1931-1936: II. Errepublika

  • Pakita Artola Egiburu Abertzaleen mitina Alegiako plazan

    Pakita Artola Egiburu (1923) Alegia

    Karlisten mitina izan eta aste bete beranduago nazionalistek mitina ospatu zuten Alegian. Irujo, Monzon eta Joxe Antonio Agirrek parte hartu zuten. Pakita eta bere laguna aurre aurrean egon ziren mitin hartan. Mitinaren ondoren batzokira joan ziren zerbait jatera.

  • Pakita Artola Egiburu Botoa ematerakoan baldintzaturik

    Pakita Artola Egiburu (1923) Alegia

    Pakitan amonak botoa karlistei ematen zien bere etxearen jabe zirelako. Botoa emateagatik ordaindu egiten omen zuten. Behin Pakitaren osabak amonari botoa besteei emateko eskatu zion eta bozkatzera lagundu zuen. Osaba bertan utzi zuten gau osoa eta jatekorik ere ez zioten eman. Gaua pasa ondoren kartzelan sartu zuten.

  • Pakita Artola Egiburu Karlistadan emakumeak nola zigortzen zituzten

    Pakita Artola Egiburu (1923) Alegia

    Pakitaren birramona Goiatzen bizi zen. Birramonak karlistadari buruz kontatzen zuena azaltzen digu. Mendian gordeta zebiltzan gizonei emakumeak janaria eramatera joaten ziren eta horregatik Tolosan zigortuak izan ziren.

  • Pakita Artola Egiburu Altzo mendian gordeta Gerra karlista garaian

    Pakita Artola Egiburu (1923) Alegia

    Pakita eta bere alabak etxean entzundako karlista eta liberalen arteko liskarrak komentatzen dituzte.

  • Inaxio Zabala Goikoetxea Errepublika aldarrikatu zenekoa

    Inaxio Zabala Goikoetxea (1921) Altzo

    Errepublika hasi zenean, 11 urte zituen Inaxiok: eskolatako gurutzeak kendu egin zituzten orduan. Tolosatik neska-mutilak kantari etorri ziren Errepublika eta askatasuna goraipatuz.

  • Elias Atutxa Erregearen irudia eta gurutzea kendu zituzten errepublikan

    Elias Atutxa Orobiobasterra (1920) Amorebieta-Etxano

    Maristetan ikasi zuen Eliasek. Asturiasko Iraultza gogoratzen du, eta baita erregea kendu eta errepublika jarri zutela ere. Erregearen irudia eta gurutzea kendu zituzten eskolako ikasgeletatik. Dotrina eskolatik kanpo ikasten zuten.

  • Elias Atutxa San Antonioko erromeria

    Elias Atutxa Orobiobasterra (1920) Amorebieta-Etxano

    Kalean ez zen aldaketa politikorik nabari errepublika garaian. Orduan, etxeetan irrati gutxi zeuden. Domeketan San Antonioko erromeriara joaten ziren dantzara. Mutilek pezeta bana ordaintzen zuten soinujolearentzako.

  • Elias Euba Bigarren Errepublikaren eragina

    Elias Euba Irakulis (1920) Amorebieta-Etxano

    Errepublika garaian, erregeen argazkiak kendu zituzten eskoletatik. Hilketarik ez zen gertatu garai hartan. Kapitalistek dirua gorde eta industria gerarazi egin zuten; horrek gosea eragin zuen.

  • inaki-arregi Gerra aurretik eskolak euskaraz; euskal kanta

    Iñaki Arregi Moraza (1927) Andoain

    La Sallen gaztelaniaz ikasten zuten, baina ez zieten zigorrik jartzen euskaraz egitearren. 1933-1936 bitartean euskaraz ematen zituzten eskolak. Horren frogatzat orduan ikasitako euskarazko kanta bat abesten du: "Bai ederra dala aberri maitea..." Gerra etorri zenean aldatu ziren kontuak.

  • Loren Navarro Piano ikasketak eta Notre Dameko mojak

    Loren Navarro Hombrados (1924) Andoain

    Pianoa ikasten organistarenean ibili zen; Notre Damekoak alde eginda zeuden ordurako, Errepublika garaian, beldurrez. Juanita Alkain urnietarrak ikastola ireki zuen.

  • Loren Navarro Alcala Zamora ikusi zuenekoa

    Loren Navarro Hombrados (1924) Andoain

    Errepublikako presidentea ere ezagutu zuen, Zumea kalean. Neska batek lore sorta eman zion, eta zentro errepublikanoen sartu zen. Alcala Zamora. Aitak El Día egunkaria hartzen zuen. Berak ere irakurtzen zuen.

  • Loren Navarro Giro baketsua alderdien artean, gerra aurrean

    Loren Navarro Hombrados (1924) Andoain

    Errepublika garaiko giroa: alderdien artean harreman ona zegoen, baketsua. Greba izan zen batean, guardiak joan ziren Andoainera, zaldian, eta orduan beldurra pasatu zuten. Gurasoak gauzak ganbaran ezkutatzen ibili ziren, perfumeak eta, errepublikanoen beldurrez.

  • Xalbadora Roldan Errepublika garaiko grebak eta istiluak

    Xalbadora Roldan Iturrioz (1922) Andoain

    Errepublikako grebekin akordatzen da. Aitak taberna itxi zuen, istiluen beldurrez. Leihora atera zen. Asaltoko guardiak agertu ziren, zaldi gainean, Donostiatik etorrita. Zaldiak lurrera erori ziren, norbaitek barraskiloak bota zizkielako ganbaratik. Kasualitatea, beraiek ere bazituzten karakolak ganbaran; miaketak. Etxetik bertan tranbia zuten, eta bertako langileak kalean zebiltzan, greba egiten.

  • Xalbadora Roldan Apaizen kontrako abestiak, Errepublika garaian

    Xalbadora Roldan Iturrioz (1922) Andoain

    Errepublikak ekarri zituen aldaketak. Hortik sortu zen gerra. Istiluak. Tabernan apaizen kontrako abestiak entzun, baina isildu egiten ziren. Abestu egiten du. Bera gutxi egoten zen tabernan, amak bigarren solairuko jostunarengana bidaltzen zuen.

  • Xalbadora Roldan Mojek alde egin zuten Errepublika etortzean

    Xalbadora Roldan Iturrioz (1922) Andoain

    Bere ikastetxeko mojak gordeta egon ziren, eta gero ihes egin zuten Baionara; bera Tolosara joan zen eskolara. Etxeko lanak egiten ikasi zuen, josten, sukaldean...

  • Xalbadora Roldan Pospolinetan ibili zen dantzan, gerra aurrean

    Xalbadora Roldan Iturrioz (1922) Andoain

    Pospolinak zer ziren. Batzokian biltzen ziren; Donostiatik Barriola andereñoak joaten ziren dantza erakustera. Ezpata dantzariak ere bazeuden. Martin Lasarte Realeko entrenatzailearen familiaren kontuak.

  • Xalbadora Roldan "Poxpolinak gera" eta "Gora Euzkadi" abestiak

    Xalbadora Roldan Iturrioz (1922) Andoain

    Pospolinen abestia: "Poxpolinak gera". "Gora Euzkadi" abestia ere kantatzen du.

  • Xalbadora Roldan Batzokiko antzezlanak

    Xalbadora Roldan Iturrioz (1922) Andoain

    Antzerkia ere egiten zuten batzokian. Abesti bat kantatzen zutela du gogoan. Bederatzi neska ezkongai kantua kantatzen du. Antzezle moduan ez zen ibili. Orduko antzezlanak: Mendi-mendiyan.

  • Xalbadora Roldan Andoainen denetik: karlistak, sozialistak, komunistak...

    Xalbadora Roldan Iturrioz (1922) Andoain

    'Círculo Carlista' ere bazen Andoainen. Non zegoen, batzokitik gertu. Errepublikazaleen zentroa ere bazegoen eta sozialistena. Komunistak lepo gorria lepoan ibiltzen ziren. Denetik zegoen, 4.000 biztanle baino gutxiago izan arren. Istilu handirik ez zen izan politikarien artean. Are gehiago: jauntxoek errepublikazaleei lagundu zieten gerra etortzean.

  • Roke Etxeberria Gerra aurrean jende asko eskean etxez etxe

    Roke Etxeberria Alkain (1928) Andoain

    Gerra aurretik jende ugari ibiltzen zen eskean, krisi handia baitzegoen orduan. Eskean zetozenean, errezatu egiten zuten. Ogia eskatzen zuten eskaleek.