1931-1936: II. Errepublika

  • 362 Giro-politikoa

    Juan Iturria Astiazaran (1921) Zarautz

    Politika kontuak. Aristokraziako jende asko zen Zarautzen eta langile asko kanpotik ekartzen zituzten. Abertzaleak. 1934-35-36 ingurua.

  • Placida Azpitarte Antzua baserrian errentero

    Placida Azpitarte Egia (1915) Berriz

    Antzua baserrian errenteroak ziren. Amantegi administrariak boto paperak bidali zituen markatuta. Algortan bizi zen konderen bat zen baserriaren jabea. Errepublikaren garaian errenteroei baserriak eskuratzeko erraztasunak emateko legea atera zutela kontatzen du Placidaren senideren batek.

  • Jesus Arrizabalaga Beharginak, denak sozialistak

    Jesus Arrizabalaga () Berriz

    Ladrilleroen etxean jaio zen, baina gero beste etxe batera joan ziren bizitzera. Beste familia bati buruzkoak. Aititak Alfa lantegirako lan egiten zuen. Gerra aurreko politika konturik ez daki. Beharginak denak sozialistak zirela dio.

  • Jesus Arrizabalaga Goitarrak eta behetarrak borrokan

    Jesus Arrizabalaga () Berriz

    Errepublika garaian, plaza, bolatokia eta frontoia egiteko bozkak antolatu zituzten, bi aldiz, herriaren goialdean ala behealdean egin erabakitzeko. Goitarren eta behetarren arteko ika-mikak.

  • Mercedes Telleria Errepublika garaiko kantak; Untzaga toponimoa

    Mercedes Telleria Izaguirre (1913) Eibar

    Errepublika garaiko kantak: "Floreciente primavera del año 31..."; "República española...". Errepublikaren aldarrikapenaren inguruko oroitzapenak. "Plaza de la República" izena jarri zioten orduan Untzaga plazari (aurretik plaza de Alfonso XIII zeukan). Untzaga toponimoaren jatorria.

  • Iñaki Bravo Izeko Carlton hotelean lanean

    Iñaki Bravo (1925) Berriz

    Bederatzi anai-arrebatatik bakarra ezkondu zen, Iñakiren aita bakarrik. Bere izeko Tomasa moja zen, baina errepublika garaian etxeratu eta ez zen berriz komentura joan. Carlton hotelean lan egiten zuen, Iñakiren aitita preso sartu zutenean.

  • Pedro Garro Errepublika, batzuentzat ona, besteentzat txarra

    Pedro Garro Olano (1911) Berriz

    Errepublika batzuentzat ona eta besteentzat txarra izan zela dio. Bere osaba, Fausto Aranzibia, alkateordea zen orduan. Juan Manuel Oruemazaga zinegotziari buruz berba egiten du.

  • Benigno Baskaran Errepublikaren aldarrikapena Eibarren

    Benigno Baskaran Guridi (1908) Eibar

    Goizeko 6:30-7:00ak inguruan jarri zen udaletxean bandera errepublikanoa. 10-15 minutu lehenago "Casa del Pueblo"an batzar bat egon zen eta bertan apirilak 12an aukeratuak izan ziren zinegotziak elkartu ziren. Orduan erabaki zen Errepublika aldarrikatzea Eibarren.

  • Benigno Baskaran Errepublikaren aldarrikapena Eibarren

    Benigno Baskaran Guridi (1908) Eibar

    Odol tanta bat ere isuri gabe aldarrikatu zen Errepublika Eibarren. Apirilaren 12an hartutako erabakien artean, kaleetan zaintzaileak jartzea izan zen bat. Eguna luze joan zen, arratsaldeko 16:00etan Madriletik eta Bartzelonatik baieztapena jaso arte.

  • Benigno Baskaran Baldintza egokiak II. Errepublika aldarrikatzeko

    Benigno Baskaran Guridi (1908) Eibar

    Eibar herri liberala; errepublikaren aldeko saiakerak 1930eko abendutik martxan zeuden. 1930eko abenduan, Jacan, Galán eta Hernández altxatu egin ziren eta Eibarren greba orokorra egin zen hiru egunez. Errepublika aldarrikatzeko baldintza egokiak ematen ziren Eibarren: "Casa del Pueblo"a, sindikatuak, "Agrupación Socialista", "Juventud Socialista"... herriak garbi zuen bere nahia zein zen. Liburutegi garrantzitsua. Bandera errepublikanoaren ondoan, Galán eta Hernández-en argazkiak jarri zituzten.

  • Benigno Baskaran Errepublikaren erronka nagusiak

    Benigno Baskaran Guridi (1908) Eibar

    Errepublikaren erronka nagusiak. Organizazio sindikal eta politikoek zeregin handia. Partidu Sozialistaren antolaketa Espainian; organigrama.

  • Benigno Baskaran II. Errepublikan hartutako lehenengo neurriak; hileta zibilak

    Benigno Baskaran Guridi (1908) Eibar

    Lehenengo legeak. 1931ko urritik aurrera eman ziren aldaketarik handienak. Azaña, Errepublikaren lehendakari. Hilerrien sekularizazioaren inguruko azalpena. Frankismoarekin berriz egin zen atzerantz. Hileta zibilak.

  • Benigno Baskaran Manuel Azañaren gobernuak hartutako zenbait erabaki

    Benigno Baskaran Guridi (1908) Eibar

    Errepublikaren inguruko azalpenak. Manuel Azañaren gobernuak hartutako zenbait erabaki. Eliza, armada, kontserbadoreak, anarkistak, etab. Guztiak Errepublikaren aurka agertu ziren. Eskumakoek indar handia zuten garai hartan. Momentu gogorrak bizi izan zituzten.

  • Benigno Baskaran 1934ko urriko iraultza: eibartar asko preso; epaiketak

    Benigno Baskaran Guridi (1908) Eibar

    UGT-ko sindikatuko buruetako bat izan zen Benigno, eta 1934ko urriko iraultzan ere parte-hartze zuzena izan zuen. Partidu Sozialistan iraultza hura prestatzen aritu ziren. Pertsona ugari preso hartu zituzten (300 inguru). 1936ko otsailean epaiketa egin zieten. Kartzelako bizimodua. Eibarko herriak laguntasun handia eskaini zien presoei.

  • Jose Etxeberria Querido Indalecio Prieto Eibarren; Eibarko sozialistak, euskaldunak

    Jose Echeverría Ayerbe (1912) Eibar

    Indalecio Prieto eta eibartar sozialisten arteko harremana oso estua zen; Toribio Etxebarriarekin ere oso harreman ona izan zuen; "Delegado del Gobierno en CAMPSA" ere izendatu zuen. Errepublika aldarrikatu eta gero Indalecio Prieto Eibarrera etorri zenean, `Gernikako Arbola´ jotzea eskatu zuen. Eibartar sozialistak, euskaldunak.

  • Juliana Mendizabal Errepublika sasoian amak gurutzeak ipini zizkien

    Juliana Mendizabal Guenetxea (1923) Berriz

    Errepublika aldarrikatu zutenean, elizak botatzen ari zirela eta amak gurutzeak jarri zizkien paparrean, kristauak zirela adierazteko.

  • Juan San Martin Ortiz de Zarate II. Errepublikaren aldarrikapena Eibarren Juan San Martinen ikuspuntutik

    Juan San Martin Ortiz de Zarate (1922) Eibar

    Eibarren beste inon baino lehenago aldarrikatu zen II. Errepublika. Juan San Martinek 9 urte zituen orduan. Errepublikaren aldarrikapena ume baten ikuspegitik.

  • 561 1934ko iraultza eta kartzela

    Candido Eguren Zabarte (1906) Eibar

    1934an 25 urteko kartzela zigorra ezarri zioten. 1936an "Frente Popular"ak irabazi zuen. "Unión Hermanos Proletarios" (UHP). Eibarren 5-6 hildako egon ziren 1934an. Candidoren ustean denak batera joan behar ziren eskubikoen aurka (sozialistak, UHP, etab.).

  • 561 Errepublikaren aldarrikapena Eibarren

    Candido Eguren Zabarte (1906) Eibar

    Hauteskundeak. 1931ko apirilaren 12an bertan, gaueko 10:00etatik, gazteentzat errepublika aldarrikatuta zegoen. Astelena frontoian, dantzaldia "Romeral" bandarekin. Aldarrikapenaren inguruan interpretazio desberdina. Alejandro Telleria zen alkate. Timoteo Zubiateren jarrera. Arratsaldera arte estu eta larri ibili ziren. Egiaztapena iritsi zenean, manifestazio handia.

  • Miren Arriaga 1934. urteko urriko matxinada Eibarren

    Miren Begoña Arriaga Leniz (1921) Eibar

    1934. urteko urriko langileen altxamenduaz dihardu. Eibarko kaleetan gertatutako liskar, tiroketa, erailketak eta manifestazioak ondo gogoratzen ditu. Aitarekin Berrizera trenez joan zen igande batez etxeratze-aginduari kasu egin gabe; nahiz eta espetxe-zigorra izan, ez zitzaien ezer gertatu.