Gerratik itzulera

  • Inus Etxeberria Aita, Burgosen preso

    Inus Etxeberria Iraola (1928) Donostia

    Pixepelen bizi zirela, tiroketak egon ziren. Aita Errepublikaren alde zegoen; Asturiaseraino joan zen. Harrapatu zutenean, Burgosera eraman zuten preso. Batzuek ihes egin zuten. Castron elkartu ziren, eta ia sei urte egin zituzten han. Aitak motor txiki bat zeukan, baina arraunean ibiltzen ziren. Donostiara bueltatu ziren gero, arraunean. Ondarroan egin zuten geldialdia, eta Getarian ere bai.

  • Inus Etxeberria Castrotik Donostiara

    Inus Etxeberria Iraola (1928) Donostia

    Mutikotan, txipiroiak, arrain txikiak... harrapatzen zituzten aitak eta biek motor txiki batean. Donostiara ihes egin zutenean Castrotik, komandantzian segituan konturatu ziren. Baporeak atera ziren bila, baina azkenean bakean utzi zituzten.

  • Inus Etxeberria Bueltan, etxerik ez

    Inus Etxeberria Iraola (1928) Donostia

    Bueltan, etxerik ez. Maizterrak ziren, eta gero beste familia bat bizi zen han. Altzaririk-eta ez zuten berreskuratu. Juan de Bilbao kalean bizi ziren gero. Anaiak eskolara joan ziren.

  • Pedro Illarreta Goserik ez, baina nahi beste ere ez

    Pedro Mari Illarreta Peñagarikano (1937) Donostia

    Errazionamendua, gose garaia. Pentsua eta algarrobak ere jan izan ditu. Katuak Muntora eramaten zituzten; izebak prestatzen zien untxia zelakoan. Bera-Beran taloak egiten zituzten. Aitak arrandegian egiten zuen lana, Pasaian.

  • Pedro Illarreta Arraina bai, baina oliorik ez

    Pedro Mari Illarreta Peñagarikano (1937) Donostia

    Aitaren lana: baporetan zetozen arrainak klasifikatu. Partila. Arraina bai, baina oliorik ez zegoen. Manteka. Tramana, bisigua, katuarraina, perloia, txitxarroa... legatza garestia zen.

  • Pedro Illarreta Errekak, arrokak eta arrantza

    Pedro Mari Illarreta Peñagarikano (1937) Donostia

    Errekak. Bidebieta 2 dagoen tokian zegoen bat. Erreka baserria. Aingirak harrapatzen zituen, gaztetan. Nola egiten zuen. Angulak. Arroketara joaten ziren lapa bila.

  • J Puerta Buelta Getariatik Donostiara, trenez

    Jabier Puerta Galdos (1927) Donostia

    Getariatik bueltan trenean, domina jarri behar. Askatasunaren etorbidea militarrez beteta. Bueltan, osabarekin arrantzan. Antxoa, sardina, atuna. Lehen arrain asko zegoen.

  • 1585 Gose garaia

    Pakita Anabitarte Guruzeaga (1920) Donostia

    Errenteriara joan ziren errentan, eta han arrazionamendua astean behin izan beharrean hamabostean behin zen. Intxaurrondora joaten jarraitu zuten, horregatik. Ogia oso txarra zen. Arraina nola lortzen zuten. Trikimailuak: ereiteko patata erosten zuten, baina jateko. Tranbian joaten ziren. Boniatoak eta zomorrodun garbantzuak.

  • 1605 Nerecan inprenta

    Karmen Iraola Idiakez (1922) Donostia

    Txofreko zezen-plaza egin gabe zegoen artean. Oblaten komentua zegoen han; neska gaiztoak sartzen ei zituzten. Ospitalea ere bazegoen. Nerecan enpresa handia zen, goizeko bostetan joaten ziren, emakume eta gizonak. Tebeoak josi makinetan, paketeak egin... Doblatu makinek egiten zuten. Makina handiak ziren. Flechas y Pelayos aldizkaria. Egutegiak nolakoak ziren, takoak. Marrazkilari alemaniarrak zeuden goian.

  • 1583 Mutrikutik Donostiara

    Maritxu Olabiaga Etxabe (1915) Donostia

    Mutrikutik nola bueltatu ziren. Debara joan ziren; erabat txikituta zegoen Deba. Han lortu zuten pasea. Morellako aita-semeak beraiekin joan ziren. Txakurra mareatu egin zen taxian. Alde Zaharra dena ilunpetan zegoen. Etxea itxita zegoen, eta balkoietan bandera espainolak. Inor ez zegoen, eta sartu egin ziren. Salaketa zegoen beraien kontra.

  • 1073 Errota martxan jarri zutenekoa

    Visitacion Larrinaga Arrese-Igor (1920) Irura

    Anaiek gerratik bueltatu zirenean, errota martxan jarri zuten elektrizitatearekin. Aitak bazekien errotaren berri, Zornotzan bazuten eta. Errazionamendua zegoen garai hartan (artoarena), eta ogia etxean egiten ikasi zuten. Noaingo irin-lantegi bateko semearekin gertatutakoa azaltzen du.

  • 1625 Ardiak eta astoak lapurtzen zituzten

    Fermin Etxebarria Elorza (1928) Aramaio

    Astoa hartuta, aitak Durangoko plazara eramaten zituzten bildotsak saltzera. Behin ardiak mendian, artaldea ikustera joaten ziren astean behin-edo. Gerra ostean sarri suertatzen zen ardiak ezkutatzea. Astoak ere lapurtzen zituzten baserrietan. Eskoriatzako Marin auzoan lapurtutako idien istorioa kontatzen du.

  • 1625 Gerra ostean lapurreta asko

    Fermin Etxebarria Elorza (1928) Aramaio

    Ikazkin kuadrilla batek ere lapurtutako ardi asko jan omen zituzten basoan lanean zihardutenean. Larruak txondorrean erretzen zituzten, baina azkenean harrapatu zituzten. Bertako mutilak ziren.

  • Joxe Gaztelumendi "Aita etxean dago!"

    Joxe Gaztelumendi Aiestaran (1925) Errenteria

    Aita preso eduki zuten bitartean Joxeri ez zioten hura bisitatzera joaten utzi. Asko sumatu zuen haren falta, eta poz handia hartu zuen etxeratu zenean. Kasualitatez, Joxeren ama bisitan joan zitzaion egun batean askatu zuten aita.

  • Joxe Gaztelumendi Errenteria erdi hutsik

    Joxe Gaztelumendi Aiestaran (1925) Errenteria

    Gerra garaian ihesi ibili ondoren Errenteriara itzuli zirenean, erdi hutsik topatu zuten herria, baina osorik.

  • Juanita Getaria Aitaren tailerra

    Juanita Getaria San Pedro (1927) Errenteria

    Ondartxo auzoko lauzpabost solairuko etxe batean jaio zen. Aitak tailer txiki bat zuen bertan, "Fábrica de lejías Euskalduna", eta ikatza eta lixiba saltzen zituen. Gerra ostean preso eraman zuten, ordea, eta familiak urte gogorrak igaro zituen.

  • Mari Kruz Alkain Bueltan, interina eta arraina saltzen

    Mari Kruz Alkain Jauregi (1926) Hondarribia

    Frantzia aldetik bueltan, dendarik ez zuten, eta etxerik ere ez, alokairuan zutelako lehen. Zazpi urte egin zituzten bueltatu gabe. Altzaririk ere ez zuten. Interina hasi zen lanean, ama-eta bueltatu zirenean. Etxeko arraina saltzen ere ibilia da, otarrearekin; Irunera joaten ziren, tranbian.

  • 365 Arrazionamendu garaia; ogi-eskasia

    Juan Jose Markaide Etxabe (1935) Pako Olazabal Iruretagoiena (1936) Zarautz

    Arrazionamendua. Egunero babarrunak jaten zituzten, baina ezer gabe, oliorik ere ez zegoelako. Ogi zuririk ez zen egoten eta garai batean arto lokotsekin egiten zuten ogia. Orduko janariaren inguruko kontuak.

  • 64 Jendeari maletak eramaten egindako lana

    Jose Mutiozabal Begiristain (1930) Zarautz

    Jendea trenez etortzen zen lehenago maletekin. Mutikoa zenean treneko atean egoten ziren maletak eramaten laguntzeko zain. Soldaduei ere laguntzen zieten patata-zakuak eramaten. Ez zuen goserik pasatu.

  • 363 Gosea eta errazionamendua

    Jose Agustin Etxabe Olaskoaga (1924) Zarautz

    Garai gogorrak izan ziren. Harategian errazionamendua jarri zutenean, jendea goizeko 4tako zain egoten zen. Arraina nahikoa izan arren oliorik ez zuten izaten.