Politika eta Franco

  • Jose Mari Kruzeta Herriko antifrankistak

    Jose Mari Cruceta Alberdi (1930) Eibar

    Herriko jendearekin zuen harremana, jaien artean Marcelino Benigno, Toyostarrak...

  • Jose Mari Kruzeta Julio Aldai 'txinua'

    Jose Mari Cruceta Alberdi (1930) Eibar

    Julio Aldairi buruzkoak. Beste komunista batzuk.

  • Jose Mari Kruzeta Blokeo ekonomikoaren ondoren tailerrak itxi

    Jose Mari Cruceta Alberdi (1930) Eibar

    Sozialistak ere erresitentzia baziren ere, Francoren propaganda komunisten kontrakoa zen. 1941. urte inguruan 'Division Azul'. Blokeo ekonomikoa bukatu eta tailer txiki batzuk desagertu egin ziren.

  • Jose Mari Kruzeta 1949. urtean Franco Eibarrera

    Jose Mari Cruceta Alberdi (1930) Eibar

    Imperial lantegian zegoen Jose Mari lanean Franco Eibarrera etorri zenean. Karlistak Franco agurtzera jetsi ziren. Jose Mari atifranquista zen eta ez zen haren desfilea ikustera joan. Lantegian jai izan zuten bisitagatik.

  • Jose Mari Kruzeta Herria Francoren beldur

    Jose Mari Cruceta Alberdi (1930) Eibar

    Beldurra zela eta Francori babesa ematen zioten herritar askok, nahiz eta haren alde ez egon. Francok Eibar bisitatu zuenean, jendea kalera jaitsi zen desfilea ikustera.

  • Jose Mari Kruzeta Erreferenduma egin zenekoa

    Jose Mari Cruceta Alberdi (1930) Eibar

    Beharrezkoa zen erreferendumean parte hartzea. Mahaiburu izatea egokitu zitziaon Jose Mariri. Ez joateagatik dirua ordandu edo kartzelara joan beharko zuela esan zioten. Emaztearen aita karlista ezaguna zen, eta harengatik baimena eman zioten mahaiburu ez izateko.

  • Jose Mari Kruzeta Beldurra bai, baina demokrazian

    Jose Mari Cruceta Alberdi (1930) Eibar

    Armeria eskolako greba lehenengoetarikoa izango zen, 1946 inguruan. Orokorrean Eibarren harreman ona mantendu zen hiritarren artean.

  • Axun Oiartzabal Euskararen aldeko joera oso handia zen

    Axun Oiartzabal Sagarzazu (1946) Lezo

    Euskara ez galtzea zen helburua. Ikastolako gelak garbitzea tokatzen bazen, egin eta aurrera.

  • Begoña Bilbao "Plato Único", gobernuaren zerga kobratzen etxez etxe

    Begoña Bilbao Aberasturi (1931) Bermeo

    Aita San Migeleko auzo-alkate izan zen berrogei urtez. Udalen erabakien berri auzoan ematea ei zen haren eginkizun nagusia. Zergen errekaduak pasatzea ere bai. "Plato único" izenekoa zen horietako bat, erreal bat kobratzen zen. Bera ere ibilita dago 7-8 urterekin auzoan kobratzen. Bermeoko denda batean jasotzen zituzten udaleko gutunak. Bandoak bidean josita ipintzen zituzten jendeak ikusteko moduan. Egur-gurdi bat ematen zioten aitari sari-gisa urtean, dirurik ez.

  • 561 Ondarretako kartzelan atxilotuta

    Candido Eguren Zabarte (1906) Eibar

    Ondarretako kartzelan birritan sartu zuten. Canfranc-eko tunela inauguratu behar zutenean behin, eta Erregea zetorrelako beste batean. Arriskutsua omen zelako atxilotu zuten, Libertad izeneko aldizkariari animoak emateko idatzitako gutunengatik. Ez zen komunista izan baina bai zalea. Gerra ostean sartu zen komunisten alderdian.

  • Jose Mari Kruzeta Gerra garaiko manifestazioak

    Jose Mari Cruceta Alberdi (1930) Eibar

    Gerra denboran Bilbo erori zenean, manifestazioak egiten ziren, presoak herrian zehar paseatuz. Desfile militarra ere izaten zen.

  • Jose Mari Kruzeta Francok hiri handiak hartzean, eskolan jai

    Jose Mari Cruceta Alberdi (1930) Eibar

    Manifestazioak egiten ziren Francok hiri handiak hartzen zituenean, eta eskolan ere jai izaten zuten umeek. Maistra eta maisu nazional guztiak kendu egin zituzten eskoletatik. Hauek eskola partikularrak ematen hasi behar izan zuten askotan, dirua irabazi ahal izateko.

  • Jose Mari Kruzeta Eibarko umeak Errusiara

    Jose Mari Cruceta Alberdi (1930) Eibar

    Gerra zela eta 3-4 urtez eskola gabe gelditu ziren ume asko eta asko. Eibartik ume asko joan omen ziren Errusiara. Salbokondukturik gabe ibiltzea ezinezkoa izan ohi zen. Hura lortzeko, ordea, falangista izan behar zen.

  • Aurora Baskaran Irakurzaletasuna gerraostean

    Aurora Bascaran Martínez (1933) Eibar

    34ko iraultzan kartzelaraturiko eibartarrak kartzelan zeudela asko irakurtzeko ohitura zuten eta tertuliak egiten omen zituzten. Bertatik irten ondoren, zentsuraren ondorioz liburu asko ezin zitezkeen lortu baina Benignok lortu egiten zituen, eta alabari irakurtzeko uzten zizkion.

  • David Barandiaran Kanpotarrak ongi integratu al ziren?

    David Barandiaran Iturriotz (1927) Amasa-Villabona

    Bananduta egoten ziren kanpotarrak eta bertakoak, kanpotarrak Francoren aldekoak baitziren gehienak.

  • 1158 Radio Euskadi Venezuelan

    Jose Mari Iriondo Unanue (1938) Azpeitia

    Euskaraz baino, batez ere erdaraz egiten zituzten saioak. Iriondo Radio Paris entzun izanaz gogoratzen da, Francoren kontrakoak entzuten.

  • 1158 Irratigintza Iparraldean

    Jose Mari Iriondo Unanue (1938) Azpeitia

    Iparraldean kontrola handiagoa zen irratiko frekuentzietan. Iparraldean Radio Paris zegoen, baina beti gaztelaniaz egiten zuten bertan.

  • 1158 La Voz de Guipuzcoa

    Jose Mari Iriondo Unanue (1938) Azpeitia

    La Voz de Guipuzcoa "mugimenduko emisora" zen, eta baserritarrei eskainitako irratsaioa bertan egiten hasi ziren. Astero-astero euskarazko saioak egiten zituzten. Basarri bertsolaria joaten zen beti, eta bi-hiru bertsorekin amaitzen zuen beti saioa.

  • 1158 Bileretatik Ez Dok Amairura

    Jose Mari Iriondo Unanue (1938) Azpeitia

    Donostiako Iturriotz tabernako sotoan bildu ziren lehenengoz Iriondo eta gainotzeko euskaltzale eta artistak.

  • Jesus Furundarena 'Masillas' ezizenaren jatorria

    Jesus Furundarena Goenaga (1924) Mutriku

    Jesus Arrizabalaga arrantzale eta amugileari 'Masillas' ezizena nondik zetorkion kontatzen du. Gerra aurretik bere enbarkazioak euskarazko izena zuen, eta, diktadura garaian, euskarazko izenak debekatzean, masa batekin topatu behar izan zuen ontziaren izena.