1931-1936: II. Errepublika

  • 561 1934ko iraultzako baloraziorik ez

    Candido Eguren Zabarte (1906) Eibar

    1934ko iraultzan gertatutako koordinazio ezari buruz berba egiten du. Dolores Ibarruriri buruzko liburuan 1934ko iraultzaren balorazio bat egin zela aipatzen du baina gehiago ez.

  • 561 Kartzelako entrenamendu politikoak

    Candido Eguren Zabarte (1906) Eibar

    Kartzelan zegoela, entrenamendu politikoa egiten aritu zen presoekin. Garbi ikusten zuten abertzaleak izango zirela sozialisten aurkari politikoak.

  • 561 Candido Muñoz botikaria

    Candido Eguren Zabarte (1906) Eibar

    Apaiz botikariaren etxera joaten zen eta zurrumurru asko zabaltzen ziren Candido Muñozen etxetik. Hala, faxista fama hartu zuen eta harrika egiten zioten bere botikari. Botika non zegoen zehazten du.

  • 561 Constantino Andres guardia zibila

    Candido Eguren Zabarte (1906) Eibar

    Constantino Andres guardia zibila zen, Madrilgo gobernuaren aholkularia arma kontuetarako. Zelakoa zen kontatzen du.

  • 561 Astelenan mitin jendetsuak

    Candido Eguren Zabarte (1906) Eibar

    Astelena frontoian mitinak astero egoten ziren eta mila lagun inguru batzen zen.

  • 561 1934ko iraultza, 1936ko gerra zibila: antolaketa eza

    Candido Eguren Zabarte (1906) Eibar

    Herriko jendea ez zegoen batere antolatuta ez 1934ko iraultzarako ezta Gerra Zibilerako ere. Asturias; Eibar... Ez zuten diziplinarik; armamenturik, ezer. Militarrenganako konfidantzarik ez; baina batzuk Errepublikaren aldekoak ziren eta gogor defendatu zuten. Beasaingo kanposantuan gertatutako anekdota.

  • 561 Toribio Etxebarriarekin Iruñan preso (1934an); Marcanok egindako marrazkiak

    Candido Eguren Zabarte (1906) Eibar

    Kartzelan Toribio Etxebarria ongi ezagutu zuen, 1934ko iraultzaren ostean. Toribio, Benigno Baskaran, Jerónimo Más, eta besteren bat bakarkako zeldetan egon ziren preso. Marcanok egindako marrazkiak: batean, guztiak pasiatzen agertzen dira; bestean, eibartar guztiak zelda barruan. Candidok lehenengoa ezagutzen du: lehenengo hilaran Toribio eta Gorrotxa liburuekin pasioan. Bigarrengo hilaran, sozialista gazte batzuek: Benito Regil, Mendoza, Martin "Querido". Hirugarrengo hilaran, komunista batzuk: José Pérez Peral, Ibáñez... Kartzelan, kooperatiba moduko bat egin zuten, baina beraien zeldan bakarrik.

  • 561 XX. mende hasierako mugimenduak

    Candido Eguren Zabarte (1906) Eibar

    1912an Eibarren ikusitakoaren ostean, begiak zabaldu zituen. 1936ra bitartean mugimendu eta aldaketa asko gertatu ziren. Uste zuten errepublikak gora egingo zuela, kontrakotasunei aurre eginda. Errepublika garaian anarkisten eta komunisten altxamendu asko egon ziren, baina gero hainbati damutu egin zitzaien.

  • Gloria Lizundia Etxaluze Alcala Zamora Eibarren

    Gloria Lizundia Echaluce (1912) Eibar

    II Errepublika aldarrikatu zeneko eguna ondo gogoratzen du. Alcala Zamora Eibarrera etorri zenean Star pistola bat erregalatu zitzaion eta jai handia egin zen. Gloriak lepokoa galdu zuen Untzagan. Errepublika garaia oso laburra izan zen. Egun hartako anekdota polita kontatzen du.

  • Gloria Lizundia Etxaluze Errepublika aldarrikatu zeneko eguna

    Gloria Lizundia Echaluce (1912) Eibar

    Ama Bilbotik arratsaldean iritsi zen, Errepublika aldarrikatu zela esanez. Oraindik konfirmazioarik ez zegoen. Plaza Alfonso XIII; izen-aldaketa.

  • Gloria Lizundia Etxaluze Errepublikaren aldeko manifestapena

    Gloria Lizundia Echaluce (1912) Eibar

    Errepublikaren aldeko manifestapena. Bandera errepublikarra, Centro Republikanotik atera zuten.

  • Ofelia de los Toyos Recuerdos del día de la proclamación de la República

    Ofelia De los Toyos (1925) Eibar

    Recuerdos del día de la proclamación de la República .

  • Ofelia de los Toyos Juan de los Toyos y la Revolución del 34

    Ofelia De los Toyos (1925) Eibar

    Juan de los Toyos y la Revolución del 34. Tomó parte en la Revolución y luego tuvo que huir a Hendaya. Volvieron después de las elecciones. Al volver, en cada pueblo le hacian pronunciar un discurso. Los improvisaba.

  • Niceto Marcano Muguerza Luis Marcano marrazkilaria

    Niceto Marcano Muguerza (1932) Eibar

    1934ko urriko iraultzaren ondorioz kartzela zigorra izan zuen aitak. Kartzelan zegoela, bertan zeuden eibartar bakoitzaren aurpegia marraztu zuen irudi bakar batean. Kartzelatik irtetea egokitu zitzaionean, aurpegi bakarra geratzen zitzaion marrazteko. Ia metro bateko marrazkia zela kontatzen du.

  • Secundino Loidi "Pampo" Telleria alkatea

    Secundino Loidi Erquizia (1919) Eibar

    Errepublikanoek irabazi zutenean, Telleria izendatu zuten alkate. Udaletxeko kargudunak zein alderditakoak ziren esaten du. Bere aitak Telleria alkateari jarraitu zion gerra garaian ere.

  • Luis Asla Arrietan maistra euskaldunak baino ez

    Luis Asla Altonaga (1925) Arrieta

    Errepublika garaian orduko bandera altxatzen zuten eskolan euskarazko abesti bat abesten zuten bitartean. Maistra Orozkoko alaba zen, Mari Karmen Ibarrondo; dena egiten zuten euskaraz, ez zuten galarazita izan. Hurrengo maistra be euskalduna izan zen, sekula ez zuten hizkuntza zela-eta arazorik izan. Oinarrizko kontzeptuak baino ez zituzten ikasi. Berak 11 urte zituen gerra hasi zenean. Sasoi hartan ez zen eskolarik izan.

  • Luis Asla Dena egin behar: eskola, dotrina eta baserriko lanak

    Luis Asla Altonaga (1925) Arrieta

    1931an irten zen Errepublika eta orduko bandera izan zuten eskolan. Gerraostean, ostera, nazionala. Eskolan ikuskaritzak izaten zituzten lantzean behin. Liburu bat edo bi izaten zituzten. Eguerdian, bazkalaurretik, dotrinara joaten ziren eta arratsaldean baserriko lanetan aritzen ziren.

  • joxe Malbadi Olano Errepublika garaia Albizturren

    Joxe Malbadi Olano (1921) Albiztur

    Errepublika garaian batzuk nazionalistak eta besteak karlistak ziren. Karlistek Zirkulua zuten eta besteek batzokia. Sekretario zen karlista bat hil egin zuten eta gizon bat preso sartu zuten.

  • Santos Irazustabarrena Ermina Errepublika garaia

    Santos Irazustabarrena Ermina (1928) Alegia

    Círculo Carlista, Centro Republicano eta batzokia zeuden Alegian. Batzokian teatroak eta egiten zituzten gerra aurretik. Gerra hasi zenean, batzokia eta Centro Republicano desagertu egin ziren. Banderaren koloreen gerrikoa erabiltzen zuten eta berari oparitutako gerriko nazionalista bota egin omen zuen, errepublikazalea zelako. Nazionalistek eta karlistek ere bere koloreak eramaten zituzten. Centro Republicanoan ministroen izenak esaten zituen sei urte zituela eta denak "¡viva!" erantzuten omen zuten. Errepublikako lehen presidentea Alcalá Zamora izan zela gogoratzen du eta haren ondoren Azaña. Largo Caballero sozialista, Indalecio Prieto eta beste zenbaiten izenak gogoan ditu.

  • Pakita Artola Egiburu Karlisten mitinean izandako istiluak

    Pakita Artola Egiburu (1923) Alegia

    Gerra aurretik Alegian batzokia zegoen. Pakitaren aita han ibiltzen zen, mitinetan parte hartzen. Errepublika garaia zen eta karlista asko zeuden eta giroa arriskutsua zen. Inguruko herrietako mitinetara isilpean joaten ziren. Karlistek txapela zuria eramaten zuten garai hartan. Behin mitina antolatu zuten Alegian, pilota plazan. Errepublikanoekin borrokan ibili ziren egun hartan. Batzuk atxilotuta eraman zituzten.