1931-1936: II. Errepublika

  • Xeferi Erostarbe "Emakumeak aurrera egiteko erdaraz jakin behar izan du"

    Xeferi Erostarbe Lazkano (1933) Bittori Goitia Larrañaga (1928) Enkarna Grisaleña Gil (1928) Oñati

    Hika mutilen artean gehiago mantendu da nesken artean baino. Gizonek etxetik kanpo aisialdi gune gehiago izan dituzte, bekatua zen lehen emakumea tabernara joatea.

  • Patxi Oliden Lehenengo notak nola ikasi zituen

    Patxi Oliden Gonzalez de Txabarri (1923) Orio

    Frontoian ibiltzen zen mutikotan. Frontoia nolakoa zen. Karmelo Eizagirrek irakatsi zizkion lehenengo notak frontoian, lurrean teilarekin marrak eginda. Ordurako haiek tiple taldea egina zeukaten. Horrelaxe hasi zen solfeoa ikasten. Gazterik hasi zen mezan koruan abesten. Errepublikaren hasieraren inguruko oroitzapenak.

  • Xemein tertulia Errepublika garaiko aldaketak eta gerra hasiera

    Mahai-ingurua Xemeinen () Markina-Xemein

    Errepublika garaian eskolan gurutzeak kendu eta Errepublikako bandera jarri zuten. Juanita Asterrikan bizi zen eta Gerra Zibilean gertu izan zuen frontea.

  • Manuel Goenaga Mutrikuko Erdiko kaleko kartzela

    Manuel Goenaga Osa (1923) Mutriku

    Erdiko kaleko kartzelan aita preso egon zenean, janaria eramaten zioten. Gerra aurretik, kartzela zaintzen herriko errepublikanoak eta milizianoak egoten ziren.

  • Elias Euba Bigarren Errepublikaren eragina

    Elias Euba Irakulis (1920) Amorebieta-Etxano

    Errepublika garaian, erregeen argazkiak kendu zituzten eskoletatik. Hilketarik ez zen gertatu garai hartan. Kapitalistek dirua gorde eta industria gerarazi egin zuten; horrek gosea eragin zuen.

  • Jose Etxeberria Querido Eibarko Aratusteak Errepublika aurretik II

    Jose Echeverría Ayerbe (1912) Eibar

    Jende askok gitarra jotzen zekien eta aratusteetako karrozetan ateratzen ziren joten. Don Poli abadeak karrozak ateratzen zituen aratusteetan ospitalerako dirua batzeko. Asteartea egun handia izaten zen; lagun-taldeak soziedadetan bazkaldu eta gero dantzara joaten ziren Untzagara edo frontoira. Egun horretan ohitura izaten zen nesken etxera afaltzera joatea.

  • Jose Etxeberria Querido Eibarko Aratusteak Errepublika aurretik I

    Jose Echeverría Ayerbe (1912) Eibar

    Errepublika aurretik aratusteak asko ospatzen ziren, baina gero beherakada egon zen. Aratusteen egun bakoitzean toki batean antolatzen zen dantzaldia: Casino Artista, Casino Musical Bretón, Casino Amistad, Rialto…

  • Jose Etxeberria Querido Alderdi politikoak errepublika garaian

    Jose Echeverría Ayerbe (1912) Eibar

    Errepublika aurretik denak ondo eramaten ziren baina ondoren, arazoak sortu ziren. Bera sozialista zenez eta neska-laguna abertzalea, azken honek familiari ez zitzaien Jose gustatzen alabarentzat. Mutilak tabernan mozkortu egiten ziren baina formalak ziren.

  • Jose Etxeberria Querido 1934ko urriko iraultza

    Jose Echeverría Ayerbe (1912) Eibar

    1934ko urriko iraultzaren aurrekariak. Sozialistek, legetik kanpo zegoen bilera bat egin zuten eta iraultza hasi zen.

  • Jose Etxeberria Querido Politika errepublika garaian; sozialistak

    Jose Echeverría Ayerbe (1912) Eibar

    Gil Robles-i buruzko azalpenak ematen ditu. “A por los 300! ” esaldi ospetsua. Orduan ezkerreko alderdiak elkartu egin ziren eta Frente Popularra osatu zuten. 1936an, José "Querido"k baldintzapeko askatasuna lortu zuen. Ezkertiarren artean banaketak jarraitzen zuen eta ez zuten gobernuan parte hartu.

  • Jose Etxeberria Querido Hauteskundeak Errepublika garaian

    Jose Echeverría Ayerbe (1912) Eibar

    1931ko hauteskundeen inguruko hainbat azalpen ematen ditu. Sozialistak eta errepublikanoak bat eginda aurkeztu ziren eta emaitzen arabera sortu zen gobernua: Alcalá Zamora presidente, Azaña gobernu buru, Prieto… Sozialisten artean borrokak egon ziren: Largo Caballeron aldekuak, Besteiristak, Prietistak…

  • Jose Etxeberria Querido 1934ko iraultzan hildakoak

    Jose Echeverría Ayerbe (1912) Eibar

    1934ko iraultzan Carlos Larrañaga zelan eta nork hil zuen kontatzen du. Beste hildako batzuk ere egon ziran: Sebastian Landa, Vázquez, Gerrikabeitia. Kartzelako bizimodua. Toribio Etxeberria…

  • Jose Etxeberria Querido 1934ko iraultzaren ondorioz espetxeratuak

    Jose Echeverría Ayerbe (1912) Eibar

    1934ko iraultzaren ondorioz, 112 eibartar kartzelan elkarrekin egon ziren. Kartzelako bizimoduaz hitz egiten du. Kartzelan ondo jaten zuten. Tabakoa nola lortzen zuten.

  • Justina Iparragirre Politikaz ez zuten hitz egiten

    Justina Iparragirre Eizagirre (1913) Irun

    Ez da Errepublikarekin asko gogoratzen. Maria Cristina erregina Miarritzera joaten zen jokatzera. Politikaz ez da sekula asko arduratu.

  • Justo Larrañaga 1934ko iraultza: etxeratze-agindua

    Esteban Justo Larrañaga Argarate (1913) Eibar

    Lehenengo irratia berriz, 1934ko urriko iraultzarekin batera jarri zuten etxean. 1934ko iraultza gogoratzen dute. "Oka Txiki" (Candido Eguren) poliziatik ihesi saltoka zebilela gogoratzen du Justoren emazteak. Etxeratze-agindua arratsaldeko 18.00etan zen. Justok anekdota bat kontatzen du.

  • 694 Mitinean entzundakoa bete egin zen

    Joxepa Aranberri Arostegi (1911) Agustina Arrizabalaga Eibar (1912) Elgoibar

    Bi urtez egon ziren gerra hasteko zegoela mitinak ematen ziren. Berak 22 urte inguru zituela Bergarako nazionalista batek eman zuen mitina. Kanpokoak etorriko zirela eta haiei ez zitzaiela sartzen utzi behar esaten omen zuen. Gerra-ostean halaxe izan zen: kanpotarrak hasi ziren etortzen euren maletatxoekin.

  • 906 50 hamarkada erresistentzia txikiko garaia

    Serafin Basauri Arteaga (1935) Eibar

    1950 hamarkadan oso erresistentzia txikia izan zen. 1960 inguruan hasi zen zer edo zer. Etsipen garai handia egon zen. Euskara aldetik ere, beherakada handia izan zen.. Transmisioa eten egin zen, baita familia abertzaleetan ere. Hori ere kritikatu egin behar da. Francok eta erregimenak kalte handiak egin zuen, baina etxe barruan ere erabilera eta transmisioa eten egin zen.

  • Itziar Ajuria Garate Errepublika sasoian eskola publikotik mojetara

    Itziar Ajuria Garate (1924) Elgoibar

    Satur maistrarekin ibili zen lehenbizi eskolan. Ehun ume inguru ibiliko zirela dio. Eskola publikoan jarraitu zuen. Han izan zuen azken irakaslea Priscila Pinedo izan zen. 1931n, Errepublika aldarrikatu zenean, gurutzeak kendu zituzten eskoletatik eta amak ezin zuenez hori onartu, Ospitaleko mojengana eraman zuen. Garai hartan 14 urtera arte ikasten zen. 1935-1936 ikasturtea galdu egin zuten gerraren eraginez eta, horregatik, 15 urterekin beste urtebetez eskolak eman zizkieten. Amari eskola publikora itzuli nahi zuela esan zion eta Priscila Pinedo maistrarengana itzuli zen. Maistra oso ona zen. Bera ere ikasle ona zen.

  • Pedro Arrizabalaga "Zozua" 1934an Errebalen zeuden denda eta tabernak

    Pedro Arrizabalaga Iriondo (1906) Eibar

    1934ko iraultza hasi zenean, Trinkete taberna dagoen lekuan bizi zen. Gertuko taberna eta dendak aipatzen ditu: Café Europeo, Trinkete, La Ondarresa oinetako-denda… Iraultzan hildakoak eta zaurituak egon ziren.

  • Pello Arrieta Euskarazko antzerkigintza Elgoibarren

    Pello Arrieta Soraiz (1950) Elgoibar

    "Frente de Juventudes" lokala Izetatarrena zen. Hor euskaltzale eta abertzaleak biltzen ziren. Pianoa zegoen eta Izeta anaiek jotzen zuten. Euskarazko antzerkigintzan ibili zirenen izenak ematen ditu. Gerra aurreko mugimenduaren lekukoa hartu zuten. "Aitona eta biloba" izan zen obrarik entzutetsuena.