Politika eta Franco
-
Izara bat bandera espainolaren ordez
Joxe Gaztelumendi Aiestaran (1925) Errenteria
Bizi lagun batek utzi zion bandera espainola Joxeren amari balkoian jartzeko, banderaren partez izara bat jarrita baitzeukaten.
-
Ventaseko eskola publikoa
Karlos Lizarazu Zeberio (1935) Hondarribia
Ventasko eskola publikoan Cara al Sol kantatzen zuten, maisuarekin. Ez zekien euskaraz. Mutilak eta neskak aparte.
-
Aita Ondarretan preso, hiru hilabetez
Mari Kruz Alkain Jauregi (1926) Hondarribia
17 urterekin bueltatu zen. Aita 3 hilabetez egon zen kartzelan, bueltan. Despedida batean Francoren erretratuari zerbait bota zion mutil batek, eta batek Komandantziako bati esan zion; denak preso hartu zituzten. Bisitan joan zenean, izututa. Arrantzan jarraitu zuen irtendakoan. Txipiroiak.
-
Soldadutza Irunen III
Joxe Perez Otegi (1932) Hondarribia
Nafarroara joateko salbokonduktoa eta muga pasatzeko baimen berezia. Bere adineko neska bat laguntza eske joan zitzaion, eta salbokonduktoa egin zion.
-
Gotorlekuko militarrak eta soldaduak
Ana Mari Iza Berrotaran (1943) Hondarribia
Carrero Blanco sidecarrean ibiltzen zen. Erdi zigortuta egon zen, baina militar inportantea zen. Soldaduekin harreman ona zuten. Senarra ere hala ezagutu zuen. 1.500 soldadu zeuden sasoi batean, barrakoietan.
-
Gerra osteko eskola
Bittor Galarza Ugarte (1934) Hondarribia
Liburuak bazituzten: historia sagrada eta enziklopedia. Tinta erabiltzen zuten. Pizarran egiten zituzten ariketak. Cara al Sol kantarazten zieten. Euskaraz aritzen ziren kanpoan. Gerra aurrean, doktrina euskalduna.
-
Aita abertzalea
Garbiñe Jauregi Abarrategi (1932) Errenteria
Garbiñeren aita gerra aurrean alkate izan zen Aretxabaletan PNVren aldetik. Gerra ostean ere abertzale izaten jarraitu zuen, baina ez zuen jendaurrean agertzen.
-
Errenterian alkateak erregimenekoa behar zuen
Joxe Mari Zapirain Etxeberria (1933) Errenteria
Joxe Mari zinegotzi lanetan aritu denbora tartean, 1974tik 1976ra, alkate aldaketa egokitu zen. Ramon Mujika omen zegoen lehendik eta Julian Yuste jarri omen zuten gero. Udalen batean gai jakin batekin adostasunik izaten ez bazen, probintziako gobernadore zibilak hartzen omen zuen erabakia.
-
Auzo elkarteak elkartu Udalaren osaketan eragiteko
Joxe Mari Zapirain Etxeberria (1933) Errenteria
Errenterian auzo elkarteek bat egiten omen zuten Udalaren osaketan eragiteko. Joxe Marik dio, Udalean beti izan dela interes pertsonalak defendatu izan dituen langilerik, eta horiek euren postuetatik kentzeko ahaleginean biltzen omen ziren auzo elkarteak.
-
Zinegotzi lanean "alderdien" eraginik ez zen nabaritzen
Joxe Mari Zapirain Etxeberria (1933) Errenteria
1974 eta 1976 urteetan zehar eginiko zinegotzi lana ez omen zegoen inongo korronte edo ideologi politikori lotua. Francoren heriotza eta gero kezka eta beldurra izan omen zituen Joxe Marik, arlo politikoan ziurgabetasun handia sumatzen baitzuen. Joxe Marik eta harekin zebilen Udal korporazio osoak karguak utzi eta hurrengo hauteskundeak ospatu bitarte Udalaren kargu egiteko sortu zen behin behineko komisioaren berri ere ematen du. Paula Casadok egin zuen komisio horren buru.
-
Gutxi abesten zuten, giroa ez zelako egokia
Juan Zulaika Lizaso (1929) Zarautz
Gaztetan gutxi abesten zuten, gerraostean debekatuta zegoen eta. Gau-eskoletan aita Ibarbiarekin irakurri zuen lehenbizi euskaraz. Etxean bertsoak abesten zituzten, amak paperetik ikasiak.
-
Komandantzia militarra eta Zarautzen egin zen ituna
Jose Agustin Etxabe Olaskoaga (1924) Zarautz
Komandantzia militarra. Bertako komandantea nafarra zen: Uharte. Itun bat egin zen Zarautzen 40-41 urte inguruan eta baporeak sirena joz etorri ziren.
-
Herritik irteteko baimen-eskatzea
Francisco Javier Aranburu Aranguren (1921) Zarautz
Gerra-ostea. Batailoietan harrapatutako semeak kontzentrazio zelaietara eramaten zituzten lanera. Haiek ikustera joan nahi izanez gero komandantziara joan behar zen baimena eskatzera. Herritik ateratzeko ere baimena eskatu behar izaten zuten.
-
Gerrako erabakien ondorioak
Joseba Goñi Galarraga (1935) Errenteria
Aitaren anaia bat ere Bilbora joan zen harekin, baina gero Frantziara ihes egitea erabaki zuen. Gerra ostean, ordea, erabaki hark ondorio latzak ekarri zizkion.
-
Espainiako bandera ez jartzeko protesta
Joseba Goñi Galarraga (1935) Errenteria
Francoren garaian, debekatua zegoen balkoietan ikurrinak jartzea. XX. gizaldi hasieran, Espainiako bandera ez jartzeagatik, zapi txuri bat jarri zuten, erdian Jesusen Bihotzaren irudia zuena; horrek haserrea ekarri omen zuen karlisten eta nazionalisten artean. Apaiz bat bidali egin zuten Errenteriatik Agurain aldera, abertzalea izateagatik.
-
Karlistak engainatuta zeuden
Lucia Etxabe Zubizarreta (1927) Soraluze
Giro garratza topatu zuen Belgikatik etorrita. Ordurako egoera politikoaz konturatuta zegoen, baina ezin zuten berbarik egin. Karlistak engainatuta zeuden. Gernika "gorriek" bonbardatu zutela esaten zuten urte asko geroago.
-
Franco etortzen zeneko banderen tamaina
Miren Astibia Olaiz (1925) Errenteria
Gerra ostean, giroa asko aldatu zen Errenterian. Franco etortzen zen bakoitzean, Espainiako bandera jarri behar izaten zuten balkoietan: beraien etxean bandera txiki bat jartzen zuten balkoi handian. Errenterian karlista asko zegoen, eta nazionalek Bilbo hartu zutenean gerran, elizara joaten ziren ospatzera.
-
Gerra ostean, gazteak elkartzen hasi ziren pixkanaka
Miren Astibia Olaiz (1925) Errenteria
Karlista baten alaba PNVko mutil batekin hasi zen ateratzen. Orduko anekdota kontatzen du. Gerra bukatutakoan, urte batzuetan giroa ez zen ona izan Errenterian, baina denborarekin, pixkanaka gazteak elkartzen hasi ziren.
-
Aske utzi zuteneko kontuak
Juan Ezenarro Barrenetxea (1911) Zarautz
Gipuzkoako Eusko langileetako nagusia zegoen Madrilen eta hark esaten zien miloi bat preso euskaldun zeudela. Epaiketen ostean, igandero GUardia Zibiletan aurkeztu behar zen eta kanpora ezin zen atera. Bi urte egin zituen horrela. Gero libre utzi zuten.
-
Franco eta hondarribitarrak
Joxe Migel Elduaien Emazabel (1934) Hondarribia
Aitari Francok eman zion Kontxako bandera, Konstituzio plazan. Hondarribiko asko egoten ziren haren zerbitzuan.