bernaola Agirre (1938) Lourdes Bernaola Agirre (1932) Anastasio Urizar Belakortu (1923) Mañaria

    Erregearen argazkia bai, baina gurutzea ez zuten kendu Anastasioren eskolan. Gerra aurretik, euskarazko irakurketa lehiaketa egon zen elizpean. Rosario Unzaluk irabazi omen zuen lehiaketa hori. Garai hartan, erdara zer zen ere ez zekiten baserrietan.

  • Jon Ander Zurikarai Hoditerian babestu hegazkinen bonbetatik

    Jon Ander Zurikarai Atxa-Orbea (1933) Zaldibar

    Errepublika garaian jaio ziren askok daukate izena euskaraz. Hala ere, gerra sasoian gauzak asko aldatu ziren. Aita, esaterako, trintxerak egiten ibili zen Galdaramiñon. Ama eta seme-alabak, ostera, bide azpiko hoditerian ezkutatzen ziren hegazkinen bonbetatik babesteko. Ihesi zihoan Eibarko jendea hartu behar izaten zuten baserrietan.

  • Maria Albizu Irizar Gerra bazetorrela ez zetorrela

    Maria Albizu Irizar (1908) Leaburu

    Gerra aurretik lana gutxitu egin zen eta egun batetik bestera gerra sortu zen. Gerra bazetorrela esaten zuten, baina dirurik ez zegoenez ez zela gerrarik etorriko esaten zen.

  • Luzia Inzunza Eskolan gerra aurretik euskaraz

    Luzia Inzunza Arteaga (1925) Mañaria

    Eskolan gerra aurretik euskaraz egiten zuten, nahiz eta liburuak erdarazkoak izan. "Bobo y tonto" izenburuko liburu bat gogoratzen du. Arbelari "tablerua" esaten zioten. Errepublika garaian, ikasgelan gurutzea zegoela gogoan du.

  • Garbriel Nogues Martikorena Gerra aurreko giro nahasia

    Gabriel Nogues Martikorena (1920) Lasarte-Oria

    Gerra hasi zenean, Gabrielek 16 urte zituen. Gerra aurretik giro nahasia zegoen: ika-mika handia zegoen nazionalisten eta komunista eta sozialisten artean. Orduko sozialistak eta komunistak oso estremistak ziren, eta Orian nagusi ziren; Lasarten, ordea, nazionalistak ziren gehienak. Lasarten gurutze-bidea egiten ari zirela iskanbilak egon ziren.