Politika eta Franco

  • Isabel Agirrebeitia 'Cara al Sol' abestu behar

    Isabel Agirrebeitia Uribe (1926) Feli Uribe Alberdi (1928) Durango

    Gerraostean eskolara sartu orduko eta irteterakoan Cara al Sol abestu behar izaten zuten, mojen ikastetxean ere bai. Beste askorik ere derrigortu zieten horrelakoak egitera. Feliren ikastetxean, San Frantziskon, mojek ere abesten zuten; Isabelenean, karmeldarretan, ostera, ez.

  • Juanito Gallastegi Historia liburu gezurtiak

    Juanito Gallastegi Duñabeitia (1933) Durango

    Comillasen ikasten ari zela, historiako liburuek esaten zuten Durango gorriek erre zutela. Berak kontatu zion irakasleari Durangon zer gertatu zen benetan.

  • Luis Irazola 'Cara al Sol'

    Luis Irazola Zamalloa (1931) Durango

    Bederatzi urterekin hasi zen eskolan. Beti Cara al Sol kantatzen, don German falangistarekin. Gero, maristetara joan zen.

  • Mari eta Pilar "Putas, putas son... las que están en el balcón"

    Pilar Araukua Andikoetxea (1933) Mari Azkarate Araukua (1924) Bermeo

    Cara al Sol kantatzen jartzen zituzten Mari-eta kalean. Pilarrek gogoan du kalean nola ibiltzen zen falangista taldea kalean eta zer kantatzen zieten leihotik begira geratzen zitzaizkienei: "Putas, putas son... las que están en el balcón".

  • Elisa Kalzada Tropak sartu zirenekoa; eskolako kanta frankistak

    Elisa Kalzada Ugalde (1929) Busturia

    Gerra Zibila hasi zenean, gudariek esan zien etxetik alde egiteko. Gaua etxetik kanpo pasatu ostean, etxean zeudela etorri ziren tropak. Auzoko batzuk ondo etorria ere eman zien haiei. Eskolan haiei gorazarre egiteko kanta guztiak ikasi zituzten.

  • Elisa Kalzada Tropek herri bat hartzerakoan, ospatu egin behar

    Elisa Kalzada Ugalde (1929) Busturia

    Beraien aita fusilatu ostean ez zuten aparteko arazorik izan mojekin, tratu bera ematen zieten. Tropak herri batera sartzerakoan ospatu egin behar izaten zuten eta elizara kanpaiak jotzera joan.

  • Jesus Garmendia Barberian Francoren argazkia jarri behar

    Jesus Garmendia Aurrekoetxea (1930) Bermeo

    Herriko aguazil batek Francoren argazkia eraman zioen bizartegira bertan jartzeko, gainera argazkia bera ordaindu egin behar izan zuten.

  • Jesus Garmendia Zaplaztekoa jaso ostean ikastetxea utzi zuen

    Jesus Garmendia Aurrekoetxea (1930) Bermeo

    Hermanoen ikastexean "División Azul"eko abestia ez kantatzearren zaplazteko itzela jaso zuen. Aitaren barberiara joan eta azaldu egin zion gertatutakoa. Orduan, beste mutiko bat etorri zen idatzi batekin barkamena eskatzen. Hala ere, ez zen eskolara bueltatu.

  • garbine-jauregizar Izen euskalduna izateagatik arazoak

    Garbiñe Jauregizar Ugalde (1913) Bermeo

    Denak izen euskaldunak familian. Arazoak izan zituzten horregatik; esaterako, Miren Gorane "Exaltación" eta Miren Garbiñe "Maria de la Purificación" bihurtu zituzten. Mojek beren izenez deitu izan diete. Atzerritik itzultzean izenaz galdetu ziotenean "Garbiñe" erantzun zuen.

  • garbine-jauregizar Zigortuta ekitaldi frankistetara ez joateagatik

    Garbiñe Jauregizar Ugalde (1913) Bermeo

    Ez ziren joaten gerra osteko ekitaldi frankistetara. Eskolan zigortu egiten zituzten horregatik.

  • Espe Gonzalo Senarra, ezkerreko politikari ezaguna

    Espe Gonzalo Hernando (1927) Bermeo

    Senarra politikan nola hasi zen. Seberren familian denak ziren nazionalistak, eta bera ezkerrekoa, 'Acción Vasca'koa. Gerra sasoia. Galdakaoko jendearekin batu zen. Galiziara joaten ziren bileretara. Eskumakoen mesfidantza. Herri Batasuna. Diputatua izan zen.

  • Espe Gonzalo Harreman ona herriko politikarien artean

    Espe Gonzalo Hernando (1927) Bermeo

    Francoren garaian istiluak izaten ziren, baina Herri Batasunak eta batzokikoek elkar laguntzen zuten. Harreman ona.

  • Julen Madariaga 1963ko Itsasuko Aberri Eguna

    Julen Madariaga Agirre (1932) Bilbo

    Oso oroitzapen ona du lehen Aberri Egun hartaz. Enbata eta ETAren artean egin zuten antolaketa, anaia-arrebak bezala. Hitzaldiak, bazkaria, bertsolariak... Ximun Haran eta Julenek, Iparraldearen eta Hegoaldearen izenean, Gernikako Arbolaren kimu bat landatu zuten. Gero, etsaiek arbolatxoa hondatu zuten hiru edo lau aldiz, eta orduan erabaki zuten haren ordez harri eder bat ipintzea.

  • Julen Madariaga Iparraldearentzat gertaera garrantzitsua Aberri Egun hura

    Julen Madariaga Agirre (1932) Bilbo

    Iparraldearentzat danbateko handia izan zen Aberri Egun hura. Enbatak hurrengo egunean zenbaki berezi bat atera zuen han esandakoekin. Labegerie ere han zen, baina tamalez Frantziaren alde joan zitzaigun. Bada muga bat Iparraldean: 1960aren aurrekoa eta geroztikoa.

  • Julen Madariaga Iparraldeko gose-greba, kontzientzia piztailea

    Julen Madariaga Agirre (1932) Bilbo

    Iparraldeko zenbait jende preso hartu zuten, eta hiru pertsonak gose-grebari ekin zioten. Oihartzun handia izan zuen, arras mobilizatu zuen jendea iparraldean. Gose-grebalaria gehituz joan zen. Beste gose-greba batzuk ere izan ziren. Elkarrizketatzaileak aipatu diona 1971koa izango da ziurrenik. Berrogei bat lagun bildu ziren, Telesforo Monzon tartean.

  • Julen Madariaga Marc Legasse itzultzaile eta organista gose-greban

    Julen Madariaga Agirre (1932) Bilbo

    Polizia lehen aldiz sartzen zen Frantziako Iraultzaz geroztik eliza batean. Marc Legassek "itzultzaile lana" egiten zuen horma baten hankalatraba jarrita, nahiz eta eurek ongi ulertu frantsesa. Barre asko egin zuten. Gauean, organo-kontzertuak ematen zituen.

  • Julen Madariaga Leizaola lehendakaria Monzon gose-grebalaria ikustera Baionako katedralera

    Julen Madariaga Agirre (1932) Bilbo

    Baionako katedralean gose-greban zeudela, Jose Maria Leizaola l"Lehendakari zaharra" etorri zen Telesforo Monzon ikustera. Auzo-lotsa sentitu ei zuen. Leizaolak ikusi nahi omen zuen anabasa hartan bere kide batek nola jokatzen zuen. Eta Julenentzat harrigarriena edo penagarriena, ez zitzaiola hurbildu ere egin Telesforori.

  • Julen Madariaga PNVkoen ikusmina eta harridura mugimenduen aurrean

    Julen Madariaga Agirre (1932) Bilbo

    PNVkoek ikusten zuten mugimendu berri eta erakargarriak ari zirela sortzen, ETA hegoaldean eta Enbata Iparraldean, eta elkarrekin ondo konpontzen zirela. Eta beren mezua, berriz, zaharkitua zegoela. Orain ulertzen du Leizaolaren ikusmina giro berri haren aurrean.

  • Julen Madariaga Dapena Amigo Espainiako koronela Itsasuko Aberri Egunean

    Julen Madariaga Agirre (1932) Bilbo

    Dapena Amigo koronela, SIM (Servicio de Inteligencia Militar) delakoaren kidea, Itsasuko Aberri Egunean identifikatu zuten jende artean. Harrapatu, haritz baten aurrean inguratu, eta zartada bat edo beste eman zioten. Pareta baino zuriago ei zegoen. Zenbait gauza erran, eta askatu egin zuten. Han joan zen bere txoferrarekin autoan.

  • Julen Madariaga Leizaolaren alabekin erdaraz egin behar

    Julen Madariaga Agirre (1932) Bilbo

    Itsasuko ekitaldia amaituta gero, Leizaolaren bi alaba aurkeztu zizkioten. Hitz egiterakoan jabetu zen lehendakariaren alabek ez zekitela euskararik. Harrituta geratu ziren bera eta han gertatu ziren besteak.