1931-1936: II. Errepublika

  • Salvador Marzana Salvadorrek zintzilikatu zuen Alcalá-Zamoraren koadroa eskolan

    Salvador Marzana Amuategui (1918) Eibar

    Eskolako oroitzapenak. Maisu-maistra desberdinei buruzko aipamenak. Frontoi zaharreko eskolan zegoela aldarrikatu zen Errepublika. Erregearen koadroa kendu eta Alcalá-Zamorarena berak zintzilikatu zuen pozarren.

  • Aurelio Arrillaga Errepublika garai ona izan zen

    Aurelio Arrillaga Goikoetxea (1923) Lekeitio

    Bide asko Errepublikan egin zituzten. Ordura arte harrizkoak ziren. Bizikletan ere saltoka joaten zirela dio eta harriek salto egiten zutela. Espainiaren momentu onena Errepublika garaia zela dio: nahi zuena joan zitekeen eskolara, lan eginda kobratzeko arazorik ez... Abadeek garai hartan ez zuten indarrik

  • Marijo Olaziregi Gerra aurreko literaturaren egoera

    Mari Jose Olaziregi Alustiza (1963) Lasarte-Oria

    Gerra aurreko euskal literaturaren egoera azaltzen du. Alfabetatu gutxi, babesik ez liburuak argitaratzeko, isilkako irakurketa gutxi, idazle profesionalik ez... Helburuei erantzuten zien literatura zen ordukoa.

  • Elixabete Garmendia Emakume mitinlariak gerra aurrean

    Elixabete Garmendia Lasa (1953) Ormaiztegi

    "Eguna" egunkarian hainbat emakumek idatzi zuten. Emakume mitinlariak aipatzen ditu: Polixene Trabudua, Aide Agirre, Maria Teresa Zabala...

  • Elixabete Garmendia Aide Agirre, mitinlari ezezaguna

    Elixabete Garmendia Lasa (1953) Ormaiztegi

    Aide Agirre Santurtzikoa zen. Aita itsasgizona zen eta Santurtziko alkatea izandakoa. Fusilatu egin zuten. Abenturazko bizitza izan zuen: ama ezkongabea izan zen, Jaurlaritzarekin atzerrian ibili zen dantzari modura Eresoinkan, Andorran bizi izan zen... Erresistentziako lanetan zebilela, Madrilen atxilotu egin zuten. Aide Agirreren historia berreskuratu beharra azpimarratzen du.

  • Elixabete Garmendia Emakume mitinlarien izaera

    Elixabete Garmendia Lasa (1953) Ormaiztegi

    Beraien bizitzan erakutsi zuten emakume mitinlariek feministak eta garaian bertan bizitzen jakin zutela konpromiso handiarekin. Gerraren ondorioz kanpora joan behar izan zutelako, bizimodu aske xamarra izan zutela dio.

  • Juan Martin Elexpuru Errepublika garaiko "Eguna" egunkaria

    Juan Martin Elexpuru Arregi (1950) Bergara

    Errepublika garaian "Eguna" egunkaria Bilbon atera zuten, euskaraz. Gutxi iraun zuen.

  • 362 Giro-politikoa

    Juan Iturria Astiazaran (1921) Zarautz

    Politika kontuak. Aristokraziako jende asko zen Zarautzen eta langile asko kanpotik ekartzen zituzten. Abertzaleak. 1934-35-36 ingurua.

  • Placida Azpitarte Antzua baserrian errentero

    Placida Azpitarte Egia (1915) Berriz

    Antzua baserrian errenteroak ziren. Amantegi administrariak boto paperak bidali zituen markatuta. Algortan bizi zen konderen bat zen baserriaren jabea. Errepublikaren garaian errenteroei baserriak eskuratzeko erraztasunak emateko legea atera zutela kontatzen du Placidaren senideren batek.

  • Jesus Arrizabalaga Beharginak, denak sozialistak

    Jesus Arrizabalaga () Berriz

    Ladrilleroen etxean jaio zen, baina gero beste etxe batera joan ziren bizitzera. Beste familia bati buruzkoak. Aititak Alfa lantegirako lan egiten zuen. Gerra aurreko politika konturik ez daki. Beharginak denak sozialistak zirela dio.

  • Jesus Arrizabalaga Goitarrak eta behetarrak borrokan

    Jesus Arrizabalaga () Berriz

    Errepublika garaian, plaza, bolatokia eta frontoia egiteko bozkak antolatu zituzten, bi aldiz, herriaren goialdean ala behealdean egin erabakitzeko. Goitarren eta behetarren arteko ika-mikak.

  • Mercedes Telleria Errepublika garaiko kantak; Untzaga toponimoa

    Mercedes Telleria Izaguirre (1913) Eibar

    Errepublika garaiko kantak: "Floreciente primavera del año 31..."; "República española...". Errepublikaren aldarrikapenaren inguruko oroitzapenak. "Plaza de la República" izena jarri zioten orduan Untzaga plazari (aurretik plaza de Alfonso XIII zeukan). Untzaga toponimoaren jatorria.

  • Iñaki Bravo Izeko Carlton hotelean lanean

    Iñaki Bravo (1925) Berriz

    Bederatzi anai-arrebatatik bakarra ezkondu zen, Iñakiren aita bakarrik. Bere izeko Tomasa moja zen, baina errepublika garaian etxeratu eta ez zen berriz komentura joan. Carlton hotelean lan egiten zuen, Iñakiren aitita preso sartu zutenean.

  • Pedro Garro Errepublika, batzuentzat ona, besteentzat txarra

    Pedro Garro Olano (1911) Berriz

    Errepublika batzuentzat ona eta besteentzat txarra izan zela dio. Bere osaba, Fausto Aranzibia, alkateordea zen orduan. Juan Manuel Oruemazaga zinegotziari buruz berba egiten du.

  • Benigno Baskaran Errepublikaren aldarrikapena Eibarren

    Benigno Baskaran Guridi (1908) Eibar

    Goizeko 6:30-7:00ak inguruan jarri zen udaletxean bandera errepublikanoa. 10-15 minutu lehenago "Casa del Pueblo"an batzar bat egon zen eta bertan apirilak 12an aukeratuak izan ziren zinegotziak elkartu ziren. Orduan erabaki zen Errepublika aldarrikatzea Eibarren.

  • Benigno Baskaran Errepublikaren aldarrikapena Eibarren

    Benigno Baskaran Guridi (1908) Eibar

    Odol tanta bat ere isuri gabe aldarrikatu zen Errepublika Eibarren. Apirilaren 12an hartutako erabakien artean, kaleetan zaintzaileak jartzea izan zen bat. Eguna luze joan zen, arratsaldeko 16:00etan Madriletik eta Bartzelonatik baieztapena jaso arte.

  • Benigno Baskaran Baldintza egokiak II. Errepublika aldarrikatzeko

    Benigno Baskaran Guridi (1908) Eibar

    Eibar herri liberala; errepublikaren aldeko saiakerak 1930eko abendutik martxan zeuden. 1930eko abenduan, Jacan, Galán eta Hernández altxatu egin ziren eta Eibarren greba orokorra egin zen hiru egunez. Errepublika aldarrikatzeko baldintza egokiak ematen ziren Eibarren: "Casa del Pueblo"a, sindikatuak, "Agrupación Socialista", "Juventud Socialista"... herriak garbi zuen bere nahia zein zen. Liburutegi garrantzitsua. Bandera errepublikanoaren ondoan, Galán eta Hernández-en argazkiak jarri zituzten.

  • Benigno Baskaran Errepublikaren erronka nagusiak

    Benigno Baskaran Guridi (1908) Eibar

    Errepublikaren erronka nagusiak. Organizazio sindikal eta politikoek zeregin handia. Partidu Sozialistaren antolaketa Espainian; organigrama.

  • Benigno Baskaran II. Errepublikan hartutako lehenengo neurriak; hileta zibilak

    Benigno Baskaran Guridi (1908) Eibar

    Lehenengo legeak. 1931ko urritik aurrera eman ziren aldaketarik handienak. Azaña, Errepublikaren lehendakari. Hilerrien sekularizazioaren inguruko azalpena. Frankismoarekin berriz egin zen atzerantz. Hileta zibilak.

  • Benigno Baskaran Manuel Azañaren gobernuak hartutako zenbait erabaki

    Benigno Baskaran Guridi (1908) Eibar

    Errepublikaren inguruko azalpenak. Manuel Azañaren gobernuak hartutako zenbait erabaki. Eliza, armada, kontserbadoreak, anarkistak, etab. Guztiak Errepublikaren aurka agertu ziren. Eskumakoek indar handia zuten garai hartan. Momentu gogorrak bizi izan zituzten.