Politika eta Franco

• Isilpeko ikastolak, klandestinitatean "onartuta"

  Arantza Garaialde Maiztegi (1951) Donostia

  Garai gogorrak izan ziren ikastolentzat Arantzaren haurtzaroko urteak, eta Elvira Zipitriarekin egindako ibilaldietan norbait hurbiltzekotan, polizia izan zitekela bazekiten umeek. Zipitriak, hala ere, klandestinitatearen barruan onarpen moduko bat lortu zuen "hizkuntza eskola" moduan.

• Arantzazuko bilera klandestinoak

  Pello Zabala Bengoetxea (1943) Amezketa

  Jakin sortu zutenek eman zuten meza Pello nobizio zela. Garai hartako euskal giroa nola bizi zuen kontatzen du Pellok pasarte honetan. Txomin Agirre eta Axular irakurri zituen, euskara lantzeko baina ildo espiritualetik.

• Villasanteren fitxak zapata kaxetan

  Pello Zabala Bengoetxea (1943) Amezketa

  Axularren hiztegia egiten lagundu zioten Villasanteri. 66.urtean egin zen Euskaltzaindiaren bileran Pellok Juan Bautista Agirreren hiztegia aztertzeko lana egin zuen, Villasantek aginduta.

• Jakinen sorreran egindako lanak

  Pello Zabala Bengoetxea (1943) Amezketa

  Oliten pasa zuen denboraldiak Jakin aldizkariko egutegi kontuak eramaten zituen Pellok, bainta Gure Izarrako kontuak ere. Geroago bileretara joaten hasi zen, beste apaiz gazte batzuekin batera.

• Intxaustiren adar jotzeak

  Pello Zabala Bengoetxea (1943) Amezketa

  Jakineko bileretan ezagutu zuen Joseba Intxausti. Honek adarra jotzen zien gainontzekoei bileretan, "Peninsulares" zirelakoen zigarro kaxan tabako rubioa baitzuen.

• Joxe Azurmendiri buruzkoak

  Pello Zabala Bengoetxea (1943) Amezketa

  Joxe Azurmendi ikasle zela ezagutu zuen Pellok. Gure Izarra aldizkaria handitu nahi izan zuen Azurmendik, eta orrialde mordoa ateratzea lotu zuten. Oso literaturzalea zen hau, eta afizio hau piztu zuen Pellorengan.

• Santo Tomas Lizeoan errentan

  Karmele Esnal Zulaika (1932) Orio

  Santo Tomas Lizeoan gela bat ordaintzen zuen Karmelek errentan, baina Elvira Zipitriaren metodologia erabiltzen jarraitu zuen.

• Herriz herri ikastolak iragartzen

  Karmele Esnal Zulaika (1932) Orio

  70. hamarkadan herriz herri ibili zen Karmele ikastola iragartzen, ikasleen gaitasunak erakusteko, ordurako dena legalizatzen hasiak baitziren.

• Geroz eta liburu gehiago

  Karmele Esnal Zulaika (1932) Orio

  Denborarekin geroz eta liburu gehiago erabiltzen hasi ziren hezkuntzan, bai euskaraz eta bai gaztelaniaz.

• Euskara batuaren auzia

  Karmele Esnal Zulaika (1932) Orio

  Euskara batua oso gai mingarria izan zen EAJko kideen artean, batzuk Euskaltzaindiaren arauen alde baitzeuden, eta beste batzuk kontra.

• Euskara batuko "h"

  Karmele Esnal Zulaika (1932) Orio

  "H" hizkiaren inguruako auzia handia izan zen. Elvira Zipitria ez zegoen erabiltzearen alde, ezta ikasle zenbaiten gurasoak ere.

• "h" hizki polemikoa euskaltzaleen artean

  Karmele Esnal Zulaika (1932) Orio

  H hizkia erabiltzeagatik EAJ barruan kritikatua izan zen Karmele, izan ere, "h" erabiltzen zutenak ETAkoak zirelako zurrumurua zabaldu zen.

• 3R motako antzerkia

  Karmele Esnal Zulaika (1932) Orio

  Elizako egitarauan inoiz ez zen antzerkirik agertzen, baina behin Jarrairen antzerki obra bat 3R gisa jarri zuten. Euskaraz bakarrik egiten zituzten antzerki obrak, gipuzkeraz.

• Ez Dok Amairurako sarrerak saltzen

  Karmele Esnal Zulaika (1932) Orio

  Ikastolan Ez Dok Amairuk antolaturiko ekitaldietarako sarrerak saltzen zituen Karmelek. Talde honen hasieran kotrako jarrera zabala zen, modernoegiak zirelakoan.

• Euskaldunak elkartzeko ibilaldiak

  Karmele Esnal Zulaika (1932) Orio

  Klandestinitatean lanean aritzen zirenak, eta euskaltzaleak, orokorrean, bildu egiten ziren irteerak egiteko, txoko ezberdinetako euskaldunak elkartzeko.

• Jaunartzea euskaraz debekatuta

  Mari Karmen Mitxelena Illarramendi (1938) Usurbil

  Jaunartzea euskaraz irakasten zieten ikasleei, klandestinoa zen orduan Donostian. Gelako norbaiten senideren bat hiltzen zenean, kanpo santua egiten zuten, erlijioa irakaskuntzan sartzeko.

• Egin egunkariko kazetari

  Arantxa Urretabizkaia Bejarano (1947) Donostia

  Zergatik Panpox idatzi zuenean Egin egunkarian egiten zuen lan kazetari moduan. Azterketa bat egin zioten lana eman aurretik, eta euskara eta mekanografia menderatzeak asko balio izan zion. Administrari lana eman zioten, eta ondoren erredakziora pasa zen.

• Bi-hiru erregistrorekin lanean

  Arantxa Urretabizkaia Bejarano (1947) Donostia

  Arantxak bi erregistro bere ogibide bilakatu zituen: kazetaritza eta literatura. Hirugarren bat ere aipatzen du, iritziena.

• Lehenengo idatzia, gaztelaniaz

  Arantxa Urretabizkaia Bejarano (1947) Donostia

  Ahizpa eta bera Acción Católicako kide ziren, eta bertako aldizkarian ipuin bat argitaratu zioten, gaztelaniaz. Poesia batzuk ere aurkeztu zituen lehiaketa batera, inori ezer esan gabe, eta irabazi egin zuen lehiaketa.

• Irakurlegorik ez

  Arantxa Urretabizkaia Bejarano (1947) Donostia

  Euskal irakurlegorik ez zen Lur argitaletxea sortu zenean, eta ez zen euskal literatura irakurriko zuen inor.