Politika eta Franco

  • Aurora Baskaran Erregearekin hizketan

    Aurora Bascaran Martínez (1933) Concepción Martínez Fuldain (1908) Eibar

    Concepcion senarrarekin batera erregearekin egon ziren Euskal Herrira egindako bisita batean eta eskopeta bat oparitu ziotela oroitzen du.

  • 931 Irene izena nola jarri zioten

    Irene Yeregi Salegi (1924) Zumaia

    Irene izenaren inguruko gorabeherak. Aita oso nazionalista zen. Berari Edurne izena jarri nahi izan zion, baina galarazita zegoen eta Irene jarri behar izan zion. Gerora laugarren alabari Edurne jarri zion izena.

  • 931 Gerraostean Espainiako bandera edo falangistena jarri behar arropan

    Irene Yeregi Salegi (1924) Zumaia

    Gerraosteko giroa Zumaian. Arropan Espainiako bandera edo falangistena jarri behar izaten zen. Goiko plazara Cara al Sol abesten ikastera joan behar izaten ziren.

  • 1128 Franco Eibarren

    Faustina Lopez Larrea (1908) Eibar

    Franco Donostian. Eibarrera ere etorri zen, baina ez zuen denbora asko egin. Eibarko jendea etxean sartuta. Egun horretan Faustina Hendaiatik etorri zen trenez eta kanpoko jende asko etorri omen zen trenean. Armada izugarria ekarri omen zuen Francok. Orduko bizipenak.

  • Tere Bakedano Urte gogorrak eta giro nahasia

    Tere Bakedano Altamira (1925) Hernani

    Giro nahasia zegoen garai hartan, eta urte gogorrak izan ziren: manifestazioak, atxiloketak... Bizilagun baten kontuak; Iparraldera joan zen, eta bisitan joaten ziren. Burgosko prozesua. Guardia Zibilarekin ere arazoak.

  • Teodoro Aranburu "El fresco general y los socavones"

    Teodoro Aranburu Otaegi (1928) Usurbil

    Francori buruz "fresco general" esan zuen Iglesiasek Codorniz egunkarian, eta kartzelara eraman zuten horregatik. Beste pare bat aldiz ere eraman zuten kartzelara egunkarian idatzitakoagatik.

  • 1230 Erreketeen hiletak

    Felipe Korta Gurrutxaga (1928) Ordizia

    Haurtzaroa gerrak markatuta zien, jolasak ere gerrarekin lotura zutenak izaten ziren eta. Errekete bat hiltzen zenean, zirkulu karlista zegoen lekuan jartzen zuten gorpua eta mutil gazteak instrukzioak egitera joaten ziren martxa militarraren atzetik.

  • Elu Gaztañaga Martinez Klandestinitatean paperak mugitzen

    Elu Gaztañaga Martinez (1916) Ordizia

    Paperak hona eta hara eramaten egin zuen lan klandestinitatean ETAren alde. Mendira asko joaten ziren zeregin horretarako. Arriskuan sarri ibiltzen ziren.

  • Pedro Armendariz Imaz Frankismo garaia

    Pedro Armendariz Imaz (1925) Ordizia

    Frankismo garaiko kontuak. Frankistek agintzen zuten herrian. Kartzelan egondako errepublikarrek ez zuten boto eskubiderik. Nazionalistek industrian boterea zutela aipatzen du Pedrok. Gerra aurreko egoera ekonomikoa zein zen aipatzen du.

  • 1218 Tedeumak

    Kontxa Intxausti Peña (1919) Ormaiztegi

    Tedeumak: Francoren tropek zerbait hartzen zutenean egoten zen ospakizuna. Familiakoren batek joan egin behar izaten zuen nahitaez.

  • Reme Gaztelumendi Kartzelan egon izanagatik, lana bilatzeko zailtasunak

    Reme Gaztelumendi Goikoetxea (1925) Pasaia

    Gerra garaian, senarra 3 urtez egon zen atxilotuta. Handik herrira itzuli zenean, ez zioten eman nahi izan lanik, ezta itsasoan lan egiteko pasaporterik ere. Azkenean, ahalegin handiak egin eta gero, lortu zuen pasaportea.

  • Reme Gaztelumendi Francoren debekuekin, Pasaia erdaldundu

    Reme Gaztelumendi Goikoetxea (1925) Pasaia

    Francoren diktadura etorri zenean, denak erdaraz hitz egitera ohitu ziren Pasaian. Herria asko erdaldundu da horren ondorioz, euskararen transmisioa eten egin da.

  • Juana Arrieta Lezeta Euskararen egoera gerra zibilaren ostean

    Juana Arrieta Leceta (1923) Margarita Murguizu Azurmendi (1910) Dolores Tolosa Lariz (1911) Eibar

    Euskararen aldeko mugimendu handia Bilbon. Gerra ostean euskaraz berba egiterik ez zegoen; umeei euskarazko izenik ipintzerik ere ez.

  • Pedro Iraola 'Viva España' eta 'Cara al Sol' abestu behar

    Pedro Iraola Belza (1941) Amasa-Villabona

    Zizurkilgo eskolatik ateratzen zirenean, 'Viva España' eta 'Cara al Sol' abestu behar izaten zuten atarian. Pasadizoa: maisuak bere semea banderarekin jo zuen ez zuelako 'Cara al Sol' abestu nahi. Zelatariak.

  • Aintzane Telleria Falanjearen sermoiak entzutera behartuta

    Aintzane Telleria Madariaga (1931) Bermeo

    Batzokia izandako etxea hartu zuen beretzat Falanjeak. Fabrikatik ordubete galdu eragin eta behartuta joan behar izaten zuten hara "euren inuzentekerixek entzuten". Errebeldea izan da Aintzane, ez zuen amore ematen. Bandera edo "txori" espainiarrak eramatera behartzen zituzten eskolan baina berak kendu egiten zituen.

  • Aintzane Telleria Euskadiren alde lan asko egindakoa

    Aintzane Telleria Madariaga (1931) Bermeo

    Aintzane oso iraultzailea izan da, ez du beldurrik izan. Asko egin du Euskadiren alde. Baserriz baserri ibili da zigortuentzat janaria eta gauzak biltzen.

  • 1305 Eskolara sartzean 'Cara al Sol'

    Juan Azkue Irastorza (1928) Zestoa

    Eskolako maisuak izendatzen ditu. Erdaraz hitz egiten zuten eskolan. Eskolara sartzean Cara al Sol abestu behar izaten zuten. Oriamendiko martxa, karlismoaren ereserkia, ere abesten zuten: "Por Dios, por la patria y el Rey..."

  • martina olasagasti Semearen eskola garaiko oroitzapenak

    Martina Olasagasti Martikorena (1913) Donostia

    Semearen eskola garaiko oroitzapenak. Maisuak jo egiten zien. Txapela ipurdian jartzen zuten. Esne hautsa ematen zieten, eta derrigor hartu behar. Cara al Sol. Falangea.

  • Pakita Penagarikano Irratia entzuten

    Pakita Peñagarikano Elosegi (1926) Tolosa

    Diktadura garaian, desinformazio handia zegoen. Radio Francia Internacional entzuten zuten; gaztelaniaz ematen zituzten albisteak eta horrela izaten zuten gauzen berri.

  • Patxi Sein Ikurrina baporeetan

    Patxi Sein Legorburu (1921) Pasaia

    Gerra ondorenean, ikurrina debekatuta zegoen. Patxik baporeetako eskailerak zuri, gorri eta berdez margotzen zituen. Baporeko zubian ere ikurrina jartzen zuen.