Politika eta Franco

  • Julen Madariaga Torturak salatu ala ez, eztabaida.

    Julen Madariaga Agirre (1932) Bilbo

    Une batean, eztabaida sortu zen presoen artean torturak publikoki salatu ala ez. Luze jardun zuten. Batzuek ez zuten salatu nahi errepresalien beldurrez. Zazpi ziren, botaziora eraman, eta lauk ezetz eta hiruk baietz. Julen salatzearen aldekoa zen.

  • Julen Madariaga Harrera ikaragarria presoei trenean eta Donostiako geltokian

    Julen Madariaga Agirre (1932) Bilbo

    1961eko urtarrilean irten zen kartzelatik. Guarda zibilez inguratuta, trenez ekarri zituzten. Mirandan presoen aldeko jendea igotzen hasi zen. Orduan debekatuta zeuden abesti guztiak kantatzen hasi ziren eurak. Guardia zibilak urduri. Donostiako geltokian izugarrizko jendetza harrera egiten, tartean Julenen familia artekoak. Gaua Martutenen eman eta hurrengo egunean karrikara, libre.

  • Julen Madariaga Espia bat jarri zuten Julenen etxe atarian

    Julen Madariaga Agirre (1932) Bilbo

    Espia bat jarri zuten Julenen etxe atarian. Etxe aurrean eserita, egunkaria irakurriz denbora guztia. Leku guztietara jarraitzen zioten. Arriskua ikusita erakundearentzat, urte sabatikoa hartzea pentsatu zuen. Horrela, 1961eko apirilaren 14an, Errepublikaren Eguna, Iparraldera pasatu zen Dantxarineatik.

  • Julen Madariaga II Mundu-gerrako materiala lortu zuten anarkistengandik

    Julen Madariaga Agirre (1932) Bilbo

    1962an, Baionako anarkista talde batekin harremanetan jarri ziren, eta haien bitartez, Okzitaniako Tolosakoekin. Tartean zen Federica Montseny, Errepublikako ministra izandakoa. Erresistentzian erabilita gero, lurpean gordeta zeukaten armamentua. Atera, konponketa batzuk egin eta ETAkoen esku geratu zen. Oso material ona omen zen.

  • Julen Madariaga Julenen aurkako segada Boluetan, hau Cambridgen zelarik

    Julen Madariaga Agirre (1932) Bilbo

    Lehen aipaturiko "urte sabatikoa", Cambridgeko unibertsitatean igaro zuen 1961-62 ikasturtean, doktoretza egiten. Julen Cambridgen zela, 1962ko martxoan, guardia zibilak segada bat prestatu zuen Boluetan, auto bat tirokatu barruan bera zihoalakoan, eta pertsona bat hil eta beste bi zauritu zituzten. Oso informazio txarra omen zuen estatuak. Ez zekiten Madariaga Ingalaterran zenik. Tartean Bilbora etorri zen anaiaren ezkontzara. Hegazkinez egiten zuen atzera-aurrera, baina inoiz ez Bilbotik. Madril, Biarritz... ziren puntuak.

  • Julen Madariaga Borroka armatuaren oinarrizko etikaz gogoetak

    Julen Madariaga Agirre (1932) Bilbo

    Astakeria asko egin da. Borroka armatuaren oinarrizko etikaz gogoetak. Azkoiti, Etxabe, Esnaola, Fandó... oso larriak iruditzen zaizkio horien aurkako difamazio kanpainak. Inkisizioa geure artean.

  • Julen Madariaga Txema Monterok bere bulegoan lan egiteko aukera eman zion egora zail batean

    Julen Madariaga Agirre (1932) Bilbo

    Txema Monteroren aurka ere kanpaina gogorra egin zen. Txema izan zen bakarra Juleni egoera zail batean bere bulegoa ireki ziona lan egiteko. Sabino Arana Fundazioko zuzendaritza dela eta bien arteko solasak.

  • Julen Madariaga Minduta zenbait jenderekin

    Julen Madariaga Agirre (1932) Bilbo

    Floren Aoizek berari buruz "tonto útil" zela esan zuen; 'Diario Vasco'n eta abar jaso ziren haren hitzak. Oso minduta dago horrekin. Patxi Zabaletak defendatu zuen. Duela 18 urte gertatu zen hori, eta geroztik ez dio ez barkarik eskatu, ez hitzik zuzendu. Ez dute gizonki jokatzen, eta horrelakoez ez da fidatzen.

  • Eugenio Sagastizabal "Historia de España" maisuaren ikasgai kutuna

    Eugenio Sagastizabal Beobide (1928) Arrigorriaga

    Burgosko maisua izan zuten. Militarra zuen semea. "Historia de España" irakasten zieten asko, galdutako koloniak eta horrelakoak zituen beti ahoan. "Horrek hona etorri zien hau Espaiñeratuten", dio Eugeniok.

  • Teresa eta Mari Paz Informazio falta gerraostean

    Teresa Bengoa Azula (1930) Mari Paz Elorriaga Garitaonandia (1932) Abadiño

    Auzoko baten irratian entzuten zituzten kanpotik (Frantziatik, Ingalaterratik) ematen zituzten berriak. Hala ere, guardia zibilak inguruan ibiltzen ziren irratiak zituzten edo ez jakin nahian.

  • Juan Joxe Agirre Begiristain Argitalpen klandestinoen, sermoien... bilketa

    Juan Joxe Agirre Begiristain (1930) Alegia

    Lazkaoko fraide-etxean liburutegi eta artxiboa sortzeko hasieran izan zituen zailtasunei buruz hitz egiten du. Hasiera batean liburutegia eratzeari ekin zion, eta gero etorri zen artxibategia osatzearen ideia. Argitalpen klandestinoen, sermoien... bilketarekin nola hasi zen. Bilketaren garrantziaz hitz egiten du.

  • Sabina Arruabarrena Anaiak izan zituen arazoak, gerra ondoan

    Sabina Arruabarrena Oiarzabal (1928) Astigarraga

    Anaia zaharrenak ezin zuen etxetik atera; gordeta egon zen, Urnietan. Gainera, isuna jarri zioten gero. Ama eta biak bisitan joaten ziren. Guardia zibilak ate joka joan, eta udaletxera eramaten zuten anaia, gaua pasatzera.

  • Sabina Arruabarrena Gerra ondoan, eskolan komeriak

    Sabina Arruabarrena Oiarzabal (1928) Astigarraga

    Udaletxeko eskolako kontuak. Neska-mutilak aparte. Maistrak begitan hartu zuen, gerran kanpoan ibilia zelako. Jostorratza puntaz gora eman ziolako errieta egin zion, esanez "gorriek" erakutsi ziotela hori egiten. Berak ez zuen eskolara bueltatu nahi, baina etxean ezin zuten beste ikastetxerik ordaindu.

  • Sabina Arruabarrena Besoa altxatuta, denen erakusgarri

    Sabina Arruabarrena Oiarzabal (1928) Astigarraga

    Eskolan errezatu eta kantatu egiten zuten. Atze-atzean egoten zen bera, mahairik gabe banku batean eserita, eta aurreraino joanarazten zuen irakasleak, besoa altxatuta abestera. Jostorratzaren pasadizoa aipatzen du.

  • Tiburtzio Izagirre Arrratibel Uniforme militarraren uhalez mandoarentzako hedeak egin

    Tiburtzio Izagirre Arratibel () Ataun

    Txapel gorriarekin eta korreajeekin desfilatzen zuten mutikoek San Martinen, gerra denboran. "¡Viva Santiago!" esan behar zuten eliza paretik pasatzean. Mutil baten aitak mandoentzako hedeak egiteko erabili zituen semeren uniformeko uhalak.

  • Tiburtzio Izagirre Arrratibel "Vuela avecilla, vuela" kantua

    Tiburtzio Izagirre Arratibel () Ataun

    Eskolan kantatzen zuten erdarazko kantu bat: "Vuela avecilla, vuela"

  • Tiburtzio Izagirre Arrratibel 'Cara al Sol', bertsio zaharra

    Tiburtzio Izagirre Arratibel () Ataun

    Eskolan kantatzen zuten Cara al Sol kantua. Bertsio zaharra; tartean "carlistas aurrera!" entzun daiteke.

  • Tiburtzio Izagirre Arrratibel "España es mi patria, mi madre adorada..." kantua

    Tiburtzio Izagirre Arratibel () Ataun

    Eskolan erakusten zieten beste kantu bat: "España es mi patria, mi madre adorada...". "Gloria a la patria, gloria sin fin porque alegre sabe morir" amaitzen da. Bigarren aldiz kantatzen du, lehenengoan nahastu egin da eta.

  • Tiburtzio Izagirre Arrratibel "Ya la campana sonora avisa" kantua

    Tiburtzio Izagirre Arratibel () Ataun

    "Ya la campana sonora avisa" kantua kantatzen du.

  • 478 "Maestros sietemesinos"

    Aitor Garmendia Goitia (1934) Beasain

    Rufino Movellan kanpotarra zen izatez. Irakasle aparta zen baina jarrera politikoagatik debekatu zioten eskolak ematea. Alderantziz, Erregimenaren aldeko zirenek, zazpi hilabetetan lor zezaketen irakasle titulua. "Maestros sietemesinos" esaten zitzaien hauei.