Politika eta Franco

  • Miren Mendarte Etorkinak bertakotuta; Errenteria, herri bizia

    Miren Mendarte Kasares (1929) Errenteria

    Etorkin asko bertakotuta, manifestazioetan parte hartzen. Beste batzuk salatari lanetan. Gerra aurretik ere hainbat talde: batzokia, UGT, komunistak... Beti izan da herri bizia. ETA sortu zenean ere bai, mugimendua.

  • Miren Mendarte Manifestazioak eta miaketak

    Miren Mendarte Kasares (1929) Errenteria

    Istilu handiak izaten ziren Errenterian. Polizia tiroka, jendea zapatak galduta... Teonean sartu zirenekoa. Etxez etxe miaketak, eta kalean ere bai. Barrikadak, askotan.

  • Hirune Etxebarria 'Cara al Sol' Pasealekuko dantzaldietan

    Hirune Etxebarria Bastegieta (1923) Gernika-Lumo

    Gaztetan, Pasealekura joaten ziren dantzan egitera. Cara al Sol abestu behar zenean bandak musika aldatzen zuen eta beraiek Txorraburu aldera joaten ziren.

  • Arantza Agirre Eskolan Espaniako bandera eta "¡Viva Franco!"ka

    Arantza Agirre Uribe (1932) Gernika-Lumo

    Behin, Pasealekuko eskolan Espainiako bandera balkoian jartzea egokitu zitzaionean, eskegi beharrean lurrera jausten utzi zuen. "¡Arriba Franco!" eta "¡Viva España!" esanda abestu behar izaten zuten.

  • 1558 Aberri Egunak

    Jon Ezeiza Areitioaurtena (1936) Donostia

    Manifestazioak eta istiluak. Aberri Egunean kuadrilla guztia Arantzazura joaten zen, eta ikurrina jartzen zuten. Grisak atzetik zituztela.

  • Joxe Mari Zinkunegi Agirre Apaiza eta alkatea bertso-saioak zaintzen

    Joxe Mari Zinkunegi Agirre (1932) Julian Zinkunegi Agirre (1930) Lizartza

    Joxe Mari eta Julian mutil kozkorra zirela 'Zepai' eta 'Uztapide' bertsolariak joaten ziren Lizartzara. Bertsolariek ezin izaten zuten emakumeei buruz egin bertsotan apaiza eta alkatea zaintzen egoten ziren. Basarriren bertso bat abesten du Joxe Marik.

  • 447 Francoren garaiko politika Bergaran

    Antonio Irazola Altuna (1924) Bergara

    1966 inguruan sartu zen Antonio politikan. Hauteskundeak egin ziren Bergaran eta orduko gorabeherak azaltzen ditu. Lehenengo 6 urteetan bizi izandako egoera politikoa.

  • 447 Diktadura garaiko giro politikoa Bergaran

    Antonio Irazola Altuna (1924) Bergara

    Frankismo garaiko giro politikoa Bergaran. Udalean zeuden ordezkariak, frankismoaren aldekoak edo kontrakoak ziren; ez zegoen partidu politikorik. "Terzioak" (kulturala, familiarra eta sindikala).

  • Begoña Errasti Aita libre, baina etxean ezkutatuta

    Begoña Errasti Agirre () Azpeitia

    Begoñaren aita nazionalisten bandoan ibili zen gerran. Gerra bukatu, eta denboratxo bat preso egin zuen. Libre utzi zutenean, ordea, baldintza batzuk jarri zizkioten: hiru urtean ezin zuen etxetik irten, eta ezkutuan egon behar zuen; karlistentzat egin zezakeen lana soilik.

  • Luis Mari Iriondo "Viva Franco, Viva Mola, Arriba España!"

    Luis Mari Iriondo Garate (1931) Elgoibar

    Irakasletza ikasten ari den bilobak galdeketa egin zion txikitako eskolaz. Satur maistrarekin hasi zen aurre eskolan. Eskola publikoetan Roarekin gero. "Viva Franco, Viva Mola, Arriba España!" esan behar zuten eskua jasota eskolan sartzean. Maisuak etxetik janaria edo zerbait ekartzeko agindu zien. Aita haserretu egin zen, baina ematen zion maisuarentzako tabakoa.

  • Migel Ansa "Gora Euskadi, Jaungoikoa eta lege zaharra"

    Migel Ansa Goenaga (1937) Andoain

    Gerraosteko giroaz hitz egiten du. Igandetan, La Salleko apaizekin mezara joaten ziren. Etxera bueltan, errepidean idatzita ikusi zuen: "Gora Euskadi, Jaungoikoa eta lege zaharra". Arrebak gerrari buruz esaten zituenak.

  • Migel Ansa Buruntzako gurutze puntan ikurrina

    Migel Ansa Goenaga (1937) Andoain

    15 urte inguru zituela, San Roke egun batez Urnietako bi lehengusurekin Buruntzara joan zeneko pasadizoa. Buruntzako gurutzearen puntan ikurrina zegoen jarrita. Ikurrina debekatuta zegoen orduan. Guardia zibilek agindua eman zuten ikurrina kentzeko.

  • Migel Ansa Ikurrina eta propaganda politikoa

    Migel Ansa Goenaga (1937) Andoain

    Frankismo garaia du hizpide. Ikurrina eta propaganda politikoa ezkutuan gorde beharra. EGI eta ETAren propagandak.

  • Migel Ansa Kantu frankistak, eskolan

    Migel Ansa Goenaga (1937) Andoain

    Mojen eskolan, 'Cara al Sol' eta 'Viva España' kantatzen zuten.

  • Migel Ansa Agur faszista egiteari utzi

    Migel Ansa Goenaga (1937) Andoain

    La Salle eskolan, eskolako zuzendaria gelan sartzen zenean eskuineko besoa altxatu (agur faszista) eta "Ave Maria Purísima" esan behar izaten zuten. Zuzendari berriak, ordea, agindua eman zuen besoa gehiago ez altxatzeko.

  • Migel Ansa Euzkadi irratia

    Migel Ansa Goenaga (1937) Andoain

    Iluntzetan, anaia zaharrenaren etxera joaten zen Euzkadi irratia entzutera. Venezuelatik emititzen zuten irratia.

  • Migel Ansa 1966an Urbian bizitakoa

    Migel Ansa Goenaga (1937) Andoain

    Diktadura garaiko kontuak. Mixel Labegerieren kantak hasi ziren modan jartzen. Urriko aurreneko igandean mendizaleen eguna ospatzen zen Urbian. Euskal giroko festa. Euskal kantak abestu zituzten. Hernaniko gudari batek altxatu zuen ikurrina. Jendeak ikurrinak atera zituen.

  • Migel Ansa Euskara elizan

    Migel Ansa Goenaga (1937) Andoain

    Diktadura garaian, euskaraz egitea debekatuta zegoen. Elizan ere latina zen nagusi: Aita Gurea, arrosarioa eta sermoi batzuk izaten ziren euskaraz.

  • 270 Haurtzaroa gerraostean

    Bixente Pagoaga Gallastegi (1946) Arrasate

    Umea zela erdarazko kanta asko ikasten zituzten.

  • Xabier Oiarbide Oliden Maisua errepublikarra

    Xabier Oiarbide Oliden (1937) Pasaia

    Frankoren garaian dena erderaz eskolan. Ez da "Cara al sol" abesteaz gogoratzen. Maisua errepublikarra zen.