Politika eta Franco

  • Miren Zarraga Astero komandantziara joan behar

    Miren Zarraga Pagola (1932) Andoain

    Andoainera bueltatu zirenean, astero komandantziara joan behar izaten zuen familia guztiak. Kalean zihoazela "rojos" esaten zien.

  • Miren Zarraga Oldarra taldeko ikurra

    Miren Zarraga Pagola (1932) Andoain

    Klandestinitate kontuak. Ikurrinak kolkoan sartuta ibiltzen ziren. Mirenen ahizpa Begoña oso abertzalea zen. Santa Krutz jaietan, besoan Oldarra Dantza Taldearen ikurrarekin atera zen ahizpa. Guardia Zibilak ikusi eta hura kentzeko agindu zion.

  • Miren Zarraga Ikurrinak banatzen

    Miren Zarraga Pagola (1932) Andoain

    Ikurrina txikiak banatzen ibiltzen ziren Miren eta bi ahizpak. Ez zuten beldurrik pasatzen.

  • Miren Zarraga 'Pirenaica' irratia

    Miren Zarraga Pagola (1932) Andoain

    'Pirenaica' irrati klandestinoa entzuten zuten etxean. Dolores Ibarruriren hitzaldiak entzuten zituzten irrati bidez. Ondoko bizilaguna, emakume errepublikar bat, beraien etxera joaten zen irratia entzutera.

  • Miren Zarraga Francoren bisitak

    Miren Zarraga Pagola (1932) Andoain

    Pena du etxean gaztelaniaz hitz egiten zutelako. Aita Asuatik Andoainera bizitzera joan zenean, euskaraz hitz egiten zuen. Gero, ordea, jazarpen handia egon zen, eta gaztelaniaz hitz egiten hasi zen. Francoren bisitaren bat izaten zen bakoitzean Mirenen aita eta beste bost gizon kartzelan sartzen zituzten.

  • Juan Balenziaga Karroza subertiboak Arrantzale Egunean

    Juan Balenziaga Osa (1931) Ondarroa

    Arrantzale Egunean denak janzten ziren urdinik, azulik. Behin Bilbotik deitu zioten hurrengo egunean, karroza subertsiboak agertu zirelakoan bezperan.

  • Juan Balenziaga "Haurtxo danak alkarturik..." kanta

    Juan Balenziaga Osa (1931) Ondarroa

    Mutrikutik Ondarroarantzean, autobusean, dantza taldeko gaztetxoek kantatutakoa abesten du osorik. Ondarroako PNVn ikasitako abestia da. Guardia Zibilek "Kanta subertsiboak" abestu zituztela esan zieten, baina eurek ez zekiten zer ari ziren leporatzen.

  • Juan Balenziaga Berbena debekatu zuen Guardia zibilak

    Juan Balenziaga Osa (1931) Ondarroa

    Berbenak antolatzen zituen Aurrerak. Behin Maite Idirin gonbidatu zuten; Ondarroako batzuek ere kantatu zituzten euskal kantak, eta "Maria Cristina me quiere gobernar" kantatzeagatik guardia zibilek debekatu zuten jaialdia.

  • Juan Balenziaga Berbenako atean guardia zibila

    Juan Balenziaga Osa (1931) Ondarroa

    Berbenak Zeledonion eta Frontoi plazan egiten ziren. Guardia zibilak atera joaten ziren berbenetan. Gerra aurretik Aurrezki Kutxak eraikitako etxea hartu zuten gerora kuarteltzat guardia zibilek.

  • Juan Balenziaga Eskolan Juan izan behar zen Jon

    Juan Balenziaga Osa (1931) Ondarroa

    Eskola nazionaletan gaztelerazko izena esan behar zen. Nolabaiteko haurtzaindegia ere egoten zen orduan. Elizaren gainean egoten ziren eskola eta udaletxea. Neskak Zeledonio Eskolan edo mojetan ibiltzen ziren.

  • Rafael Agirre Ikurrina ezkutatu egin behar

    Rafael Agirre Legorburu (1926) Lezo

    Aitak etxean ikurrina zuen, eta Rafaelek kendu egin zion badaezpada ere. Milizianoek etxeak errekisatzen zituzten Francoren garaiaren hasieran.

  • Miren Mendarte Manifestazioak eta istiluak

    Miren Mendarte Kasares (1929) Errenteria

    Lantegietako arazoak: kooperatibako jakien prezioak zirela eta. Ogia zentimo bat igo zutenean, manifestazioa. Politika kontuak. Guardia Zibilak eta asaltokoak, porradunak. Zaldiekin etorri, eta istiluak.

  • Miren Mendarte Kooperatibak ireki zituztenean, denda itxi behar

    Miren Mendarte Kasares (1929) Errenteria

    1975 aldera itxi zuten denda, kooperatibak hasi zirenean. Francoren aginduz zabaldu zituzten, Luzuriagak eta paper lantegiak. Konpetentzia handiegia zen, langileak ez zirenek ere han erosten zutelako.

  • Miren Mendarte Lantegietako gatazkak; manifestazioak

    Miren Mendarte Kasares (1929) Errenteria

    Lantegietako gatazkak. Sindikatuek asanbladak, herriko plazan. Ekoizpena igotzeko planak. CNTko emakume bat buzo urdinarekin, ogiaren prezioa igo zutenean. UGT. Borrokak. Manifestazioak. Amnistiaren aldeko Gestorakoa izan zen.

  • Miren Mendarte Etorkinak bertakotuta; Errenteria, herri bizia

    Miren Mendarte Kasares (1929) Errenteria

    Etorkin asko bertakotuta, manifestazioetan parte hartzen. Beste batzuk salatari lanetan. Gerra aurretik ere hainbat talde: batzokia, UGT, komunistak... Beti izan da herri bizia. ETA sortu zenean ere bai, mugimendua.

  • Miren Mendarte Manifestazioak eta miaketak

    Miren Mendarte Kasares (1929) Errenteria

    Istilu handiak izaten ziren Errenterian. Polizia tiroka, jendea zapatak galduta... Teonean sartu zirenekoa. Etxez etxe miaketak, eta kalean ere bai. Barrikadak, askotan.

  • Hirune Etxebarria 'Cara al Sol' Pasealekuko dantzaldietan

    Hirune Etxebarria Bastegieta (1923) Gernika-Lumo

    Gaztetan, Pasealekura joaten ziren dantzan egitera. Cara al Sol abestu behar zenean bandak musika aldatzen zuen eta beraiek Txorraburu aldera joaten ziren.

  • Arantza Agirre Eskolan Espaniako bandera eta "¡Viva Franco!"ka

    Arantza Agirre Uribe (1932) Gernika-Lumo

    Behin, Pasealekuko eskolan Espainiako bandera balkoian jartzea egokitu zitzaionean, eskegi beharrean lurrera jausten utzi zuen. "¡Arriba Franco!" eta "¡Viva España!" esanda abestu behar izaten zuten.

  • 1558 Aberri Egunak

    Jon Ezeiza Areitioaurtena (1936) Donostia

    Manifestazioak eta istiluak. Aberri Egunean kuadrilla guztia Arantzazura joaten zen, eta ikurrina jartzen zuten. Grisak atzetik zituztela.

  • Joxe Mari Zinkunegi Agirre Apaiza eta alkatea bertso-saioak zaintzen

    Joxe Mari Zinkunegi Agirre (1932) Julian Zinkunegi Agirre (1930) Lizartza

    Joxe Mari eta Julian mutil kozkorra zirela 'Zepai' eta 'Uztapide' bertsolariak joaten ziren Lizartzara. Bertsolariek ezin izaten zuten emakumeei buruz egin bertsotan apaiza eta alkatea zaintzen egoten ziren. Basarriren bertso bat abesten du Joxe Marik.