1931-1936: II. Errepublika

• Gerra aurretik mitinak herrietan

  Juan Martin Bermeosolo Gabiola (1925) Ea

  Gerra aurretik mitinak egoten ziren herrietan. Alderdien arteko pikea zegoen;goizean batzuk eta arratsaldean beste batzuk egoten ziren mitina ematen. Auzoko batzuk guardia zibilak ziren eta entzutea du Madrilen zaldi gainean ibiltzen zirela iraultzetan.

• 34ko "Iraultza"ko oroitzapena

  Pantxi Treviño Agiriano (1926) Elorrio

  34ko urriko "Iraultza" eguneko oroitzapenak: ama Eibarrera joana zen astoaz, eta aita larri, ez zelako agertzen.

• Errepublika: "Sociedad guerniquesa de los carlistas" eta batzokia

  Pilar Candina Elgezabal (1918) Gernika-Lumo

  Errepublika sasoian "Sociedad guerniquesa de los carlistas" eta batzokia zeuden. Bera batzokian egoten zen, eta bonbardaketa ostean emakumeak aritu ziren elizak-eta garbitzen, baina bera Landaberden zegoenez libratu egin zen.

• Aita, Indalecio Prietoren laguna

  Migel Bakeriza Larrinaga (1928) Donostia

  Aita (Sebastian Bakeriza) Indalecio Prietoren laguna zen. Ondarroako portua hark egin zuen, Obra Publikoetako ministroa zen eta. Aita Madrilera joan zen, eta oin hutsik sartu zen. Hiru milioi kostatu zen portua egitea. Prietori aitak nola lagundu zion: gordeta eduki zuen, eta gero ontzian pasatu zuen Iparraldera.

• Errepublikako bandera eskolan

  Juanita Bidaurre Iraola (1928) Veronica Bidaurre Iraola (1937) Donostia

  Errepublika garaian bandera errepublikazalea jartzen eta kentzen zuten egunero eskolan. Gerra aurretik ez du gogoan gurutzerik zutenik.

• Koldobika edo Luis

  Koldo Pildain Gonzalez de Langarika (1931) Otxandio

  1931. urtean jaio zen, eta Koldobika izena jarri zioten. Gerraostean izen euskaldunak galarazi zituzten, eta berari Luis jarri zioten agirietan, baina jendeak Koldo bezala ezagutzen zuen. Koldo Errepublika garaian jaio zen, eta orduan ere euskal izenekin egon omen ziren arazoak, baina kleroaren aldetik bakarrik. Koldok orain Koldo sinatzen du, baina lehen, badaezpada ere, Luis sinatzen zuen.

• Karlistak, bizkaitarrak eta errepublikanoak

  Maria Bengoetxea Isasi-Isasmendi (1906) Ermua

  Karlistak eta bizkaitarrak (nazionalistak) zeuden Ermuan, eta beti borrokan, nahiz eta gero elkarrekin dantzan egin. Eibarren baino lehenago Ermuan ipini ei zen bandera errepublikazalea. Droget izena zuenak jarri ei zuen. Estik kontatzen du bezperan joan zirela Ermutik Eibarrera esanez Madrilen errepublika aldarrikatu zutela.

• Harremanak nola aldatu diren; txistulariak

  Miren Mendarte Kasares (1929) Errenteria

  Lehen oso gutxi zirenez, zuzeneko harremana zegoen. Orain taldeak egiten dira: ikastolakoak, elizkoiak... Nork bere elkarteak eta ospakizunak. Txistulariek bere kasa jotzen zuten gerra aurretik. Urtebetetzetan ere jotzen zuten.

• Gerra aurreko euskarazko eskolak

  Esteban Gorroño Arregi (1920) Duni Zuazabeitia Herrasti (1919) Aretxabaleta

  Lehenbiziko ikastola (euskaraz irakasten zuten eskola) non ezagutu zuten. Gerra aurretik euskaraz ikasten zuten, baina gerra-denboran hori bukatu egin zen.

• II. Errepublika eta ekonomian aldaketak

  Felix () Basilio Gallastegi (1922) Pedro Goitta () Pilar Onandi () Mallabia

  Laneko kontuak; baldintzak, seguruak. II. Errepublika aldarrikatu zenean lege berriak irten zirela eta horren inguruko aipamenak. Azken urteotan egon diren aurrerapenak; bizi-kalitatea.

• II. Errepublika eta gerrako oroitzapenak

  Alfonso Sansebastian Izeta (1918) Zarautz

  Txikia zela, diktadura zegoen, eta, gero, Errepublika iritsi zen. Ordutik Zarautz asko aldatu da: lehen denak ezagutzen ziren. Gerrako denbora guztian egon zen boluntario. Santanderren preso hartu zuten. Gerrako oroitzapen txar asko ditu. Gerra garaian, bitan egon zen kartzelan.

• Hauteskundeak

  Felipa Saturnina Berrostegieta Goiburu (1912) Leintz Gatzaga

  Gerra aurretik hauteskundeak egon ziren. Abertzaleen mitinak (Monzon, Bergaretxe, etab.). Batzokia. Arrasateko karlisten mitinean gertatutakoak.