Politika eta Franco

  • Soledad Abarrategi Bi maistra

    Soledad Abarrategi Eraña (1932) Arrasate

    Eskolako kontuak. Lehenengo eduki zuten maistra falangista zen. 'Cara al Sol' abesten zuten eskolan. Bigarren maistra ona zen: urtean behin bazkari bat egiten dute harekin.

  • Laurentzi Aretxabaleta Alkate hogeita bi urtean

    Laurentzi Aretxabaleta Goikoetxea (1930) Markina-Xemein

    Laurentzi udaletxean sartu zenean, oraindik Franco bizirik zegoen. Notarioarekin sartu behar izan zuen, ez zioten sartzen uzten eta. Herriko gurasoen ordezkaritzat sartu zen, "representante del tercio familiar". Hamar urte eman zituen zinegotzi Laurentzik, frankismoaren azkenengo urteetan. 1977an egin zen alkate eta hogeita bi urtean jardun zuen alkatetzan.

  • Laurentzi Aretxabaleta Partidu abertzaleak klandestinitatean

    Laurentzi Aretxabaleta Goikoetxea (1930) Markina-Xemein

    Francoren garaian, klandestinitatean egon zen EAJ. Sasoi horretan, Laurentziren beharlekura eramaten zuten partiduko propaganda; ez bakarrik EAJkoa, baita HBkoa ere.

  • Laurentzi Aretxabaleta Etxea arakatu zioten

    Laurentzi Aretxabaleta Goikoetxea (1930) Markina-Xemein

    Alderdi abertzaleak klandestinitatean zeudenean, propaganda orriak banatzen zituzten. Harrapatuz gero, kartzelaldia izaten zen zigorra eta etxeak arakatu ere egiten zituzten. Behin, Laurentziren etxera sartu ziren.

  • Laurentzi Aretxabaleta ETAkoak etxean gorde

    Laurentzi Aretxabaleta Goikoetxea (1930) Markina-Xemein

    Behin, Laurentzik ETAko mutilak eduki zituen etxean gordeta. Hasieran, Markinara heldu zirenean komentuan egon ziren eta gero Laurentzirengana bialdu zituzten. Hamabost egunean eduki zituen etxean.

  • Julen Madariaga Julen erraldoia mutil koskorren artean Institutuan

    Julen Madariaga Agirre (1932) Bilbo

    Ikasgai batean "0" izanez gero, ezin zen bataz bestekoa egin. Bizpahiru urte galdu zituen horregatik. Getxoko Institutuko argazki zaharretan ikusten dira mutil koskorrak praka motzetan, eta erraldoi bat: Julen.

  • Julen Madariaga "Oztopo izan dena abantaila bilakatzen da batzuetan"

    Julen Madariaga Agirre (1932) Bilbo

    Errebalida Espainian egin behar izan zuen, Euskal Herrian ezin baitzen. Oviedon galdutako ikasturteak berreskuratu zituen. Oztopo izan dena abantaila bilakatzen ei da batzuetan.

  • Julen Madariaga Nola ezagutu zuen Madariagak Txillardegi

    Julen Madariaga Agirre (1932) Bilbo

    Txillardegi aspalditik ezagutzen zuen Julenek, txiripaz. Amak ahizpa zuen ezkonduta Donostian, eta oporretan Julen eta anaia Jon sarri joaten ziren hara. Antiguan ezagutu zuten elkar, 16-17 urte zituela. Albisu ere bai. Nork erran lau edo bost urte geroago Ekin eta ETA bezalako erakundeak sortuko zituztenik?

  • Julen Madariaga Madariagak eta Txillardegik erdaraz elkarrekin

    Julen Madariaga Agirre (1932) Bilbo

    16-17 urterekin erdaraz jarduten zuten Madariagak eta Txillardegik, ez baitzekiten euskaraz. Zertxobait bazekien Julenek, umetan neskameekin ikasita.

  • Julen Madariaga Xabier Peñarekin eta Alfontso Irigoienekin ikasi zuen euskaraz

    Julen Madariaga Agirre (1932) Bilbo

    Xabier Peñarekin eta Alfontso Irigoienekin ikasi zuen euskaraz Bilbora itzulitakoan. Asko estimatzen zuen Julenek Alfontso (hau ere Ekin-en sortzaileetarikoa, bertsolaritzaren sustatzailea izateaz gain). Txilera joatean ahaztu zitzaion zekien euskara apurra.

  • Julen Madariaga Irakasle mutxurdin gaizto batek Institutuan gorriak ikustarazi zizkion

    Julen Madariaga Agirre (1932) Bilbo

    Txiletik hamalau urterekin itzuli eta Institutuan hasi zen Bilbon. Oso oroitzapen txarra du. Ameriketan ez zen latina eta greziera erakusten. "Mutxurdin" hitzaren etimologiaz. Bazen Institutuan irakasle mutxurdin bat, gaiztoa, beltzak ikustarazi zizkiona. Bazekien "rojo separatista" ginela, eta ikasi arren, 0 jartzen zion.

  • Joxe Aburuza Etxeberria Emakumeak puntuak lortzen zituzten umeak izateagatik

    Joxe Aburuza Etxeberria (1936) Aduna

    Lehen emakumeak ezkondu ondoren gutxi joaten ziren lanera. Puntuen sistema zegoen eta hura azaltzen du. Emakumeek puntuak lortzen zituzten umeak izateagatik eta horrela lanean baino gehiago irabazten zuten. Puntuena Francok familia ugarien alde egindako lege baten araberako sistema zen. Jornala lanera joan gabe lortzen zuten. Gero puntuen sistema gutxitzen joan zen eta azkenean kendu egin zuten.

  • Jesus Aranburu Gerran Francoren alde egon zirenen abantailak

    Jesus Aranburu Oskoz (1918) Errenteria

    Langabezian egon zen gerratik itzuli zenean. Lana lortzeko lehentasuna izan zuten gerran Francoren alde egondakoek: Dibisio Urdinean egon izanagatik soldata jaso zuten soldaduek eta pentsiorako kontatzen zieten urte horiek; Jesusek gerran emandako 8 urteek ez zuten kontatzen.

  • 1553 Corazón de María ikastetxean

    Patxi Mugerza (1936) Donostia

    Corazón de María ikastetxera joan zen Patxi. Gela guztietan zegoen Francoren argazkia, goizero: '¡Arriba España, viva Franco!' oihukatu behar izaten zuten.

  • 1553 Bertako monja eta fraideak Ameriketara

    Patxi Mugerza (1936) Donostia

    Bertako monja eta fraideak Ameriketara bidali zituzten, misioetara, eta Francoren aldeko espainiarrak ekarri zituzten hona.

  • Ines Lezea Eibarko Bar Loyola

    Ines Lezea Txurruka (1932) Mutriku

    Gerrako kontuak. Trenak martxan jarri, eta jendea Eibarrera bueltatzen hasi zen. Jan eskasia. Bar Loyolan bazkaria debalde ematen zuten. Tabernan bandera española zegoen, eta 'Cara al Sol' abestu behar zen jateko.

  • Arantxa Larrea Kartzelan zazpi hilabetez

    Arantxa Larrea Garmendia (1937) Lezo

    1974an kartzelan egon zen, zazpi hilabetez. Urkola medikua joan zen, eta pilulak eman zizkion; handik aurrera hobeto. Etxean ETAko jendea hartzen zuten, lotarako; jatekoa ere ematen zien. Miaketa batean pistola bat aurkitu zuen Poliziak, poltsa batean.

  • Jesus Aranburu Mitinak egoitzetan eta zinema aretoetan

    Jesus Aranburu Oskoz (1918) Errenteria

    Gerra Zibila piztu baino lehen, Federica Montseny (Madril, 1905 - Okzitaniako Tolosa, 1995) eta Aurora Arnaizen (Sestao, 1913 - Mexiko Hiria, 2009) mitinak bildu zituen Errenteriako Cine Reinak, Frente Popularrak, ezkerreko alderdiek osatutako koalizioak deituta. Jesusek harrez gero ibili du buruan sartuta Montseny eta Arnaizen esaldi bana.

  • 528 Taberna giroa; Aberri Eguna

    Miren Zuazabeitia Herrasti (1930) Aretxabaleta

    Taberna giroa nolakoa izaten zen; lehenago neskak ez ziren tabernetan sartzen, ez zegoen ongi ikusia. Aberri Egunean, gauza berezi bezala, aitarekin joaten ziren. Beraien etxean Aberri Eguna ospatu egiten zen; gerraostean baina, kalean ezin zitekeen horri buruz lasai hitz egin.

  • Xabier Amuriza Sotana eta guzti manifestazioetan

    Xabier Amuriza Sarrionandia (1941) Amorebieta-Etxano

    Bizkaian "Gogor" izeneko abade taldea sortu zen "gogorkeriaren aurka gogortasuna" lelopean. Manifestazioak egiten zituzten, sotana eta guzti, poliziak ezin zituen ukitu gotzainaren baimen barik eta.